Turana qılıncdan daha kəskin, ulu qüvvət

Yalnız mədəniyyət, mədəniyyət, mədəniyyət!

Hüseyn Cavid

Müxtəlif münaqişə və qarşıdurmalar məkanına çevrilən qədim evimiz Yer kürəsi barıt qoxusunda boğulur. Bəşər övladının təmiz hava ilə nəfəs ala bil­məsi üçün qapı, pəncərə və nəfəslikləri taybatay açmaq gərəkdir. Eyni zaman­da mədəni dəyərlərə istinadla öz ara­mızda dil tapmaq, ünsiyyət qurmaq, fi­kir mübadiləsi aparmaq, ortaq məxrəcə gəlmək lazımdır. 

Çağdaş dünyada müştərək mədə­niyyətlərin yayılmasına və əhatə dairə­sinin genişləndirilməsinə böyük ehtiyac var. Çünki məhz mədəniyyət vasitəsilə konsensus əldə etmək, işgüzar müza­kirələr aparmaq mümkündür. 

Artıq beynəlxalq aləmdə özünəməx­sus mövqeyə malik türkdilli dövlətlərin və xalqların müxtəlif qurumlarının, tri­bunası olan Türk Dövlətləri Təşkilatı­nın (TDT) da bu baxımdan zamanın diqtəsindən yarandığını desək, yanıl­marıq. Amma hər hansı ittifaqın forma­laşmasını vaxtın axarına buraxmaq, haçansa zəruri ehtiyacdan doğacağını düşünmək də sadəlövhlük olardı. Bun­dan ötrü mütləq gələcəyi görə bilən müdrik siyasətçi təşəbbüsü, qətiyyəti, ağsaqqal öyüdü əsasdır ki, bu ideyanın da müəllifi və şərəfli müssiya daşıyıcısı 100 illik yubileyini qeyd etdiyimiz Ulu öndər Heydər Əliyev olub. Ümummil­li liderimizin illər öncəki “Bir millət, iki dövlət” deyimi və bundan irəli gələn vəhdət konsepsiyası Azərbaycan–Tür­kiyə qardaşlığını möhkəmləndirdi, Orta Asiyadakı türk dövlətləri və dünya türk­soyluları da adıçəkilən tandemin cazi­bəsində birləşməyə başladılar.

Aşkar həqiqətdir ki, bugünkü türk söz və iş birliyindən ilk növbədə həmin sferadakı ölkələr və xalqlar bəhrələnir, öz aralarındakı müxtəlif problemləri yoluna qoymağı bacarırlar. Bir misal: bildiyiniz kimi, “Parçala və hökm sür” işğalçı siyasəti Qərb imperializminin həmişə karına gəlib. Xəzərin o tayın­da da həssas nöqtələr kifayət qədərdir və qardaşlarımız arasına mütəmadi şəkildə nifaq toxumu səpilir. Əvvəllər Özbəkistanla Qırğızıstan arasında sər­hədlərin delimitasiya və demarkasiyası məsələsində ciddi narahatlıqlar baş vermişdi. Rəsmi Daşkəndlə Bişkekin bu istiqamətdə ümumi razılıq əldə et­məsində məhz TDT həmrəyliyi böyük rol oynadı.

30 ilə yaxın erməni quldurlarının işğalı altında inləyən torpaqlarımı­zın azadlığı naminə 44 günlük Vətən savaşımızda və sonrakı bərpa-quru­culuq işlərində, 23 saatlıq lokal anti­terror tədbirləri zamanı Ermənistanın himayədarlarının vay-şivəni zamanı da türk dövlətləri haqq mübarizəmizi dəstəklədilər. Elə Astanada Türk Döv­lətləri Təşkilatının “Türk əsri” çağırışı altında X yubiley Zirvə görüşündə də bu məsələlərə işıq salındı. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Zirvə görüşün­dəki çıxışında türk dövlətləri ilə müna­sibətlərin möhkəmləndirilməsinin xarici siyasətimizin əsas prioritetlərindən ol­duğunu söylədi. Etnik və mədəni kök­lərimizin, dilimizin, ortaq keçmişimizin münasibətlərin təməlini təşkil etdiyini, Türk Dövlətləri Təşkilatının uğurlu inki­şaf yolu keçdiyini və bu gün beynəlxalq səviyyədə böyük siyasi çəkiyə, nüfuza malik olduğunu qürurla vurğuladı. Qa­rabağdakı bərpa proseslərində qardaş dövlətlərin əməli həmrəyliyini yüksək dəyərləndirdi: “Füzuli şəhərində inşası başa çatmış məktəbə görə Özbəkista­nın Prezidenti Şavkat Mirziyoyevə bir daha minnətdarlığımı bildirirəm. Avqust ayında birgə iştirakımızla məktəbin açı­lış mərasimini məmnuniyyətlə xatırlayı­ram. Qazaxıstanın Azərbaycana hədiy­yəsi olan, Füzuli şəhərində inşa edilən yaradıcılıq mərkəzinə görə Prezident Kasım-Jomart Tokayevə təşəkkürümü bildirirəm. Bunlar Azərbaycan və Öz­bəkistan, Azərbaycan və Qazaxıstan xalqları arasında olan dostluğun və qardaşlığın təzahürüdür... Biz böyük Türk dünyasının bir hissəsiyik. Əminəm ki, dostluğumuz, qardaşlığımız əbə­di olacaq. Türk Dövlətləri Təşkilatının beynəlxalq nüfuzu daha da artacaq”.

Bəli, tarixin dərin qatlarından əzəmətli səsləri eşidilən, keşməkeş­li, enişli-yoxuşlu yollardan keçib gələn möhtəşəm türk karvanı hər gün ye­ni-yeni qüvvələrlə böyüyür, qüdrətlənir, zənginləşir. Son 25-30 il isə xalqları­mızın, dövlətlərimizin taleyində xüsusi əhəmiyyət kəsb edən mühüm bir təşki­latlanma dövrüdür. Bir məsələ həqiqət­dir ki, bütün bu sivil əlaqələr yolun baş­lanğıcında – 1993-cü ilin 12 iyulunda yaradılmış Beynəlxalq Türk Mədəniy­yəti Təşkilatında (TÜRKSOY) doğma, məhrəmanə şəkildə qəbul olunmuş mütərəqqi qərarlardan qaynaqlanır. Zaman keçdikcə müqəddəs Türk ağa­cı övladlarının qanı ilə suvarılmış tor­paqlara dərin kök salır, qol-budaq atır, şaxələnir. 

Türk birliyi həm də Qərbin mürtəce dairələrinə qarşı əsrarəngiz Şərqin mə­dəni, ideoloji humanitar platformasıdır. Necə ki, qardaş dövlətlərimiz 44 günlük “Zəfər Yürüşü”ndə Azərbaycanın haqq səsinə səs verdilər, bizə hər cür mənəvi dəstək göstərdilər və müzəffər Ali Baş Komandanımızın sərkərdəlik məharəti, Silahlı Qüvvələrimizin rəşadəti sayə­sində qələbə qazandıq. Bu kontekstdə düşünərkən cənab İlham Əliyevin türk dövlətlərinin 10 il öncə keçirilən Zir­və toplantısında bəyan etdiyi “XXI əsr Türk dünyası əsri olmalıdır” sözlərinin reallaşacağına heç bir şəkk-şübhə yeri qalmır.

Qurban CƏBRAYIL,
“Mədəniyyət” jurnalının redaktoru