Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan, 1991-ci il noyabrın 26-da ləğv edilmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində, onun mərkəzi Xankəndi şəhərində ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarında etnik ermənilərin separatizm ocağı qalamasına dəstək verənlərin önündə Fransanın getdiyi hər kəsə aydındır. 

Bu Avropa ölkəsinin həm dövlət aparatı, həm də onun ayrı-ayrı institutları bədnam “miatsum” planı­nın reallaşması, yəni Qarabağın Azərbaycandan ayrılaraq Ermənistana birləşdirilməsi üçün mümkün olan hər şeyi edirdilər. Belə qurumlardan biri də əsası 1826-cı ildə qoyulmuş, adını fransız drama­turqu Pyer Bomarşenin “Fiqaronun toyu” pyesinin qəhrəmanının adından götürmüş “Fiqaro” (fransız­ca “Le Figaro” – S.H.) qəzeti idi. Qəzet ənənəsini indi də davam etdirir.

Bugünlərdə “Fiqaro”da “Dağlıq Qarabağın yox olması, reallaşdırıla bilinməyən fransız vədinin xro­nikası” sərlövhəli məqalə dərc olunub. Mötədil sağ­çı partiyaların mövqeyini əks etdirdiyi üçün “Libera­tion”, “Marianne” və digər “solçu” nəşrlər tərəfindən müntəzəm olaraq, tənqidə məruz qalan qəzetin məqaləsi ilə tanış olan kimi, onun yazılmasına ki­min, yaxud kimlərin sifariş verdiyini anladıq. Əmin­liklə və birmənalı şəkildə demək olar ki, məqalənin sifarişçisi Fransa prezidentinin iqamətgahı, yaxud da birbaşa Emmanuel Makronun özüdür. Məqalə, sanki Makrona bəraət qazandırmaq məqsədilə yazılıb. Açıq-aşkar bildirilir ki, Makron Qarabağda qanunsuz xunta rejiminin qalması, separatçıların yaşadığı ərazidə Azərbaycanın dövlət suverenliyi­nin bərqərar olmaması üçün hər cür səy göstərib. Ancaq onun səyləri heç bir fayda verməyib. Buna sübut kimi, indiyədək açıqlanmayan bir sıra faktlar qeyd olunur.

Digər bir məqam da məqalənin Yelisey sarayın­dan gələn sifariş əsasında yazılmasını təsdiqləyir. Məsələ ondadır ki, “Fiqaro” əvvəllər də Makrona bəraət qazandırmaq üçün bu praktikadan istifadə etmişdi. Rusiya–Ukrayna müharibəsinin başlanma­sına bir neçə ay qalmış Moskva və Qərb arasın­da gərgin diplomatik mübarizə gedirdi. Avropanın aparıcı ölkələrinin paytaxtlarından və Vaşinqton­dan Kreml rəhbərinə çoxsaylı zənglər edilirdi. Zəng edənlər arasında təbii ki, Makron da var idi. Yeri gəl­mişkən, o, hətta müharibənin başlanmasına 17 gün qalmış – 2022-ci il fevralın 7-də Moskvaya səfər edərək burada rusiyalı həmkarı Vladimir Putinlə müzakirə aparmışdı.

Artıq müharibə başlandıqdan sonra– 2022-ci ilin mart ayında “Fiqaro” qəzeti E.Makron və V.Putin arasında telefon danışıqlarına həsr olunan və bir çox gizli detalların yer aldığı “Onların tele­fon danışıqlarına nüfuz edirik” sərlövhəli məqalə yayımlamışdı. Həmin məqalədə elə qeydlər var idi ki, onların birtərəf­li qaydada yayılması düzgün deyildi. Ancaq “Fiqaro” bununla da kifayətlən­məyərək, az sonra fransız prezidentin Rusiya dövlət başçısı ilə söhbətinin ste­noqramını yaymışdı. Bu isə diplomatik etiket qaydalarına görə, yolverilməz hərəkət hesab olunurdu. Qəzetin, daha doğrusu, redaksiyaya materialı ötürən Yelisey sarayının həmin addımı prese­denti olmayan addım hesab edilirdi.

İndi “Fiqaro”nun Makrona qeyd et­diyimiz kimi, bəraət qazandırmaq üçün yayımladığı yazı bizə istər-istəməz hə­min günləri xatırlatdı. Onu da qeyd edək ki, Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov “Fiqaro” qəzetinin iki ölkə lideri arasında söhbətin məzmununa dair məqalə dərc etməsini yanlış hərəkət adlandırmışdı. O, məqalədə qeyri-dəqiq məlumatlar olduğunu bildirmişdi. Pes­kov bu məlumatın qəzetə Yelisey sarayı tərəfindən verildiyinə inanmaq istəmə­diklərini və bunun diplomatik etikaya uyğun olmadığını vurğulamışdı: “Fransa qəzeti “mötəbər informasiyaya” malik ola bilməzdi və ola da bilməz. Biz ina­na bilmərik ki, Yelisey sarayı qəsdən iki prezidentin söhbətinin yazısını mətbuata “sızdırıb”. Fransa rəhbərliyi bunu edə bil­məz. Biz buna inanmaq belə istəmirik”. Peskov əlavə etmişdi ki, liderlər danışıq­lar zamanı bir-biri ilə heç də hər zaman razılaşmır, çünki hər biri öz ölkəsinin ma­raqlarını müdafiə edir. Lakin bu, dialoqa mane olmur.

Ukrayna məsələsində Makronu “tə­mizə çıxarmaq” üçün, necə deyərlər, dəridən-qabıqdan çıxan “Fiqaro” indi Qarabağ məsələsində eyni dəstxətti davam etdirir. Yelisey sarayının qəzetə ötürdüyü tezislərdə bir məqsəd güdülür. Bu da ondan ibarətdir ki, Makron Qara­bağ məsələsində bütün gücünü ortaya qoyub, komandasını səfərbərliyə alıb, mümkün olan və olmayan hər şeyi edib. Ancaq ona Almaniyadan, Avropa İttifaqı­nın digər ölkələrindən, ABŞ-dan, hətta Roma papasından da dəstək olmayıb. Makron “təkbaşına döyüşüb”, ancaq Qərb dünyasından ona yetərincə dəstək verilməyib, meydanda tək buraxılıb. Nə­ticədə Azərbaycan 2023-cü ilin sentyab­rında “Şərqdə xristianlığın qalalarından biri üzərinə hücuma keçərək” Qarabağın qalan hissəsini də öz ərazisinə qatıb. Məqalənin əsas motivi budur.

Burada əsas məqsədlərdən biri də Fransada yaşayıb fəaliyyət göstərən erməni əsilli vətəndaşların gələcək seç­kilərdə səslərini qazanmaqdır. Fransa­dakı ermənilərin sayının 350-500 min nəfər aralığında olduğu bildirilir. Ən bö­yük erməni icması əsasən Parisdə (200 min), Lionda (100 min), Marseldə (100 min) və Valansda (100 minə qədər) ya­şayır. Sirr deyil ki, erməni əsilli vətəndaş­lar siyasi baxımdan aktivdirlər. Onların səsləri bəzən həlledici olur. Makron da belə böyük elektoratı əldən buraxmaq istəmir. Doğrudur, Makron ardıcıl ikinci dəfə prezident seçilib. Onun daha seçil­mək şansı yoxdur. Ancaq bununla belə, o, gələcək siyasi karyerasında haylara arxalanmağa çalışır.

Qəzetin yazısında əksini tapan bir məqam da diqqəti cəlb edir. “Fiqaro” ya­zır ki, Makron ermənilərin taleyinə səmi­mi olaraq biganə yanaşmayan yeganə liderdir, amma Fransanın təşəbbüsləri nəticə vermir. Məsələn, ötən illərdə Qa­rabağa dair Fransanın təşkil etmək istə­diyi konfrans ABŞ-ın etirazı səbəbindən baş tutmayıb. Həmin fikri, yəni özünün “ermənilərin taleyinə səmimi olaraq biganə yanaşmayan yeganə lider” ol­masını Makron 2022-ci ildə Marseldəki erməni icmasının nümayəndələri ilə gö­rüşündə də bildirmişdi.

Fransa prezidenti özünü Qarabağ er­mənilərinin canıyananı kimi göstərsə də məhz onun təxribatçı hərəkətləri üzündən ermənilər 2023-cü ilin sentyabrında böl­gəni tərk etməyə məcbur oldular. Onlar Ermənistan və separatçı rejim rəhbərliyi tərəfindən bölgədən çıxarılmağa məcbur edildilər. Onlara vəd verilmişdi ki, ərazi­dən çıxın, sonradan Azərbaycana təzyiq ediləcək və siz geri qayıdacaqsınız. An­caq məlum olduğu kimi, bütün bu planlar fiaskoya uğradı. Bu gün Qarabağ ermə­nilərinin başlarına gələnlər, yaşadıqları aqibət həm də Fransa rəhbərliyinin məkrli və səbatsız siyasətinin nəticəsidir.

Fransanın regionda oynadığı destruktiv rola ən yaxşı qiymətlərdən birini Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin (DTX) rəisi Əli Nağıyev verib. O, müəllifi olduğu məqalədə qeyd edib ki, Fransa regionda sülhə dəstək vermək əvəzinə 30 ilə yaxın müddətdə Azərbaycan tor­paqlarını işğal altında saxlamış və xalqı­mıza qarşı soyqırımı cinayətləri törətmiş Ermənistanı silah-sursatla təmin edərək orada öz hərbi missiyasını yaratmaqla revanşist hisslərin alovlanmasına rəvac verir, İrəvanı yeni müharibəyə təhrik edir, Cənubi Qafqazı yenidən müharibə mey­danına çevirmək planını reallaşdırmağa çalışır.

DTX rəisi bildirib ki, Fransa, hətta məqsədinə çatmaq üçün bütün bunlar­la kifayətlənməyərək öz xüsusi xidmət orqanı nümayəndələri vasitəsilə müxtə­lif şəxsləri məxfi əməkdaşlığa cəlb edib casus şəbəkəsi formalaşdırmaqla Azər­baycanın milli təhlükəsizliyinin əleyhinə fəaliyyət göstərir: “Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti tərəfindən bu fəaliyyət ifşa olu­naraq dərhal və operativ şəkildə zərər­sizləşdirilmiş, zəruri və adekvat addımlar atılmışdır. Əməliyyat şəraiti daim nəzarət altında saxlanılmaqla dövlətimizin təh­lükəsizliyinə yönələn təhdidlərin qabaq­lanması və qarşısının alınması istiqamə­tində müvafiq tədbirlər bundan sonra da görüləcəkdir. Biz yeni çağırışlara və böl­gəmizdə cərəyan edən mənfi təzahürlü proseslərin hər cür ssenarisinə daim ha­zır olmalı, təhlükəsizliyin etibarlı şəkildə təmin olunması məsələsində ayıq-sayıq­lığımızı əldən verməməliyik”.

Mövzu üzrə söhbətləşdiyimiz poli­toloq Fikrət Sadıxovun sözlərinə görə, “Fiqaro”nun məntiqindən belə çıxr ki, Azərbaycan öz torpaqlarını azad et­məməli, Xankəndiyə daxil olmamalı, qeyri-qanuni silahlı dəstələri tərk-silah etməməli idi. O bildirdi ki, bunu etməsəy­dik, Yelisey sarayının xoşuna gələrdik: “Bu, absurd yanaşmadır. Təbii ki, bura­da Fransanın, xüsusilə onun rəhbərliyi­nin Ermənistana sevgisindən əlavə, çox praqmatik düşüncələr və yanaşmalar görünür. Paris Azərbaycanın bölgədə güclənməsindən ciddi şəkildə narahat­dır. Üstəlik, Azərbaycan–Türkiyə alyansı böyük qüvvəyə çevrilib və görünür, Fran­sanı çox qorxudur. Paris bu cür addım­larla bizə öz aləmində ismarıc verməyə çalışır. Bir tərəfdən, guya, bizi neytrallaş­dırır, digər tərəfdən Rusiyanı bölgədən uzaqlaşdırır. Amma bu kimi addımlarla belə planlar, təbii ki, həyata keçməyə­cək. Çünki dövlət başçımız dəfələrlə bildirib ki, bizim əsas məqsədimiz bölgə­də sülhün və təhlükəsizliyin bərpa olun­masıdır. Biz bütün vasitələrdən istifadə edəcəyik ki, bu məqsədə nail ola bilək. Aydındır ki, bu yolda maneçilik törədən­lər çox olacaq. Bir tərəfdən Fransa, digər tərəfdən Avropa Parlamentinin deputat­ları bizə mane olmağa çalışırlar”.

Müsahibimiz qeyd etdi ki, Avropa İtti­faqı missiyasının sərhədə yerləşdirilməsi, onun sayının artırılması heç də təsadüfi deyil: “Onlar “binokl diplomatiyası”nın hansısa nəticə verəcəyini düşünürlər. Əminəm ki, bu addımlar qeyd etdiyim məqsədləri güdür və heç biri reallaşma­yacaq. Çünki bizə qarşı yönələn bütün addımları və təhlükələri görürük. Özü­müzü müdafiə etməyə qadirik və bundan sonra da onlarla çox ehtiyatlı davranaca­ğıq”.

Onu da qeyd edək ki, “Fiqaro” qə­zeti 44 günlük Vətən müharibəsi vax­tı– 2020-ci il oktyabrın 24-də Prezident İlham Əliyevdən müsahibə götürmüşdü. Qəzetin müxbiri dövlət başçımıza belə bir təxribatçı sual ünvanlamışdı: “Cənab Prezident, birinci sualım belədir, nəyə görə Siz sentyabrın 27-də Dağlıq Qa­rabağa qarşı hücuma keçmisiniz və bu hərbi hücumun siyasi məqsədləri nədir?”

Prezident İlham Əliyev isə cavab olaraq demişdi: “Biz sentyabrın 27-də Qarabağa qarşı hərbi hücuma keçməmi­şik, Ermənistan Azərbaycana qarşı hərbi hücuma keçmişdir. Bu hərbi hücumun ilk saatlarında bizim mülki şəxslər və hərbi qulluqçularımız arasında qurbanlarımız olmuşdur. Bu, üç ay müddətində Ermə­nistan tərəfindən Azərbaycana qarşı üçüncü hərbi təxribat idi. Onlar birinci dəfə bizə Qarabağ bölgəsindən uzaq­da olan Ermənistan–Azərbaycan dövlət sərhədində hücum etdilər. Beynəlxalq müşahidəçilərin yekdil rəyi ondan ibarət idi ki, Ermənistan bizə qarşı hücum et­mişdir. Onlar yeni əraziləri işğal etmək istəyirdilər...”. 

Aldığı tutarlı cavaba baxmayaraq, “Fiqaro”nun müxbiri təxribatından əl çək­məmiş və yenə də oxşar suallar vermişdi. Bugünlərdə isə qəzet tarixin arxivinə gö­mülmüş xunta rejiminin sonuncu “lideri” Samvel Şahramanyana tribuna verib. Se­paratçıların başçısının qəzetə verdiyi mü­sahibə Azərbaycan əleyhinə böhtanlarla doludur. O, qondarma qurumu ləğv edən “fərman”ından da danışıb. Baş separat­çı “fərmanı” imzalamasına baxmayaraq, qondarma qurumun öz mövcudluğunu saxladığını iddia edib. Deyib ki, qüvvələr balansı Azərbaycan Ordusunun xeyrinə olduğu üçün bu addımı atmağa məcbur olub. Belə bir qəzetdən, faktiki olaraq, se­paratçılara tribuna verən nəşrdən bundan artığını gözləməyə dəyməzdi...

Səxavət HƏMİD
XQ