Əslində, Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyəti bir neçə tarixi qayıdışla müşayiət olunmuşdur. Onun ilk qayıdışı Mixail Qorbaçovun rəhbərlik etdiyi SSRİ dövlətinin Bakını qanına qəltan etdiyi 20 Yanvar faciəsinin ertəsi günü baş vermişdi. Uzun müddət Kremlin nəzarəti altında – ev dustaqlığında yaşamağa məcbur edilən Ulu öndər yanvarın 21-də özünün və ailəsinin həyatını böyük risk altında qoyaraq, Azərbaycanın Moskvadakı Daimi Nümayəndəliyinə gəlmiş, Bakıda törədilənlərə görə Kreml rəhbərliyini ciddi şəkildə ittiham etmişdi. Bu, aylardan bəri heç bir siyasi fəaliyyətlə məşğul olmayan böyük azərbaycanlının xalq naminə mübarizələr meydanına qayıtması idi. 

Onun ikinci qayıdışı da məhz həmin il, iyulun 21-də baş tutmuşdu. Ulu öndər həmin gün Moskvadan Bakıya gəlmiş, ertəsi gün – 22 iyul 1990-cı il tarixdə isə Naxçıvan şəhərinin mərkəzi hissəsi, 80 min nəfərdən çox adamın toplaşdığı Azadlıq meydanı izdihama qərq olmuş­du. Xalq öz böyük oğlunun qayıdışını alqışlamışdı. Muxtar respublikanın hər yerindən Heydər Əliyevi görməyə, qar­şılamağa axışıb gələnlər meydana top­laşmışdı. Ulu öndər sonralar həmin gö­rüş barədə danışarkən demişdi: “Mən Naxçıvana gələndə Naxçıvan ayağa qalxdı, Naxçıvan məni qucaqladı, bağ­rına basdı. Son illərdə çəkdiyim bütün əzab-əziyyəti unutdum”.

Üçüncü qayıdış da məhz Əcəmi yur­dunda, elə həmin il baş vermişdi. 1990-cı il sentyabrın 30-da Azərbaycan Ali Sovetinə və yerli xalq deputatları so­vetlərinə seçkilər keçirilirdi. Xalq həmin seçkidə öz sınanmış oğluna yüksək eti­mad göstərmiş, fərdi pensiyaçı Heydər Əliyev Babək rayonunun 340 nömrəli Nehrəm seçki dairəsindən Azərbaycan Ali Sovetinə və Naxçıvan MSSR Ali Məclisinə deputat seçilmişdi.

Xalqımız ulu öndərin dördüncü qa­yıdışına 1993-cü il iyunun 9-da şahid­lik etdi. İnanıram ki, ümummilli liderin Naxçıvandan Bakıya qayıtdığı həmin gün heç bir azərbaycanlının yadından çıxmayıb və çıxmayacaq. Fəxrlə deyə bilərəm ki, həmin gün mənim üçün daha unudulmaz olmuşdu. Çünki Döv­lət Radiosunun Xəbərlər Baş Redak­siyasında işlədiyim müddətdə mənə bütün tapşırıqları şöbə müdirimiz və ya baş redaktorumuz verirdi. Həmin gün isə məni birbaşa sədr müavini Mövlud Süleymanlının otağına çağırdılar və o, mənə mühüm tapşırıq verildiyini dedi: “Heydər müəllim Naxçıvandan Bakıya gəlib. Onun İstiqlaliyyət küçəsində sa­kinlərlə söhbət etdiyini görüblər. Təci­li bir yazı hazırla və efirdə öz səsinlə oxu. Heydər müəllimin Naxçıvanda həyata keçirdiyi layihələrin hamısını sadala. Materialın adını “Qayıdış” qoy”. 

Doğrudur, ulu öndərin həmin tarixi gündən bir həftə sonra Ali Sovetin səd­ri seçilməsi də milli tariximizin son bir əsrdəki ən əlamətdar faktlarından biri idi. Ancaq o da fakt idi ki, ümummilli lider Naxçıvandan Bakıya gəlməsəydi – əslində, yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, onun belə bir fikri yox idi– Ali Sovetin sədri seçilməyəcəkdi və gənc müstəqil Azərbaycan dövlətinin taleyi necə ola­caqdısa, təxmin eləmək o qədər də çə­tin deyildi. 

Məhz həmin səbəbləri əsas götürən tarixçilər Qurtuluş Günü barədə danı­şarkən haqlı olaraq, öncə 9 iyun– Qa­yıdış gününü xatırladırlar. Elə biz də bu yazıda əvvəlcə yuxarıda sadaladığımız başqa məqamları xatırlatmaqla, məhz həmin tarixi faktı qabartmaq istədik. Çünki həmin gün, sözün həqiqi mə­nasında, xalqımızın taleyində dönüş anı başlanmış, böyük qurtuluşa doğru mühüm addım atılmışdı. Məhz milli ta­riximizin həmin unudulmaz günü xalqı­mızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin ölkə paytaxtına qayıdışı ilə müstəqil dövlətçiliyimiz parçalanmaq və məhv olmaq təhlükəsindən, iqtisadi tənəz­züldən, beynəlxalq təcriddən xilas edil­mişdir.

Bəli, bu gün gənc müstəqil Azər­baycan dövləti beynəlxalq aləmdə özünəməxsus nüfuzu olan, sayılıb-se­çilən, müstəqil siyasət yürütmək iqti­darında olan ölkələrdəndir. Bugünkü Azərbaycan otuz il davam edən haq­sızlıqları, ikili standartlar nəticəsində üzləşdiyimiz ədalətsizlikləri tamamilə dəf etmiş güc sahibidir. Bu gün Azər­baycan Bayrağı nəinki BMT başda ol­maqla bütün beynəlxalq təşkilatlarda, hətta, planetimizdən kənarda – kos­mosdakı rabitə-müşahidə peyklərimi­zin üzərində də görünür. Biz bunlarla fəxr edirik. Ancaq daha böyük qürur mənbəyimiz üçrəngli Azərbaycan Bay­rağının Şuşada, Ağdamda, Laçında, Kəlbəcərdə və işğaldan azad edilmiş digər rayonlarımızda dalğalanmasıdır. Bütün bu faktlar isə ulu öndər Heydər Əliyevin 9 iyun 1993-cü ildəki tarixi qa­yıdışının bizə bəxş etdiyi töhfələrin cüzi bir hissəsidir. 

Bir neçə dəfə xatırlatdığım tarixi məqamlardan birini bu yazıda da yada salmaq istəyirəm. 1994-cü ildə Vaşinq­tondan Azərbaycana yola düşən nü­mayəndə heyəti təyyarə ilə Tbilisiyə, oradan isə avtomobillə Bakıya gəl­mişdi. Mən bu faktı həmin gün rəsmi dövlət tədbirində eşitmişdim. Amerika­lı dostlarımız demişdilər ki, Bakıdakı beynəlxalq hava limanı onları gətirən müasir təyyarəni qəbul etmək iqtida­rında olmadığına görə Azərbaycana məhz Tbilisidən gəlməli olduq. 

İndi isə nəinki paytaxtımızdakı bey­nəlxalq hava limanı – nə xoşdur ki, həmin liman bu gün ulu öndərin adı­nı daşıyır – hətta, Gəncə, Naxçıvan Qəbələ, Lənkəran, Yevlax beynəlxalq hava limanları da dünyanın ən müasir hava laynerlərini qəbul etmək iqtidarın­dadır. Ancaq gənc müstəqil Azərbay­can dövlətinə beynəlxalq aləmdə daha çox üzüağlıq gətirən hava limanlarımız işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə inşa olunmuş Füzuli və Zəngilan hava limanlarıdır ki, bu möhtəşəm layihələr də Heydər Əliyevin siyasi kursunun da­vam etdirilməsi, deməli, 9 iyun 1993-cü il tarixli qayıdışın nəticəsidir. 

Bu gün Azərbaycan xalqı kimi bey­nəlxalq aləmdəki dostlarımız və bə­dxahlarımız da yaxşı bilirlər ki, dövləti­mizin uğurlarının hamısının təməlində ulu öndər Heydər Əliyevin böyük si­yasətə qayıdışı və həmin qayıdışın ölkə əhalisində yaratdığı ruh yüksəkliyi dayanır.

Bu sətirləri Prezident İlham Əliyevin ulu öndərimiz haqqında dediyi fikirlər­lə yekunlaşdırmaq istəyirik: “Heydər Əliyevin timsalında biz əyani şəkil­də görürük ki, şəxsiyyətlərin tarixdəki rolu bəzi hallarda əvəzolunmaz olur. Heydər Əliyev şəxsiyyəti, Heydər Əli­yev dühası bugünkü Azərbaycanın uğurlu inkişafının təməlində dayanan əsas amildir”.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ, “Xalq qəzeti”