Paşinyanın anti-Rusiya davranışındakı yeni məntiq

Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli Bəyanatın 9-cu bəndini ləğv edib. Belə bir fikri ölkənin “Hraparaq” qəzeti yayımlayıb. Digər media vasitələri də məsələyə geniş yer ayırıblar. 

Əvvəlcə görək 2020-ci ilin 44 gün­lük müharibəsinə son qoymuş, Azər­baycan, Rusiya və Ermənistan liderləri tərəfindən imzalanmış üçtərəfli bəya­natın 9-cu bəndində nə yazılıb: “Bölgə­dəki bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələ­ri bərpa edilir. Ermənistan Respublikası vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətinin təşkili məqsədilə Azərbay­can Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasın­da nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə zəmanət verir. Nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarəti Rusiyanın Federal Təhlükəsiz­lik Xidmətinin sərhəd xidməti orqanları həyata keçirirlər. Tərəflərin razılığı əsa­sında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını bir­ləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiya­larının inşası təmin ediləcək”.

Əlbəttə, Ermənistan bölgədəki bü­tün nəqliyyat əlaqələrinin bərpasında maraqlıdır. Baş nazir Nikol Paşinyan yaxşı başa düşür ki, bu, son dərəcə va­cibdir. Ancaq məsələyə bir qədər fərqli yanaşır. O bildirir ki, Azərbaycanın di­gər ərazilərini Naxçıvanla birləşdirən yol suveren Ermənistanın ərazisindən keçir və buna görə də həmin yolda ölkə­sinin sərhəd və gömrük nəzarəti tətbiq edilməlidir. Üçtərəfli bəyanatda Nikolun dediyinin yolverilməzliyi haqqında bir şey yoxdur. Yalnız sırf bu mənada onu haqlı saymaq mümkündür. Reallıq isə budur ki, erməni baş nazir gücünü söz oyununda sınayır, manipulyasiya yolu tutur. 

Göründüyü kimi, sənəddə çox ay­dın şəkildə qeyd edilir ki, yola nəzarəti Rusiya FTX-si etməlidir. Paşinyan sırf bu məsələni son bir aydakı çıxışlarının, müsahibələrinin hamısında inkar et­məklə məşğuldur. Özü də, necə deyər­lər, utanıb çəkinmədən. O, yola Rusiya hərbçilərinin nəzarət etməsi ilə bağlı nə isə yazılmadığını vurğulamaqdadır. 

***

Ümumən, qeyri-reallığı həqiqət kimi təqdim etmək təkcə Paşinyanın deyil, bütövlükdə, onun komandasının şakə­ridir. Böyük anlamda yanaşsaq isə bu, tipik erməni xəstəliyinin simptomudur. Təsadüfi deyil ki, onilliklər ərzində boş xülyalar danışıblar. O qədər çox danı­şıblar ki, dedikləri yalanlara özləri də inanmağa başlayıblar. Görünür, üç­tərəfli bəyanatın 9-cu bəndi ilə bağlı da eyni durumdur. O da görünür ki, Nikol bir neçə dəfə həmin bənddə yer alan müddəanı dandıqdan sonra hansısa həmkarı ona orada Rusiya FTX-si ilə bağlı yazılanları başa salıb. Yəqin, o zaman Paşinyan 9-cu bəndi tamamilə “ləğv edib”. Gülməlidir, deyilmi? 

***

Əlqərəz, “Hraparaq” da yazır ki, N.Paşinyan 10 noyabr 2020-ci il tarix­li üçtərəfli Bəyanatın 9-cu bəndini ləğv etdiklərini dar çevrədəki həmkarlarına bildirib. Yəni, məsələnin rəsmi təsdiqi yoxdur. Belə yanaşma Paşinyan iqtida­rının adətidir. Söhbət heç vaxt heç nəyi birbaşa, açıq şəkildə bildirməməkdən gedir. Nikol, eyhamlı danışmaqla, öz aləmində, diplomatik davrandığını sanır.

Eyhamlı danışmaqdan söz düşmüş­kən, Paşinyan bir neçə gün əvvəl Ermə­nistanın 2024-cü il üçün dövlət büdcəsi layihəsinin müzakirəsi zamanı ölkəsinin Təhlükəsizlik Xidmətinin tərkibində xü­susi bölmənin yaradıldığını bildirib və deyib ki, məhz həmin bölmə Azərbay­canın digər ərazilərini Naxçıvanla bir­ləşdirəcək yola nəzarəti həyata keçirə­cək. Onu da nəzərə alaq ki, rəsmi Bakı Ermənistandan keçməklə Naxçıvana yol məntiqindən daşındığını açıqlayıb. Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi, Prezident Administrasiyasının Xari­ci siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev yolun İran ərazisindən keçəcəyini deyib. Şübhəsiz ki, bu, Er­mənistanın məsələ ilə bağlı üçtərəfli bəyanatda nəzərdə tutulmuş öhdəlikləri yerinə yetirməyə razı olmamasından irə­li gələn fikirdir. Bu, həm də o deməkdir ki, Bakı İrəvanın təhlükəsizlik təminatı­na güvənmir. Deməli, Nikolun ölkəsinin Təhlükəsizlik Xidmətində əlavə bölmə yaratmasına və bunun üçün büdcədən vəsait ayırmasına ehtiyac yoxdur. 

***

Məsələyə bir qədər fərqli yanaş­maq, eləcə də Azərbaycanın Naxçıva­na yolla əlaqədar son qərarına aydın­lıq gətirmək üçün üçtərəfli bəyanatın 6-cı bəndinə diqqət yetirək. Bu bənddə Laçının Azərbaycana qaytarılması ilə yanaşı bildirilir ki, “Dağlıq Qarabağ­la Ermənistan arasında əlaqəni təmin edəcək və bununla belə Şuşa şəhərinə toxunmayacaq Laçın dəhlizi (5 kilometr enliyində) Rusiya sülhməramlı kontin­gentinin nəzarəti altında qalır. Tərəflərin razılığı əsasında növbəti üç il ərzində Dağlıq Qarabağla Ermənistan arasında əlaqəni təmin edən Laçın dəhlizi üzrə yeni hərəkət marşrutunun inşası planı müəyyən ediləcək və bununla da hə­min marşrutun mühafizəsi üçün Rusi­ya sülhməramlı kontingentinin gələcək yerdəyişməsi nəzərdə tutulur. Azərbay­can Respublikası Laçın dəhlizi üzrə hər iki istiqamətdə vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hərəkətinə təh­lükəsizlik zəmanəti verir”.

Əlbəttə, Ermənistan bu bəyanat üzrə bir çox öhdəliklərini yerinə yetirmə­diyi kimi, Laçın yolu üzrə yeni hərəkət marşrutu məsələsinə də əhəmiyyətsiz yanaşdı, ümumən, təxribatçı mövqe tutdu, Qarabağdakı separatçı qurumu az qala ayrıca dövlət kimi təqdim et­məyə çalışdı, Laçın dəhlizi məntiqinə kökləndi və ona bir növ, eksteritoriallıq hüququ qazandırmağa cəhd göstər­di və sair. Bütün bunlar Azərbaycanı qəti addımlar atmağa vadar etdi və bu il sentyabrın 19-da başlamış və cəmi 23 saat 43 dəqiqə davam etmiş lokal xarakterli antiterror tədbirləri ilə ölkə­miz suverenliyinə qovuşdu. Artıq nə separatçı qurum var, nə də onun üçün nəfəslik funksiyasını yerinə yetirən La­çın dəhlizi. Azərbaycanla Ermənistan arasında hələlik tam müəyyənləşmə­miş sərhəd xətti mövcuddur ki, həmin xətdə Laçın sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsi fəaliyyətdədir. Deməli, üç­tərəfli bəyanatın yeni marşrut məntiqi də yoxdur. 

Belə görünür ki, üç il əvvəl Naxçı­vana Ermənistandan keçməklə gedə­cək olan yol məsələsi məhz üçtərəfli bəyanatın 6-cı bəndinə qarşılıq irəli sürülmüşdü. Yəni, o zaman Laçın dəh­lizi məntiqi var idisə, ölkəmiz üçün də Zəngəzur dəhlizi məntiqi meydana çıx­mışdı. Bu, Prezident İlham Əliyev baş­da olmaqla Azərbaycan dövlətinin son dərəcə incə düşünülmüş gedişi idi və əslində, 44 günlük müharibədən sonra­kı diplomatik savaşın mühüm elementi kimi özünü göstərirdi. Hər halda, indi belə nəticəyə gəlmək mümkündür. 

***

Bəli, Ermənistan üzərinə götürdüyü heç bir öhdəliklərə riayət etmədi, ötən müddətdə Qarabağdakı separatçı reji­mi hər cür təmin etməyə və möhkəm­ləndirməyə girişdi. Üstəlik, N.Paşinyan, demək olar, bütün platformalarda Zən­gəzur dəhlizi ideyasına qarşı barışmaz mövqeyini ortaya qoydu. Heç fərqinə də varmadı ki, bu cür ritorika ilə özünü çətin duruma salır. Bu gün isə o, fakti­ki olaraq Zəngəzur dəhlizinin tərəfdarı kimi çıxış edir. Nəinki çıxış edir, eyni zamanda, az qalır ki, ideyanın reallaş­ması üçün yalvarsın. Nikolun durma­dan məsələdən söz açması fikrimizin təsdiqidir. Onu da deyək ki, erməni baş nazir söhbəti Zəngəzur dəhlizi şəklində deyil, “Dünya kəsişməsi” kimi qoyur. 

N.Paşinyan özünün “Dünya kə­sişməsi”ndə Rusiyanı heçə saymaq yolunu tutur. Nəzərə alaq ki, üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndinin ləğvi məsələ­sinin gündəmə gəlməsi də İrəvanın anti-Rusiya siyasətinin “məhsulu” kimi meydana çıxıb. Böyük ehtimalla Nikol Moskvanın adekvat davranışının nə­dən ibarət olacağını yoxlamaq istəyir. Ona görə məsələni şayiə kimi ortaya atır. Əlbəttə, Kreml şayiəyə reaksiya verən deyil. Amma ümumi ab-havadan və Rusiyanın siyasi istableşmentinin fi­kirlərindən reaksiyanın nədən ibarət ola biləcəyini təxmin etmək mümkündür.

Ə.RÜSTƏMOV
XQ