yaxud “anti-KTMT ssenarisi”nin davamı

Ermənistan sanki ər evindən küsüb getmiş gəlindir, onun geri qayıtmasını istəyənlər var. Əlbəttə, gəlinin qohum-əqrəbaları da bu barədə söz açırlar. Obrazlı desək, ər evi isə Rusiyadır. 

Əlqərəz, Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan bildirib ki, ölkə­si Avrasiya İqtisadi İttifaqının dekabrda keçiriləcək Sankt-Peterburq Sammi­tində iştirak etməlidir. Nəzərə alaq ki, sammit əsnasında MDB liderlərinin ənənəvi qeyri-formal görüşünün təşkili də planlaşdırılır.

Bir yandan, düşünmək mümkün­dür ki, İrəvan Moskva ilə son zamanlar yaranmış gərginliyi aradan qaldırmaq məqsədi güdür. Axı, Ermənistan üzvü olduğu və Rusiyanın hakim rol oyna­dığı Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının Belarusun paytaxtı Minskdə keçirilmiş toplantısında iştirakdan imtina etmişdi. Özü də məsələ, kifayət qədər, dramatik şəkil almışdı. Belarus Prezi­denti Aleksandr Lukaşenko Paşinyana zəng edərək, necə deyərlər, onun başı­na ağıl qoymaq istəmiş, lakin niyyəti re­allaşmamışdı. Görəsən, indi nə olub ki, vəziyyət dəyişib? Bəlkə İrəvan Moskva ilə durumu daha da kəskinləşdirməkdən vaz keçib? Yoxsa, ölkənin xarici siyasə­tində nələrsə dəyişib? Bu suallara cavab kontekstində bir vacib məsələni yazının son bölümündə diqqətə çatdıracağıq. Ancaq hələlik mövzu ilə bağlı digər məqamların üzərində dayanaq. 

***

Qeyd edək ki, Rusiya Prezidentinin köməkçisi Yuri Uşakov hələ A.Simon­yandan da əvvəl bildirmişdi ki, Ermə­nistan baş nazirinin dekabrın sonunda MDB dövlət başçılarının Sankt-Peter­burqda keçiriləcək qeyri-rəsmi görü­şünə gələcəyinə, habelə orada Avrasi­ya İqtisadi İttifaqının rəsmi sammitində iştirak edəcəyinə dair siqnal alıb. Ma­raqlıdır ki, Rusiyanın Xarici İşlər Nazirli­yinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxa­rova bu məsələdə Uşakov kimi nikbin görünmür. “Mənə elə gəlir ki, biz ümid­lərə deyil, konkret faktlara söykənərək, reallığa əsaslanan mövqe formalaş­dırmalıyıq. Gəlin, konkret hərəkətləri gözləyək, sonra onlara münasibət bil­dirəcəyik”, – deyə M.Zaxarova dünənki ənənəvi brifinqində bildirib.

Ancaq Zaxarovadan fərqli olaraq, Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskovun açıqlaması müəy­yən qədər ümidverici təsir bağışlayır. Hərçənd, o, jurnalistlərin sualını ca­vablandırarkən, dövlət başçısının iş cədvəlində N.Paşinyanla söhbətin hələ olmadığını vurğulayıb. Ancaq Peskov onu da bildirib ki, erməni baş nazirin MDB-nin dekabrın sonunda Rusiyada keçiriləcək qeyri-rəsmi sammitində iş­tirakı gözlənilir və bu, danışıqlar üçün əla fürsət olacaq. Belə qənaətə gəlirik ki, Uşakov nikbindir, Zaxarova inanmır, Peskov isə bir qədər də amiranə dav­ranır. Sonuncu, təxminən, bunu deyir: Nikol görüşmək və danışmaq istəyirsə, Sankt-Peterburqa gəlsin. 

Yenidən Ermənistan parlamenti­nin spikerinin fikirlərinə qayıdaq və bir məqama diqqət yetirək. O, ölkəsinin Avrasiya İqtisadi İttifaqının Sankt-Pe­terburq zirvəsində iştirak etməli olduğu­nu deyir. Yəni, məsələnin İrəvan üçün mütləqliyi üzərində dayanır. Başqa sözlə desək, iştiraka Ermənistanın milli maraqları baxımından yanaşdığı­nı ortaya qoyur. Ona da diqqət yetirək ki, Simonyan MDB dövlət başçılarının qeyri-formal görüşündən bəhs etmir. Sual olunur: erməni spiker nə üçün eyni vaxtda keçiriləcək iki toplantıdan birini əsas tutur? Səbəb çox sadədir. Çünki İrəvan rotasiya qaydasında Avrasiya İqtisadi İttifaqına sədrliyi öz üzərinə götürəcəkdir: “Biz Avrasiya İqtisadi İtti­faqının sədr ölkəsi oluruq. Qərar (Rusi­yaya getməklə bağlı -red.) hələ qəbul edilməyib, lakin mən şəxsən hesab edirəm ki, Aİİ-yə sədrlik üçün Ermənis­tan (qurumun sammitində – red.) iştirak etməlidir”. 

Bu yerdə Ermənistanın rotasiya qaydasında Rusiyanın hakim rol oy­nadığı KTMT-yə sədrliyini yada salaq. Qeyd edək ki, bu sədrlik 2022-ci ilə tə­sadüf etmişdi. Həmin vaxt rəsmi İrəvan quruma rəhbərliyini özünün anti-Rusiya və anti-Azərbaycan ritorikasının başlıca predmetinə çevirmişdi. Mövcud xüsus­da 2022-ci ilin noyabrında KTMT-nin İrəvanda baş tutmuş sammitini yada salaq. Rusiya Prezidentinin də qatıldığı həmin tədbirdə baş nazir N.Paşinyan, faktiki olaraq, təşkilatı faydasız bir qu­rum kimi təqdim etmişdi. O çalışmış­dı ki, KTMT 2022-ci ilin sentyabrında Azərbaycanla sərhəd gərginliyinə si­yasi qiymət versin, bununla bağlı qərar çıxarsın və yekunda KTMT ilə Bakı ara­sında hərbi gərginlik yaşansın. Lakin Nikol istəyini gerçəkləşdirə bilməmiş və həmin andan Ermənistan–KTMT zid­diyyətləri açıq müstəviyə çıxmışdı. 

***

Şübhə yoxdur ki, Paşinyan indi də eyni addımı Avrasiya İqtisadi İttifaqı müstəvisində atmağa çalışacaq. Yəni, onun öz ölkəsinin quruma sədrliyini İrə­vanın anti-Azərbaycan fəaliyyəti müstə­visinə gətirəcəyi birmənalıdır. Təşkilata sədrlik məhz buna görə vacibdir. 

Əlbəttə, erməni iqtidarı onu da yax­şı bilir ki, istəyinin alınması, demək olar ki, mümkünsüzdür və özünün siyasi sərmayəsini məhz bu amilin üzərinə də yatırmağı düşünür. Deməli, Aİİ müstə­visində də Bakıya qarşı hansısa addım atmaq mümkün olmasa, habelə Ermə­nistanın fantastik təqdimata malik iqti­sadi iddiaları gerçəkləşməsə, o zaman KTMT-ni gözdən salmaq üçün istifadə olunan “metodlar”, daha doğrusu, ma­nipulyasiyalar yenidən, bu dəfə Aİİ-yə qarşı dövriyyəyə girəcək. Müvafiq ola­raq, qurumun Ermənistan üçün lazım­sızlığı məntiqi qabardılacaq. 

***

Bəli, yekunda Rusiyanın hakim rol oynadığı bütün platformaların məna­sızlığı görüntüsünü formalaşdırmaq, Paşinyanın qarşısında duran ən mü­hüm vəzifədir. Buna görə A.Simonyan Sankt-Peterburq Sammitində iştirakı mütləq sayır. O, bunun üçün ümumi qə­rarın verilməsinin vacibliyindən danışsa da, tam aydındır ki, şəxsi fikri kimi irəli sürdüyü məsələ ətrafında artıq razılığa gəlinib. Erməni spiker heç də öz yanın­dan bu barədə söz açmaz, əminliklə danışmazdı.

Çox güman ki, Rusiyada da Ermə­nistanın “niyyətindən” xəbərdardırlar. Bilirlər ki, İrəvan Aİİ-yə sədrliklə quru­mun daxilinə, belə demək mümkünsə, saat mexanizmli bomba yerləşdirmək istəyir. Ona görə də M.Zaxaraova məsələ barədə söz düşərkən, spektik danışır. Peskov isə Rusiya–Ermənis­tan dialoqu baxımından sırf MDB-nin qeyri-rəsmi sammitinə köklənir. Yəni, Aİİ-nin toplantısının adını çəkmir. Belə olduqda, maraqlı sual yaranır: Paşin­yan, eyni zamanda, həm Aİİ-nin, həm də MDB-nin tədbirində iştirak edəcək­mi? Yaxud Nikol Qərbdəki “dostların­dan” bu tədbirlərdən hansında iştirakın icazəsini alıb? Hələlik məsələ barədə söz açmaq çətin olsa da, ehtimal var ki, Nikolun MDB dövlət başçılarının qey­ri-rəsmi görüşündə iştirak “imkanı ol­mayacaq”, başqa “vacib işləri” çıxacaq. Axı, o, MDB Dövlət Başçıları Şurasının bu ilin oktyabrında Bişkekdə keçirilmiş iclasına qatılmamış və durumu işlərinin çoxluğu ilə “əsaslandırmışdı”. İndi daha “vacib” işləri ola bilər. Məsələn, tam mümkündür ki, yeni il qabağı Paşinyanı evdə yolka bəzəmək kimi əlahiddə və­zifə gözləsin...

Ə.CAHANGİROĞLU
XQ