Azərbaycan dövləti ölkədə insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının, öz vətəndaşlarına layiqli həyat səviyyəsinin təmin edilməsini özünün ali məqsədi hesab edir. Cəmiyyətin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, ictimai asayişin və qaydaların qorunması, müəyyən olunmuş davranış qaydalarına nəzarət etmək isə polisin vəzifəsi kimi qəbul edilir.

Polis əməkdaşları xidmət etdiyi əra­zidə vəzifə funksiyalarının icrası zamanı çoxcəhətli fəaliyyət göstərir. O, küçədə patrul xidmətini həyata keçirir, şübhəli davranışlı şəxsləri nəzarətdə saxlayır, baş vermiş arzuolunmaz, faciəli hadisələrdən vətəndaşların həyatını və əmlakını müda­fiə edir. 

Statistik rəqəmlərdən aydın olur ki, 2022-ci ildə qeydə alınan 36 min 494 ci­nayətin 95,2 faizinin açılması təmin edilib. Bu cinayətlərin ağır və xüsusilə ağır növ­lərinin 85,3 faizinin, qeyri-aşkar şəraitdə baş verənlərinin 85,7 faizinin, şəxsiyyət əleyhinə olan cinayətlərin isə 98,2 faizinin açılması polisin çətinvə səmərəli fəaliyyə­tinin göstəricisidir. Ötən il əvvəlki illərdən bağlı qalmış 368 cinayət üzrə təqsirli bi­linən şəxslər məsuliyyətə cəlb olunmuş, 251 kriminal qrup zərəsizləşdirilmiş, axta­rışda olan 557 nəfər tutulmuşdur.

2021-ci il ilə müqayisədə 2022-ci ildə 373 kiloqram çox – 3,4 ton narkotik va­sitələr dövriyyədən çıxarılmış, 172 ton­dan çox belə bitki məhv edilmişdir. Ötən il qəsdən adamöldürməyə cəhd, qəsdən sağlamlığazərərvurma və s. şəxsiyyətə­leyhinə cinayətlər 2,4 faiz azalmışdır.

2023-cü ilin I yarımilliyində məqsəd­yönlü şəkildə həyata keçirilmiş mübarizə nəticəsində 2022-ci ilin 6 ayı ilə müqa­yisədə qəsdən adamöldürmə faktları 15,4 faiz, oğurluq 1,7 faiz, soyğunçuluq 8,4 faiz, quldurluq 25 faiz, xuliqanlıq 16,6 faiz, ekoloji cinayətlər 26,1 faiz azalmışdır. Hə­yata keçirilmiş əməliyyat-axtarış tədbirləri və istintaq hərəkətləri ilə Daxili İşlər Na­zirliyi və Rrokurorluq üzrə qeydə alınmış 18 min 661 cinayətin 90 faizinin açılması təmin edilmişdir. 

Cinayətlərin ağır və xüsusilə ağır növ­lərinin 90 faizi, qeyri-aşkar şəraitdə baş verənlərin 85,7 faizi, şəxsiyyət əleyhinə olanların 97,8 faizi, onlardan qəsdən ada­möldürmələrin 97,5 faizi, adamöldürməyə cəhdlərin 97,1 faizi, qəsdən sağlamlığa ağır zərərvurmaların 96,6 faizi, mülkiyyət əleyhinə olanların 81,3 faizi, o cümlədən oğurluqların 72,4 faizi, dələduzluqların 92,1 faizi, soyğunçuluqların 95,8 faizi, quldurluqların 95,1 faizi, hədə-qorxu ilə tələb etmələrin 97,1 faizi, avtonəqliyyat vasitəsini qaçırma cinayətlərinin 87 faizi açılmışdır.

Bu ilin 6 ayı ərzində keçmiş illərdən bağlı qalmış 258, “isti izlərlə” isə 837 ci­nayət açılmışdır. Təqsirləndirilən şəxslərin axtarışı yaxşılaşaraq 77 faiz təşkil etmiş, İnterpolun Milli Mərkəzi Bürosu vasitəsilə beynəlxalq axtarışa verilmiş 65 (+19) şəx­sin və bu təşkilata üzv ölkələr tərəfindən axtarılan 25 (+8) nəfərin yeri müəyyən olunmuşdur.

Bütövlükdə müxtəlif cinayətlərə görə 9 min 723, o cümlədən qanunsuz odlu silah saxlayan və daşıyan 129 şəxs tutularaq məhkəmə məsuliyyətinə cəlb edilmişdir. Ağır və xüsusilə ağır növ cinayətlər törət­miş 115 kriminal qrup zərərsizləşdirilmiş­dir. Qeyri-leqal dövriyyədən 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 946 kiloq­ram çox – 2,9 ton narkotik vasitə çıxarıl­mışdır. Ümumi çəkisi 143 ton olan narko­tik tərkibli bitki yaşıl kütlə halında məhv edilmişdir.

Göründüyü kimi, müxtəlif növ ağır və xüsusilə ağır cinayətlər baş versə də, on­ların açılması polisin yüksək peşəkarlığı ilə təmin edilir. Polis fəaliyyətini məharət və əzmlə həyata keçirir. 

Vahid mərkəzləşdirilmiş hüquq-müha­fizə orqanına mənsub olan, dövlət qullu­ğunun xüsusi növündə çalışan və müəy­yən səlahiyyətləri həyata keçirən polis əməkdaşının geniş və mürəkkəb vəzifə funksiyaları var. Kriminogen durumu nə­zarətdə saxlamaq əzmkarlıq, peşəkarlıq, prinsipiallıq, nəzakətli davranma tələb edir. 

Öz növbəsində, Azərbaycan polisi avtomobil yollarında hərəkətin təhlükə­sizliyini təmin edir, ekstremizmə qarşı du­rur, mütəşəkkil cinayətkarlığa, XXI əsrin köləliyinə – insan alverinə qarşı mübarizə aparır. 

Bu qurum kibertəhlükəsizliklə bağlı əməliyyat-axtarış fəaliyyətini həyata ke­çirir, dünyada eskalasiyası böyüyən nar­kotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı görk olacaq əməliyyat-axtarış təd­birlərini həyata keçirir. 

Azərbaycan polisi cəmiyyətdəki rolu­nu, mövqeyini və səlahiyyətini, ərazidə təhlükəsizliyin və ictimai qaydanın müha­fizəsi barədə məsuliyyət hissini dərk edir. Polis əməkdaşının yüksək münasibət qura bilmək bacarığı var, o, müxtəlif in­sanlarla təmasda ola, münaqişəli situasi­yalarda problemin həlli yollarını tapa bilir. Dinləmək bacarığının olması, qarşısın­da olanın hiss-həyəcanını duya bilməsi, istəklərini anlaması vacib kriteriyalardan­dır. 

Polis əməkdaşı ekstremal şəraitlərdə mürəkkəb qərarlar qəbul etməyi və mü­vazinətini qorumağı bacarır. Cəmiyyətdə təhlükəsizliyin təmin olunmasına həmişə ehtiyac duyulub. Bu baxımdan polis xid­məti həmişə tələb və arzuolunan peşədir. Tarixən cəmiyyətin inkişafı polissiz müm­kün olmadığı üçün, sabitliyin dayanıqlığı və təhlükəsizliyin təmin olunması da po­lissiz mümkün deyil.

XXI əsrdə Azərbaycan polisi fəaliyyət istiqamətlərini köklü dəyişikliklərlə həya­ta keçirir. Müasir innovativ aspektlər bu peşənin inkişafına təsirsiz ötüşmür.

Texniki inovasiyalar. Texnologiyanın inkişafı ilə polis vəzifə funksiyalarını daha çevik və səmərəli həyata keçirə bilir. 

Kibertəhlükəsizlik. Rəqəmsal mühitin inkişafı və kibercinayətlərin artması, polis əməkdaşlarını da öz bacarıq və peşəkar­lıq məharətini artırmağa sövq edir.

Beynəlxalq əməkdaşlıq. Beynəlxalq cinayətkarlıq və terrorizmə qarşı müba­rizə sahəsində birgə əməkdaşlıq səmərə verir.

Preventiv iş. Polis gələcəkdə pre­ventiv tədbirlərin və proqramların həyata keçirilməsində fəaldır. Burada vətəndaş cəmiyyətinin və yerli icra orqanlarının bir­gə əməkdaşlığı da danılmazdır.

Təhlükəsizliyin və ictimai qayda­nın möhkəmləndirilməsində əhalinin iştirakı. Yaşayış yerlərində cinayətkarlıq­la bağlı problemlərin həllində yerli əhali­nin imkanlarından geniş istifadə edilir. Bu baxımdan, polislə cəmiyyət arasında əməkdaşlığın inkişafında vətəndaş eti­madının və məmnunluğunun rolu yük­sələn xətlə davam edir.

Polis xidməti həm də riskli amillərlə bağlıdır. Xidmət zamanı müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətlərinin və zədələrin alınma­sı ehtimalı böyükdür. Bəzən stress ha­lında emosionallığı cilovlamaq mümkün olmur. 

Polis konstitusion normalara uyğun ol­mayan cədvəllə işləyir. Sutkalıq növbəli iş, gecə növbətçiliyi, təcili çağırışlar əsasın­da ərazilərə qrup halında getmək– bütün bunlar polisin fəaliyyətinin mürəkkəbliyin­dən və ağırlığından xəbər verir. Lakin poli­sin aldığı aylıq məvacibi digər hüquq-mü­hafizə orqanları ilə müqayisədə azdır. 15 illik xidmət stajına malik olan polis əmək­daşı ayda – rütbə və qulluq stajına uyğun 950-1000 AZN məbləğində əməkhaqqı alır. İctimai nəqliyyatdan və taksilərdən istifadə güzəşti ləğv edilib. Onlar məzu­niyyət hüququ ilə bağlı digər xidmətlərdə çalışanlardan az ödəniş alırlar. 

Sosial şəbəkələrdə bəzən polisin vətəndaşlara qarşı guya həddiniaşma və onların qanunsuz saxlanılmasına dair əsassız rəylər də paylaşılır. Polis və Əməliyyat-axtarış fəaliyyəti haqqında qa­nunlarda polis əməkdaşlarının hansı hal­larda həbs etmək, nə vaxt gücdən istifadə edə bilmək məsələlərinə aydınlıq gətiri­lir. Hətta qanun odlu silahın tətbiqini də mümkün sayır. Saxlanılanlara və tutulan şəxslərə qarşı polisin davranışları həddini aşmır, qeyd olunan normativ-hüquqi akt­ların tələbləri və təqsirsizlik prezumpsiya­sı ilə uzlaşır. 

Bir sözlə, polis fəaliyyətində dözümlü­lük, içdiyi anda sədaqət, vəzifə borcuna sadiqlik nümayiş etdirir, bu müqəddəs hiss ilə yaşayır. Odur ki, cəmiyyətdə “Mə­nim polisim məni qoruyur” ifadəsi qürurla səslənir.

Şəmsəddin ƏLİYEV,
“Polisə Dəstək” İctimai Birliyinin sədri