“Girdman–Şirvan–Naxçıvan” ümumerməni birliyinin fəaliyyəti nəyə hesablanıb?

Bilənlər bilir, bilməyənlər üçün diqqətə çatdıraq ki, Ermənistanda “Girdman–Şirvan–Naxçıvan” ümu­merməni birliyi adlı təşkilat var. Təşkilatın rəhbəri isə Ermənistan parlamentinin hakim “Vətəndaş sazişi” partiyasından olan deputatı Vilen Qabrielyandır. Bu şəxs 1983-cü ildə Bakıda anadan olub. Onun sırf Bakıya fokuslanaraq, nələri söy­lədiyinə diqqət yetirəcəyik. Ancaq əvvəlcə bu şəxsin rəhbərlik etdiyi təşkilatın adına nəzər salaq.

Girdman, Şirvan və Naxçıvan. Bu təmiz türk adlarını daşıyan qurum həm də ümumerməni birliyi kimi tanınmağa iddialıdır və Ermənistanda qeydiyyat­dan keçib. Təsəvvür edə bilirsinizmi, Azərbaycanda bir təşkilat Qukasyan, Quqark, Noyemberyan rayonlarının adlarını daşıyır? Mümkün deyil. Hər­çənd, Ermənistanın rayonlarına diqqət yetirəndə görürsən ki, onların çoxu­nun adı erməni dilində deyil. Məsələn, vaxtilə Ermənistan SSR-in tərkibindəki Qəmərli, Cəlaloğlu, Düzkənd, Qara­bağlar, Üçkilsə, Vedi, Zəngibasar, Al­lahverdi, Amasiya, Basarkeçər və sair təmiz türk toponimi olan rayon adları olub. Müstəqillik illərində onların bir çoxu erməniləşdirilsə də, Ermənis­tanda yenə də türk toponimlərinə rast gəlinməkdədir. Yəni, nə edirlərsə, silib qurtara bilmirlər. Əslində, bəlkə böyük ölçüdə nəyisə silməyə xüsusi səy də göstərmirlər. Çünki xəstədirlər. Xəstə­lik məntiqsizlik doğurur. Sadə bir mi­salla fikrimizi isbatlayaq. Ermənilər dolmanın onların milli yeməyi olduğu­nu dünyaya car çəkirlər. Amma dolma türk sözüdür. Elə bu ad hər şeyi deyir. Hayların ağlına gəlmir ki, heç olma­sa, adı dəyişdirsinlər. Dediyimiz kimi, xəstəlikləri düşünməyə imkan vermir. Elə haqqında söz açdığımız “Gird­man-Şirvan-Naxçıvan” ümumerməni birliyi də xəstə təfəkkürün məhsuludur. Aşkar görünür, ki, bu birlik ekstremist, separatçı niyyət güdən, ərazi iddiasına köklənmiş təşkilatdır.

Beləliklə, “Girdman-Şirvan-Nax­çıvan” ümumerməni birliyi Azərbay­candan olan məcburi köçkünlərin hüquqlarının müdafiəsinə və bərpası­na girişib. Qurumun rəhbəri olan de­putat V.Qabrielyan mövcud istiqamət­də bütün resursları toplayacaqlarını vurğulayıb. Resurslar hansı məqsəd üçün səfərbər edilir? “Hazırda ictimai təşkilatımız tərəfindən itirilmiş əmla­kın mövcud əsaslar üzrə inventarlaş­dırılmasının daha dəqiq və düzgün aparılmasına dair genişmiqyaslı işlər görülür. Burada problemlərimiz var. Bildiyiniz kimi, soydaşlarımızın heç də hamısının sənədləri tam olmadığı üçün çətinliklər yaranır. Mövcud ve­rilənlər bazasını təhlil edərək və yeni məlumatlar toplayaraq, biz hər şeyin daha dəqiq olmasına çalışacağıq. Söhbət yüz milyardlarla rubldan ge­dir”, – deyə V.Qabrielyan bildirib.

Erməni deputat onu da vurğulayıb ki, rəhbəri olduğu birlik tezliklə yeni internet saytı yaradacaq. Dünyanın istənilən yerində yaşayan və Azərbay­candan qovulmuş ermənilər bu plat­formaya daxil olaraq, özlərinin əmlak itkisi ilə bağlı məlumatları orada yer­ləşdirmək imkanı qazanacaqlar. Çün­ki, guya, onların əksəriyyətinin şəxsi mülkiyyəti və mülkiyyət hüquqları iri­miqyaslı talan və zorakılıq nəticəsində köklü şəkildə pozulub. “Girdman-Şir­van-Naxçıvan” ümumerməni birliyinin qeyd edilən istiqamətdə beynəlxalq strukturlarla da işi öz gündəliyinə daxil etdiyini deyən V.Qabrielyanın sözlərinə görə, 2023-cü il sentyabrın 19-da Qarabağda baş verənlər, Azər­baycanın hərəkətləri nəticəsində 100 mindən çox erməninin zorla köçürül­məsi 1988–1992-ci illərdəki proseslə­rin oxşarıdır: “Beynəlxalq strukturlar o dövrdə baş verən və bugünkü məcbu­ri köçə səbəb olan hadisələrə lazımi siyasi qiymət vermədilər. Əgər bey­nəlxalq ictimaiyyət vaxtında düzgün qiymət versəydi, biz sentyabrın 19-da olan vəziyyətə gəlməzdik”.

V.Qabrielyanın fikirlərindəki bir məqam təqdir oluna bilər. Azərbay­candan qovulmuş ermənilər ritorika­sına baş vuran deputat Qarabağdan köçənləri də bu siyahıya daxil edir. Halbuki, erməni siyasi dairələri, o cüm­lədən, ölkə iqtidarı hazırda elə görüntü formalaşdırır ki, sanki Azərbaycanın sentyabrın 19-da keçirdiyi və cəmi 23 saat 43 dəqiqə davam etmiş lokal xa­rakterli antiterror tədbirləri Qarabağın işğalı idi. İndiki halda Qabrielyanın fi­kirləri məsələnin tam əksi deməkdir. Əlbəttə, mümkündür ki, erməni depu­tat bunun fərqində deyil.

Digər tərəfdən, belə görünür ki, Ermənistan hakimiyyəti Azərbaycan­da yaşamış ermənilərin mülkiyyət hüququ ilə bağlı məsələni qaldırmaq­la, ölkəmizə ziyan vurmağa çalışır. İn­diyədək də belə ediblər. Bununla bağlı beynəlxalq məhkəmə instansiyaların­da qaldırılmış iddialar var. Görünür, hazırda erməni iqtidarı məsələni daha sistemli şəkildə qoymaq niyyətindədir. Yəni, Paşinyan və komandası Azər­baycana qarşı ərazi iddiası məntiqini bir qədər fərqli tərzdə irəli sürməyə üstünlük verir. Məsələn, Ermənistanın Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinə təqdim etdiyi başlıca mövzulardan biri də erməni milli mirası kimi adlan­dırılmış cəfəngiyyatdır. Bu cəfəngiy­yatın tərkib hissəsi olaraq, məsələn, Ağdamdakı hansısa abidənin, guya ermənilərə məxsusluğunun təsdiqlən­məsi iddiası qabardılır. Təsəvvür edin ki, torpaq Azərbaycanındır, ancaq Ermənistan istəyir ki, həmin abidə­nin sənədi ona məxsus olsun. Daha doğrusu, “məxsusluq” beynəlxalq məhkəmənin qərarı ilə təsdiqlənsin. Niyə? Çünki Ağdamdakı abidənin Er­mənistana aidliyi məhkəmə qərarı ilə təsdiqlənirsə, deməli, gələcəkdə tiki­linin yerləşdiyi torpağın da Ermənis­tana aidliyinin mübahisələndirilməsi mümkündür. Təbii ki, mübahisə üçün güc lazımdır. İrəvanın hazırkı davranı­şının perspektivi üçün də başlıca amil məhz gücdür. Yəni, avantüristlər güclü olacaqları təqdirdə, yenidən ölkəmizə qarşı çıxıb işğalçılıq siyasəti aparmağı hesablayırlar. 

Bəli, V.Qabrielyanın fikirləri, elə­cə də onun təşkilatının planlaşdırdığı sözügedən fəaliyyət erməni məkrinin növbəti nümunəsidir. Həm də ona görə ki, bu şəxs Ermənistanda yaşa­yan və özlərinin tarixi torpaqlarından zorla qovulmuş yüz minlərlə azərbay­canlını nəzərə almır. 1988–1992-ci il­lərin hadisələrindən danışanda, gərək bu məqamı da düşünəydi. Düşünmür və sırtıqcasına deyir ki, sülh müqavilə­si imzalandıqdan sonra, Bakıda yaşa­maq üçün müraciət edəcək: “Azərbay­can dəqiq təminat verməlidir ki, 100 min erməni doğulduğu yerə, Azərbay­can Respublikasına gedib yaşasın. Ermənistan da, şübhəsiz ki, istənilən başqa ölkənin vətəndaşlarının təh­lükəsizliyinə təminat verməlidir”. 

Məsələnin qoyuluşuna diqqət ye­tirək. Azərbaycan dövləti 100 min er­məninin doğulduğu yerdə, Azərbaycan Respublikasında yaşamasına təminat versin, Ermənistan isə başqa ölkənin vətəndaşlarının təhlükəsizliyinə. Bu­rada azərbaycanlıların Ermənistanda yaşamaq hüququndan söz açılmır. Nəzərə alaq ki, başqa ölkələr anlayışı genişdir. Bu anlayışa ingilis, fransızlar, hollandlar və sair daxildir və onsuz da rəsmi İrəvan onların Ermənistanda ya­şamalarına təminat verir. Elə Azərbay­canda da başqa ölkə vətəndaşlarının təhlükəsiz şəraitdə ömür sürmələri üçün hüquqi mexanizmlər mövcuddur. Nəyə görə, ermənilərlə bağlı ayrıca təminat mexanizmi olmalıdır? Məgər, Ermənistan eyni addımı atmaq istə­yirmi, yaxud istəyərmi? Əlbəttə, yox. Halbuki, bu ölkədə doğulmuş azər­baycanlıların sayı, dediyimiz kimi, yüz minlərlədir. Üstəlik, Azərbaycanda ya­şamış ermənilərdən fərqli olaraq, Er­mənistan adlanan ərazi onların tarixən bağlı olduqları məkandır. Yəni, onlar ermənilər kimi haradansa həmin əra­ziyə köçürülməyiblər. 

Bəli, kifayət qədər düşünülmüş və incə şəkildə məkrli niyyət güdməyə hesablanmış fikirləri söyləməsinə bax­mayaraq, erməni sosial şəbəkə seq­mentində, az qala, xalq düşməni kimi qiymətləndirilmiş V.Qabrielyan “Ba­kıda erməni tarixi-mədəni izləri” adlı sərginin keçirilməsi təşəbbüsü ilə də çıxış edib. Əlbəttə, Bakıda ermənilər yaşayıblar, ancaq paytaxtımızda han­sı erməni tarixi-mədəni izi var? Tuta­lım, ayrı-ayrı abidələr var. Məsələn, mərkəzdə erməni kilsəsini götürək. Amma bu o deməkdirmi ki, Bakıda ta­rixi erməni izi var? 

Ancaq İrəvanda, ümumən, Ermə­nistanın çox yerində son dərəcə bö­yük azərbaycanlı irsi mövcuddur. Bu mirası onilliklərdir silirlər, amma silib axırına çıxa bilmirlər. Qabrielyanın ge­dib çıxdığı 1988–1992-ci illərə diqqət yetirək. Həmin illərdə Ağkilsə kəndi­nin sakinlərinin deportasiyasından sonra ustad Aşıq Ələsgərin qəbirüstü abidəsi, həmçinin Ağudi abidəsi, Aşa­ğı Şorca kəndinin qəbiristanlığı, İrə­van şəhərindəki Dəmirbulaq məscidi məhv edilmişdi. İrəvandakı Göy məs­ciddə aparılan təmir-bərpa işlərindən sonra, onu “Fars məscidi” adlandır­dıqları kimi, Cəfərabad kəndindəki orta əsrlərə aid Əmir Səəd məqbərəsi də “Türkmən məqbərəsi” kimi qələmə verilib. Belə “yanaşmaların” sayı-he­sabı yoxdur. 

Ümumən, erməni vandalları azər­baycanlıların tarixi-etnik torpaqların­dakı izlərini silməklə yanaşı, onlara məxsus toponimlərə qarşı da soyqırı­mı həyata keçiriblər. Monoetnik erməni dövlətində əvvəllər azərbaycanlıların yaşadıqları 703 yaşayış məntəqəsinin adlarını dəyişdirərək erməniləşdiriblər. Qərbdə demokrat kimi qiymətləndirilən Paşinyanın partiyadaşı olan Qabriel­yan, həqiqətən, səmimi olsaydı, gərək, bunlardan da danışaydı. Danışmır, əvəzində ortaya saxta beynəlmiləlçi­liklə pərdələnmiş məkrli niyyət qoyur. “Dünya yeni yaranmayıb, elə dövlətlər var ki, bir-biri ilə müharibə edib, sonra sülh şəraitində yaşayıb və daha sonra yenidən müharibəyə başlayıblar və s. Əlbəttə ki, müharibə faciəvi bir vəziy­yətdir, lakin buna baxmayaraq, bütün bunlardan sonra belə icmalar bir-biri ilə barışmağa çalışmalıdırlar”, – deyən erməni deputat qaçqınların geri qa­yıtmaları məsələsinin hər iki tərəfdə müzakirəsini vacib sayırsa, ilk növbə­də, öz təşkilatını buraxmalı və ya onu adını, nizamnaməsini dəyişdirib başqa məşğuliyyət tapmalıdır. Yəni, əvvəl­cə, ümumən, yanaşmasının səmimi­liyini göstərməlidir. Əminik ki, bunu etməyəcək. Çünki, o, xroniki erməni xəstəliyindən əziyyət çəkir. Deputatın diqqətə çatdırdığımız fikirləri bunun bariz göstəricisidir. 

Ə.RÜSTƏMOV
XQ