Keçmiş Sovet dövrünün məşhur cizgi filmlərindən birindən götürülmə və sonradan, zərb-məsələ çevrilmiş deyim var: mən qorxaq deyiləm, amma qorxuram. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin martın 6-da yaydığı bəyanata Ermənistan cəmiyyətində, eləcə də separatçı rejimdə verilən reaksiyalar, məhz, həmin deyimi xatırladır. Ermənistan siyasiləri, eləcə də, separatçılar həm qorxmadıqlarını bildirirlər, həm də qorxduqları aşkar görünür. 

Ölkəmizin Müdafiə Nazirliyinin mə­lumatı Rusiya Müdafiə Nazirliyinin Xankəndi-Xəlfəli-Turşsu torpaq yolunda baş vermiş silahlı insidentlə bağlı yaydı­ğı bülletendə faktların təhrifinə, həqiqəti əks etdirməyən fikirlərin yer almasına etiraz motivlərini özündə birləşdirməklə yanaşı, Azərbaycan ərazisindəki qanun­suz erməni hərbi birləşmələrinə qarşı tədbirlərin görüləcəyinə dair xəbərdarlıq mahiyyəti daşımışdı. “Bir daha xəbərdar­lıq edirik ki, Ermənistan tərəfindən Azər­baycan ərazisinə hərbi təyinatlı yüklərin daşınmasına, Ermənistan silahlı qüv­vələrinin şəxsi heyətinin göndərilməsinə və rotasiyasına dərhal və birdəfəlik son qoyulmalı, Ermənistan qoşunları ölkəmi­zin ərazisindən tam çıxarılmalıdır. Əks təqdirdə Azərbaycan tərəfi bütün im­kanlardan istifadə etməklə qeyri-qanuni silahlıların tərksilah edilməsi və zərərsiz­ləşdirilməsi istiqamətində qəti zəruri təd­birlər görmək məcburiyyətində qalacaq­dır”, – fikirlərinin əksini tapdığı məlumatın sonunda əsas vurğu buna qoyulur: “Baş vermiş hadisələr və Ermənistanın ölkə­mizin suveren ərazilərinə qanunsuz hərbi daşımaları davam etdirməsi Azərbaycan ərazisində olan Laçın yolunda nəzarət rejiminin təmin edilməsinin zəruriliyini bir daha təsbit edir”.

Əlbəttə, Laçın yolunda nəzarət rejimi­nin tətbiqi mütləqdir. Bunu qaçılmaz edən yalnız 5 mart təxribatı deyil. Əvvəllər də analoji hallar yaşanmışdı. Proseslər ona doğru gedirdi. Ermənistan hakimiyyəti başqa çıxış yolu qoymurdu. Elə indi də öz “ampluasındadır”. Ötən iki ildən artıq müddətin mənzərəsi göstərir ki, qorxaqlar, guya, qorxmadıqlarını göstərib təxribatlar törədir, nəticədə ya mülki şəxslərimiz, ya da hərbçilərimiz həyatlarını itirirlər. Nəzərə alsaq ki, ötən müddətdə Qarabağ ərazi­sinə minalar daşınıb, o zaman itkilərimizin bundan sonra da artacağını düşünməyə əsas var. Deməli, sərt tədbirlər görülmə­sinin də vaxtıdır. Bunu Ermənistan si­yasiləri yetərincə dərk edirlər. Dediyimiz kimi, onların əndişəyə düşdükləri aşkar­dır. Sadəcə, tipik erməni xəstəliyinin təsiri ilə düzgün adekvat addımlar atmır, siya­si isteriyanı gücləndirirlər. Bəli, hazırda Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyinin məlu­matının xəbərdarlıq motivi Ermənistanda və Qarabağdakı separatçı rejim daxilində isterik vəziyyət doğurub. 

Əvvəla, ondan başlayaq ki, qondar­ma rejimin rəhbəri Arayik Arutyunyan martın 6-da bölgənin erməni siyasi qüvvələrini və yerli idarəçilikdə təmsil olu­nanları bir yerə toplayaraq, “Təhlükə­sizlik Şurasının” genişləndirilmiş iclasını keçirib. İclasda Azərbaycan MN-nin ul­timatum olaraq qiymətləndirilən xəbər­darlığı müzakirə olunub. Arutyunyan bil­dirib ki, martın 1-də Rusiya sülhməramlı kontingentinin qərargahında azərbay­canlı nümayəndələrlə keçirilmiş görüş­də erməniləri təmsil edən nümayəndə Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş inteqrasiya məntiqinə, yəni Qarabağ er­mənilərinin Azərbaycana inteqrasiyası məsələsinə etirazını bildirib. 

Əlbəttə, həmin danışıqların detalları Azərbaycan tərəfindən açıqlanmayıb, yalnız ümumi məsələlər üzərində daya­nılıb. Cəmiyyətimizə açıqlanan dialoq mühitinin pozitiv ovqatıdır. Heç şübhəsiz, bunun özü də qarşı tərəfə düşünmək şan­sı verməkdir. Ancaq Arayikin açıqlaması göstərir ki, erməni anlayışındakı şans separatçılıq üçün perspektiv yaratmaq­dan başqa bir şey deyil: “Cənab Şahra­manyan (Görüşdə Qarabağ ermənilərini nümayəndə heyətinə başçılıq edən şəxs. Separatçı rejimdə “Təhlükəsizlik Şurası­nın” katibi Samvel Şahramanyan - red.) bunun qarşısını aldı və dedi ki, əgər siya­si məsələlər müzakirə edilirsə, bu, ancaq Qarabağın müstəqilliyinin Azərbaycan tərəfindən tanınması olmalıdır”.

A.Arutyunyanın növbəti fikirləri də Qarabağ ermənilərinin ölkəmizə inteq­rasiyası ilə bağlı Azərbaycan tərəfinin gözləntilərinə, tamamilə, ziddir. Baş se­paratçının sözlərindən hasil olan qənaət budur ki, onun düşüncəsində haqqında söz açdığımız inteqrasiya məsələsi yal­nız bölgənin sosial problemlərinin həlli üzərindədir. Təxminən belə: Azərbaycan bizi dolandırsın, biz Qarabağa müstəqillik məsələsini qabartmayaq, ancaq ondan geri də durmayaq. Yəni, qeyri-müəy­yənlik davam etsin, separatçılar da öz­lərini 30 ilə yaxın müddətdə apardıqları kimi müstəqil aparsınlar, Laçın yolundan rahatca hara istəyirlər gedib-gəlsinlər, bölgəyə silah-sursat daşısınlar və güc­lənəndə yenidən işğalçılıq niyyətlərinə qayıtsınlar. O da görünür, separatçı re­jimdə elə bilirlərmiş ki, Bakının hazırkı dialoq yanaşması, ölkəmizin Qərbin bəzi dairələrinin bölgədə humanitar böhran yarandığına dair fikirlərindən çəkinmə­yinin nəticəsidir. Halbuki, heç də belə deyil. Dövlətimiz hər zaman bəyan edib ki, Qarabağ erməniləri də Azərbaycan vətəndaşlarıdır. Təbii ki, bunu istəsələr. İstəməsələr, Laçın yolu ərazini tərk et­mək üçün açıqdır. Ancaq hazırkı durum­dan bu nəticəyə gəlirik ki, bölgədə ya­şamaq istəməyənlər asfalt deyil, torpaq yolu seçiblər...

Əlbəttə, məsələnin Ermənistan və onun dəstəklədiyi separatçı rejim tərəfin­dən indiki dərk forması ölkəmizi razı sala bilməz. Bunu A.Arutyunyan da bildirir. Separatçıbaşının sözlərinə görə, onla­ra müəyyən kanallar vasitəsilə Bakının mövqeyi çatdırılıb. Mövqe isə budur ki, ya Qarabağın ermənilər yaşayan hissəsi Azərbaycana inteqrasiya olacaq, ya da mövcud problemlər həllini tapmayacaq, əksinə, daha sərt və daha kəskin addım­lar atılacaqdır. Arutyunyan təklifimizi ar­tıq rədd etdiklərini deyib və əlavə edib ki, bu, təkcə “Təhlükəsizlik Şurasının” qərarı deyil, həm də “xalqımızın böyük əksəriy­yətinin müstəqillik hüququmuzdan dön­məyəcəyimizə dair razılığı və özünüidarə istəyidir”.

Göründüyü kimi, separatçı rejim, necə deyərlər, odla oynamaq barədə qərar verib və heç şübhəsiz ki, bu qərar İrəvandan qaynaqlanmaqdadır. Elə bu səbəbdən Ermənistan siyasiləri artan gərginliyin silahlı qarşıdurmaya çevril­mək təhlükəsini qabardırlar. Azərbaycan üçün başqa çıxış yolu qoymadıqlarının yaxşı fərqindədirlər. Ermənistanın xü­susi təyinatlı səfiri Edmon Marukyan da özünün şüvən ritorikası ilə bu fikirdə ol­duğunu təsdiqləyib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan yeni təxribat hazırlayır, ha­zırkı durumda beynəlxalq birlik Ermənis­tana və Qarabağa hücumların qarşısını almalıdır. Marukyan 5 mart insidentini təcavüzün xəbərdarlığı qismində gördü­yünü açıqlayıb. 

Bəli, erməni siyasilər ölkə rəsmilə­rinin apardıqları siyasətin bıçağı sü­müyə dirəndiyini anlayırlar. Görünür, buna qəsdən gedirlər. Elə hesab edirlər ki, baş nazir Nikol Paşinyan iqtidarının Qərbyönümlü siyasətinin artan fazası hər cür həyasızlığın cavabsız qalacağı­nın təminat faktorudur. Çox güman ki, 5 mart təxribatı da arxayınlıqdan irəli gəlib. Buna görə Azərbaycanın dialoq məntiqini əhəmiyyətini azaltmaq yolu tuturlar. Belə mövqedə olanlardan biri də politoloq Tiq­ran Abramyandır. O bildirir ki, “Bakı dia­loq aparmır, sadəcə olaraq, öz tələbləri­nin yerinə yetirilməsinə çalışır. Onlardan biri Laçın dəhlizində keçid məntəqəsinin yaradılmasıdır. Məhz bu məqsədlə Qa­rabağ polisinin (Ermənistanda qanunsuz hərbi birləşməni polis kimi təqdim edirlər – red.) maşını atəşə tutulub. Bu hücumun məqsədi o idi ki, Qarabağ özü üçün alter­nativ kommunikasiyalar yarada bilməz və Laçın dəhlizi vasitəsilə mövcud olan ye­ganə kommunikasiya Azərbaycana tabe olmalıdır”.

Abramyanın fikirlərindən görünür ki, Ermənistanda Azərbaycanın istəyinin beynəlxalq hüququn da prinsiplərindən irəli gəldiyini anlamaq istəmirlər. Anla­maq istəmirlər ki, Laçın yolunda nəzarət buraxılış məntəqəsini qurmaq Bakının haqqıdır. Bu haqq həm də Qarabağ ərazi­sindəki bütün erməni silahlı birləşmələrin olmaması tələbini doğurmaqdadır. Tələb yerinə yetirilməyəndə, əlbəttə, ultimatum dili ilə danışılmalıdır. Digər erməni polito­loq, Qafqaz İnstitutunun direktoru Alek­sandr İskəndəryan açıqlamasında bu dili Ermənistana və Qarabağdakı separatçı rejimə təzyiq vasitəsi kimi qiymətləndi­rib. Haqqında söz açdığımız beynəlxalq hüquq məntiqinin keçərsizliyini, təzyiq dilinin məqbulluğunu qəbul edərək he­sab edək ki, İsgəndəryan haqlıdır. Çünki Ermənistan hakimiyyətinin, bütövlükdə erməni siyasi istableşmentinin anladığı dil də elə budur. 

Ə.CAHANGİROĞLU, “Xalq qəzeti”