Destruktiv qüvvələrin bölgəyə müdaxiləsi Ermənistana yaxşı heç nə gətirməyəcək

Kanadanın xarici işlər naziri Melani Joli keçən ilin oktyabrında İrəvana səfərində Avropa İttifaqının Ermənistanla Azərbaycan sərhədində yerləşdirilmiş mülki missiyasına ölkəsinin da qoşulacağı barədə verdiyi vədə əməl etdi. Kanadalı ilk ekspert Aleksandr Qruşevski Aİ-nin Ermənistandakı mülki missiyasının sıralarına qoşulub. Bu barədə “X” sosial platformada paylaşım edən “ekspert” yeni səlahiyyətindən çox məmnun qaldığını sevincək şəkildə qeyd edib. Missiyanın İrəvandakı ofisinin “X” sosial şəbəkəsində dərc olunan bəyanatında isə deyilir: “Kanada bu missiyanı dəstəkləyən ilk üçüncü ölkədir (yəni, Aİ üzvü olmayan, kənar ölkə – red.)”. 

Bunun erməni lobbisinin anti–Azər­baycan kampaniyasına cəlb etdiyi Ot­tavanın birinci və axırıncı “qələti” olma­dığı şübhəsizdir. Okeanın o tayındakı uzaq və soyuq Kanadanın isti Cənubi Qafqazda baş verənlərdən xəbərsiz Azərbaycana qarşı qərəzli davranışına daha təəccüblənmirik. Bu qərəzin ba­riz nümunəsini ölkənin xarici işlər naziri Melani Joli keçən il oktyabrın 25-də İrə­vana səfəri zamanı “nümayiş etdirmişdi”. Diqqətli oxucuların yadında olar. Həmin səfəri zamanı xanım Joli ölkəmizə qarşı yalan və iftiralar səsləndirməklə kifayət­lənməmiş, həddini aşaraq, Azərbaycana sanksiyaların tətbiqi variantının da istis­na olunmadığını demişdi. Azərbaycanla təhdid dilində danışmağa cürət edən er­mənipərəst Melani Jolinin Qarabağdan könüllü çıxanların Bakıdan geri qayıtma­sına şərait yaratmaq tələbini, Azərbayca­nı “etnik təmizləmə”də günahlandırması­nı da unutmamışıq. 

Sülhə qənim kəsilənlər

Faktiki olaraq, ABŞ-ın ştatlarından biri hesab olunan, nəinki xarici siyasət kursunu, hətta diplomatik çıxışlarını belə Vaşinqtondan aldığı təlimatlara uyğun kökləyən Kanadanın Cənubi Qafqaza “müdaxiləsi” də həmin mərkəzin ssena­risinin tərkib hissəsidir. Məgər Ağ evin ra­zılığı olmasaydı, nazir Joli altı ay bundan əvvəl Ermənistanın Azərbaycanla şərti sərhədinə baş çəkə bilərdi? Bəlkə də, o, bu hərəkəti ilə beynəlxalq konvensiyanın tələblərini pozduğunu heç anlamamışdı. Kanadanın beynəlxalq hüquqa saymaz münasibəti üçün, bu, ilk hal deyildi. Ölkə­sindəki azsaylı xalqların hüquqlarının ta­nınmaması üçün hər cür oyundan çıxan, imzaladığı beynəlxalq sənəddən imtina edən dövlətdən ayrı nə gözləmək olar?

Bu gün Ottavanın Azərbaycana qar­şı qərəzli davranışının arxasında, heç şübhəsiz, haypərəst Fransa dayanır. Məhz Parisin Kanadanı bölgəmizdəki məkrli oyunlarına ortaq edərək separat­çıların dəyirmanına su tökməyə çalışdığı gün kimi aydındır. 

“Ermənistanla Azərbaycanın şərti sərhədində İrəvanın törətdiyi təxribatlara göz yuman Avropa İttifaqının mülki missi­yasına bir müşahidəçinin əlavə olunması heç nəyi dəyişməyəcək”. Mövzu ilə bağ­lı “XQ”-yə açıqlama verən Qərbi Kaspi Universitetinin professoru, politoloq Fikrət Sadıxovun qənaətinə görə, ka­nadalının da qatıldığı o missiyadakıların məqsədi məlumat toplamaq, mövqeləri­mizə nəzarət etmək, eyni zamanda, öz ölkələrinə, İttifaqın rəhbərliyinə hesabat verməkdir: “Bəli, onların məqsədi kəş­fiyyat xarakterli fəaliyyətdir. İndi, sadəcə olaraq, bu fəaliyyəti daha da genişlən­dirərək, məlumat bankını zənginləşdir­məyə çalışırlar. Reallıq ondan ibarətdir ki, əgər sərhəddə sabitliyə nail olmaqdan ötrü missiyanı genişləndirməyi düşü­nürlərsə, ciddi yanılırlar. Çünki atdıqları addımlarla sabitliyə heç cür nail olmaya­caqlar. İndi əsas məsələ iki ölkə arasın­da sülh sazişinin imzalanmasıdır. Bunu yaxşı anlasalar da, görünür, niyyətləri tamamilə başqadır. İrəvan buna razıdır­sa, dünyanın bütün ölkələrindən Avropa missiyasına nümayəndələr cəlb eləsin. Onda Ermənistan hakimiyyəti nəyə nail olacaq?”. 

Tanınmış politoloq hazırkı durumda rəsmi İrəvanın bölgədəki kövrək sabitliyə və sülh danışıqlarına kölgə salmağa xid­mət edən hərəkətlərinin son olaraq, özü üçün acınacaqlı nəticələrə gətirib çıxa­racağına diqqəti çəkdi: “Sadəcə, rəsmi İrəvan nəticələri düşünmədən addımlar atır. Amma burada söhbət, ilk növbədə, sülh sazişindən, sərhədlərin delimitasi­yasından getməlidir. Bu məsələlərin sı­rasında Ermənistanın hələ də nəzarətdə saxladığı bizim kəndlərin qaytarılması da var. İrəvan Avropa İttifaqına üzv olmayan Kanada kimi dövlətləri missiyaya cəlb et­məklə heç nəyə nail olmayacaq. Çünki həmin missiya gündəlikdə durmayan, aktual olmayan məsələlərlə tərəfləri əsas hədəfdən yayındırmağa çalışır”. 

“Bu, Ermənistana dəstək mesajıdır”

ABŞ, Fransa və Avropa İttifaqının Azərbaycan–Ermənistan münasibətlə­rinə müdaxiləsi bölgədə qeyri-sabitlik mühiti yaradır. Paris və Brüssel geosi­yasi ambisiyaları rəhbər tutaraq, Vaşinq­tonla birgə Cənubi Qafqazda sabitliyin pozulmasına səbəb olacaq “sülhyaratma missiyası”nı İrəvana “sırımaqda” davam edir. Bu zaman ön cəbhəyə Aİ-nin mülki missiyası çıxarılır. 

Beynəlxalq Münasibətlərin Təh­lili Mərkəzinin rəhbəri Fərid Şəfiyev Aİ-nin müşahidə missiyasının fəaliy­yəti və müddətinin Bakı ilə razılaşdı­rılmadığını bir daha nəzərə çatdırdı: “Bu barədə fikrimizi əvvəlcədən bildir­mişdik. Ermənistana göndərilən Avropa İttifaqı missiyasının tərkibindən danış­maq lazımdır. Ondan başlayaq ki, əvvəl­cə həmin missiyanın fəaliyyəti ilə bağlı Azərbaycanla məsləhətləşmələr aparıldı. Amma sonradan Bakı ilə heç bir müza­kirə və razılaşma olmadan mülki missi­yasının fəaliyyət müddətinin uzadılma­sına qərar verildi. İkincisi, ümumiyyətlə, bu mülki missiyanın otuz il işğal altında qalmış sərhəd zolağında yerləşdirilməsi, Ermənistanın ərazi bütövlüyünü dəstək­lədiyi barədə açıqlamaları siyasi mesaj­dır. Yəni, həmin mesaj ondan ibarətdir ki, biz bu münaqişədə birmənalı şəkildə Ermənistanı dəstəkləyirik”. 

F.Şəfiyev Aİ üzvü olmayan uzaq Ka­nadanın Ermənistanla Azərbaycanın şər­ti sərhədinə öz təmsilçisini göndərməsini İrəvana siyasi dəstək nümayişi kimi qiy­mətləndirdi: “İndi Kanada təmsilçisinin də şərti sərhəd zonasına göndərilməsi, sadəcə, siyasi mesajdır. Bəli, missiya Er­mənistanı dəstəkləyə bilər, amma burada söhbət ondan gedir ki, əgər bu, Avropa İttifaqının missiyasıdırsa, Kanadanın ora­da nə işi var? Əlbəttə, bu, həm Avropa İttifaqının, həm də Kanadanın mesajıdır. Artıq aydın olur ki, vaxtilə işğala gözünü qapadan Avropa İttifaqı indi açıq-aydın Ermənistanı dəstəkləyir”. 

İrəvan mövqesizliyinin altını çəkəcək

Ortada görünən çılpaq həqiqət həm də ondan ibarətdir ki, iki ölkə arasında üç il yarıma yaxındır davam edən normal­laşma prosesinin ləngiməsi Ermənistan hakimiyyətinin ikibaşlı mövqeyi ilə birba­şa əlaqədardır. Sülhyaratma prosesində vasitəçilərin moderatorluğu ilə aparılan danışıqların nəticəsiz qalmasının səbə­bi məhz rəsmi İrəvanın mövqesizliyidir. Bu gün sülhə sadiqliyini bildirən, sabah isə buna tərs mövqe nümayiş etdirən Paşinyan iqtidarı hələ də müstəqil qərar verməyə cürət eləmir. Amma bu “mani­pulyativ oyunların” fəsadlarını sonda özü çəkəcək. 

Siyasi icmalçı Tofiq Abbasov he­sab edir ki, Fransa Avropa İttifaqı və ABŞ-la birlikdə anti-Azərbaycan koalisi­yasının tərkibini və təmsilçiliyinin sayını artırmağa çalışır: “Amma nəzərə almırlar ki, həmin Avropa İttifaqında Azərbay­canın mövqeyi kifayət qədər güclüdür. Bu qurumun üzvü olan doqquz ölkə ilə ikitərəfli faydalı əməkdaşlığımız var. On­lar həm də bu səbəbdən Aİ daxilindəki separat danışıqlardan çəkinirlər. Belə təxribata qol qoyan Kanadanın isə bölgə­dəki proseslərə qətiyyən aidiyyatı yoxdur. Doğrudur, Ottava Helsinki aktına imza atıb, Avroatlantik məkanda baş verənlərə bu ölkəni də cəlb ediblər. Amma üzdə görünən odur ki, Bakıya qarşı siyasi kam­paniyada ABŞ-ın, eləcə də Avropanın bir çox dövlətlərinin daxili müşkülləri var. Məhz öz problemlərini aradan qaldırmaq üçün, belə demək mümkünsə, “effekt­li təəssürat” yaratmağa, Azərbaycanda bunun inikasını meydana gətirməyə ça­lışırlar”.

Rəsmi Bakının Qərbin bu tip avan­türist fəaliyyətindən çəkinmədiyini dilə gətirən siyasi icmalçı Ermənistanın istə­nilən xarakterli naqolay hərəkətinə dər­hal adekvat cavab veriləcəyinə əminli­yini vurğuladı: “İndi Ermənistan ordusu “hücum” xarakterli təlimlər keçirir. Bu tə­limlərə kifayət sayda zabit və əsgər cəlb olunub. Təbii ki, bütün bunlar faydasız güc nümayişidir. Aİ-nin müşahidəçilərinə gəldikdə isə, əgər Avropa və ABŞ bu işə xeyir-dualarını veriblərsə, istənilən halda həmin mülki missiyanı gücləndirməyə çalışacaqlar. Mənasız cəhdlərdir. Onlar, sadəcə, Ermənistan vasitəsilə Cənubi Qafqaza öz hərbi kontingentini gətirmə­yi hədəfləyirlər. Bu variantda loqistika və digər məsələlərdə, guya, mülki missiya öz rolunu oynayacaq. O cümlədən Azər­baycan–Türkiyə tandeminə təsir imkan­larını artırmaq barədə düşünürlər. Eləcə də Türkiyə ilə Rusiyanı, İranla Türkiyəni toqquşdurmaq planları üzərində də iş­ləyirlər. Yəni, bu məkrli niyyətlərini real­laşdırmaqdan ötrü indi Qərbə bölgədə hərc-mərclik lazımdır”. 

Qərbin anti–Azərbaycan koalisiyası öz planlarını qurmaqda olsunlar, fəqət Bakı “Qafqaz evi”nin sakini, “3+3” forma­tının əsas oyunçusu kimi, üzərinə düşən vəzifəni, atılacaq addımları çox yaxşı bilir. Eləcə də digər oyunçular da artıq anlayıblar ki, istənilən risklərin, mənfi təsirlərin qarşısı birgə səylərlə alınmalı­dır. Yeganə Ermənistandır ki, bu sağlam yanaşma ilə barışmaqda çətinlik çəkir. Amma onu da anlamamış deyil ki, Cə­nubi Qafqazdan, sözün hər mənasında uzaq olan Fransa və Kanada kimi destruktiv ölkələrin bölgəyə müdaxiləsi İrə­vana heç bir dividend gətirməyəcək. 

“Dünyanın o başında oturub bizə qar­şı əsassız ittihamlar irəli sürənlər əl çək­sinlər bizdən! Qoysunlar Cənubi Qafqaz rahat nəfəs alsın. Bu bölgə əsrlər boyu savaşlar, qanlı toqquşmalar məkanı ol­muşdur. Yetər artıq! Biz bunu tələb edi­rik!”. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2023-cü il sentyabrın 20-də xalqa mü­raciətində bu sözləri məhz Kanada kimi riyakar ölkələrə ünvanlamışdı. İşğalçıya dəstək verən Qərbin bəzi dövlətlərinin Azərbaycana qarşı hüquqa və məntiqə söykənməyən ittihamlar irəli sürmələri, ermənisayağı avantüralar səsləndirmələ­ri Cənubi Qafqazı yenidən hərb meydanı­na çevirməyə hesablanıb. Həmin aktorlar hələ də anlamaq istəmirlər ki, onların məkrli “ssenarinın” gerçəkləşməsini şərt­ləndirə biləcək zaman və reallıq amilləri artıq bölgədə mövcud deyil. 

İmran BƏDİRXANLI
XQ