Boz çöllərdə Cənubi Qafqazın ilk mobil suvarma sistemi istifadəyə verilib

Ölkəmizdə əkinə yararlı torpaqlardan səmərəli istifadə edilməsi və ekoloji təmiz məhsul istehsalının genişləndirilməsində aqroparkların xüsusi əhəmiyyəti var. Son illər aqrar bölmədə fəaliyyət göstərən yeni tipli müəssisələrin mütərəqqi suvarma sistemləri ilə təchizatının yaxşılaşdırılması istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirilir. 

İqtisadiyyat Nazirliyi yanında İqtisa­di Zonaların İnkişafı Agentliyinin (İZİA) idarəçiliyində olan Ceyrançöl ərazisin­dəki aqroparkda Cənubi Qafqazda ilk dəfə mobil (hibrid) suvarma sistemlə­rindən istifadəyə başlanılıb. Yeni texno­logiyanın tətbiqi su itkisinin qarşısının alınmasında və suya qənaət edilməsin­də mühüm rol oynayacaq.

Bu barədə Şəmkir rayonunda “Azər­şəkər” MMC-nin Ceyrançöl ərazisində yerləşən aqroparkında “Ehtiyatlara qə­naət edən müasir suvarma və əkinçilik texnologiyaları” mövzusunda keçirilən tədbirdə ətraflı məlumat verilib. Xatırla­daq ki, İZİA, “Azərşəkər” və “Gilan Pivot” məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlərinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə aidiyyəti dövlət qurumlarının əməkdaş­ları, fermerlər və KİV nümayəndələri iştirak ediblər. 

Ölkədə mövcud aqroparkların fəaliy­yətinə nəzarəti həyata keçiriən İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyindən bildirib­lər ki, tədbirdə “Strip till” texnologiyası­nın tətbiqinin üstünlükləri, həmçinin ən son suvarma texnologiyası olan mobil və ya hibrid suvarma sistemlərinin üs­tünlükləri barədə iştirakçılara ətraflı mə­lumat verilib. 

Texnologiyanın təqdimatında mobil suvarma sistemlərinin, eləcə də paralel istifadə olunan “Strip till” əkin texnologi­yasının üstünlükləri barədə məlumat verilib, bu texnologiyalarla becərilən qarğıdalı sahəsinə, həmçinin “Mzuri” əkin texnikası ilə aparılan arpa səpininə baxış keçirilib. Bildirilib ki, “Mzuri”nin üs­tün cəhəti 4 prosesi (dərin yumşaltma, dərinlik boyu gübrə emalı, müxtəlif çe­şidli toxumların dəqiq səpini və bərkidici çarxlarla toxumların basdırılması) eyni vaxtda yerinə yetirməsidir. Bu texnika­nın istifadəsinin əsas məqsədi suya və yanacağa qənaət, torpağın münbit qa­tının qorunub saxlanılması və havaya buraxılan zəhərli qazların təsirinin ara­dan qaldırılmasıdır.

Xatırladaq ki, Ceyrançöldəki aqro­parkın əkinə yararlı 4 min hektar sahə­sinin 1428,6 hektarında pivot, 17,2 hektarında sprinkler, 40 hektarında damlama olmaqla, ümumilikdə, 1485,8 hektarında əkin aparılıb. Bu il aqro­parkda 421,6 hektar şəkər çuğunduru, 268 hektar qarğıdalı, 55,7 hektar soya, 341,6 hektar arpa, 24,6 hektar toxum­luq xardal və 320 hektar ərzaqlıq buğda əkilib. Mövsüm ərzində zəmilərdən 1732 ton buğda və 1692 ton arpa yı­ğılıb. Buğda və arpa üzrə hektarın orta məhsuldarlığı müvafiq olaraq 5,4 ton və 5 ton təşkil edib. Soya üzrə məhsul­darlıq isə 2,1 ton olub. Arpa biçinindən sonra sahələrdə təkrar əkin işləri həya­ta keçirilib. Ötən müddətdə 189 hektar ərazidə qarğıdalı əkilib. 

Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda aqro­parklar ölkə Prezidenti İlham Əliyevin 2014-cü il aprelin 16-da imzaladığı “Aq­rar sahədə idarəetmənin təkmilləşdiril­məsi və institusional islahatların sürət­ləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” Fərmanına əsasən yaradılıb. Yeni tipli aqrar müəssisələrinin yaradılmasında məqsəd ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və regionlarda işsiziliyin aradan qaldırılmasından ibarətdir. Bu müəssisələr aqrar sahədə inkişafı sürət­ləndirməklə yanaşı, idxaldan asılılığın azaldılmasına, eləcə də ölkənin ixrac po­tensialının artırılmasına və milli brendlə­rin yaradılmasına mühüm töhfələr verir. 

Qabaqcıl texnologiyalara və müasir innovativ idarəetmə sisteminə əsasla­nan aqroparklarda istehsalçı, emalçı və istehlakçı arasında inteqrasiya mü­nasibətləri formalaşdırılır ki, bu da kənd təsərrüfatında yüksək məhsuldarlığın əldə olunmasına imkan yaradır. Aqro­parklar innovativ üsulların geniş tətbiqi hesabına ölkənin əsas strateji məhsul­larının istehsalının həcminin artırılması ilə bağlı növbəli və təkrar əkinlər, yük­sək reproduksiyalı və keyfiyyətli toxum­lardan istifadə, düzgün aqrotexniki qul­luq və s. həyata keçirirlər.

Hazırda ölkəmizin 32 rayonu üzrə 51 aqropark və iri fermer təsərrüfatı fəaliyyət göstərir. Aqropark və iri fermer təsərrüfatlarının 34-ü bitkiçilik, 14-ü bit­kiçilik və heyvandarlıq, 1-i heyvandarlıq fəaliyyəti, 2-si isə çeşidləmə-qablaşdır­ma, emal və logistika sahələri üzrə ixti­saslaşıb. Ümumi ərazisi 240 min kvad­ratmetr təşkil edən aqroparkların layihə dəyəri isə 2,4 milyard manatdır.

Ötən müddətdə aqroparklara 1,4 milyard manat özəl sərmayə qoyulub. Eyni zamanda, 25 aqroparkın yaradıl­ması və ya fəaliyyətinin genişləndirilmə­si üçün 195 milyon manat güzəştli kredit verilib. Bunun da nəticəsində aqropark­ların ərazilərində 2600 hektar fındıq, 2248 hektar zeytun, 1228 hektar qoz, 1010 hektar badam, 388 hektar alma, 355 hektar nar, 152 hektar üzüm, eləcə də 275 hektar müxtəlif növ yeni intensiv və superintensiv meyvə bağları salınıb. Yeri gəlmişkən, aqroparkların ərazilə­rindəki mövcud fındıq, zeytun və qoz bağları ölkədə sahəsinə görə ən böyük intensiv bağlardır. 

Hazırda ölkə üzrə 40 aqroparkda taxıl əkilir və yüksək məhsuldarlıq əldə edilir. Belə ki, 2022-ci il ərzində aqro­parkların 41 min hektar sahəsində buğ­da biçini aparılıb və 152 min tondan çox məhsul istehsal edilib. Bunun da 88,8 min tonu ərzaqlıq, 31,4 min tonu toxum­luq, 32 min tonu isə yemlik buğdanın payına düşür. İlkin göstəricilərə əsasən, bu il isə aqroparklarda 145 min tona yaxın ərzaqlıq buğda istehsal olunub. Bu da ölkənin taxılla təminatına və ər­zaq təhlükəsizliyinin gücləndirilməsinə mühüm töhfə kimi dəyərələndirilə bilər.

“Ərzaqlıq buğda ilə özünütəminet­mə səviyyəsinin yüksəldilməsinə dair bir sıra tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanın­dan irəli gələn yeni dəstək tədbirləri çərçivəsində bu il aqroparkların pivotaltı sahələrində buğda əkinini 52 faiz və ya 11,3 min hektar artırmaqla 33 min hek­tara çatdırmaq nəzərdə tutulur. Növbəti 5 il ərzində isə pivotaltı sahələr 100 min hektara çatdırılacaq. 

Qeyd etdiyimiz kimi, aqroparklar ölkədə məşğulluq səviyyəsinin artırıl­masında da mühüm rol oynayır. Ötən müddətdə yeni tipli bu müəssisələrdə, ümumilikdə, 4 min nəfər daimi, 5 min nəfər isə mövsümi işlə təmin olunub. Gələcəkdə aqroparklarda daha 5 min­dən çox iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulur.

Mirbağır YAQUBZADƏ
XQ