Humanitar qurum Ermənistanın sifarişi ilə yazılan hesabatlar üçün yalan məlumat ötürür

Ermənistan–Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin mövcud olduğu vaxtlarda beynəlxalq təşkilatların fəaliyyəti, daha doğrusu, fəaliyyətsizliyi ölkəmizin ictimaiyyəti tərəfindən hər zaman tənqidinə səbəb olub. Özünün səriştəsizliyi üzündən tənqid hədəfinin əsas ünvanına, sözsüz ki, ATƏT-in Minsk qrupu çevrilmişdi.

Bunun da çox ciddi səbəbləri var idi. Məsələ ondadır ki, Minsk qrupu 1992-ci ildə məhz bu münaqişənin həllinə nail ol­maq məqsədilə yaradılmışdı. Ancaq onlar 28 il ərzində heç bir nəticəyə nail ola bil­mədilər. Daha doğrusu, bunu istəmədilər. Azərbaycan cəmiyyəti həmsədrləri və ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsini haqlı olaraq “bölgəyə turist səfəri edən şəxslər” adlandırırdı. Həmsəd­rlərin təmsil etdikləri dövlətlər isə BMT Baş Assambleyasında ərazi bütövlüyü­müzlə bağlı keçirilən səsvermədə hər za­man əleyhimizə səs verirdilər.

İşğalçı qoşunların zəbt etdikləri yer­lərdən dərhal çıxarılmasına dair 4 məlum qətnamə qəbul etməsinə rəğmən, onların icra olunmamış qalması BMT TŞ-nin də tənqid hədəfinə çevrilməsində az rol oy­namırdı. Təhlükəsizlik Şurasının dünyanın bir sıra regionlarında hərbi əməliyyatların keçirilməsi ilə bağlı qətnamələri dərhal, necə deyərlər, mürəkkəbi qurumamış icra olunurdu. Azərbaycanla bağlı 1993-cü ildə qəbul olunan qətnamələr isə yerinə yetiril­məmiş qaldı. Nəhayət, dövlətimiz özü on­ları təkbaşına icra etdi.

Münaqişənin mövcud olduğu dövr­də haqlı tənqid olunan təşkilatlardan biri də Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi (BQXK) idi. Heç kəsə sirr deyil ki, komitə həm Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı, həm torpaqlarımız işğal altında olduğu dövrdə, həm də 44 günlük Vətən mühari­bəsi dövründə Azərbaycana münasibətdə qətiyyən obyektiv mövqe tutmayıb. Mü­naqişənin mövcud olduğu zamanlarda da bu təşkilatın fəaliyyəti ətrafında kifayət qə­dər müəmmalar dolaşırdı. Xüsusilə, azər­baycanlı əsir və girovlarla bağlı BQXK-nin sərgilədiyi mövqe həmin insanların taleyinin faciəli sonluqla bitməsində az rol oynamayıb. Keçmiş münaqişə zama­nı əsir və girov götürülmüş 4 min nəfərə yaxın azərbaycanlının aqibəti Ermənis­tanla yanaşı, məhz BQXK-nin yarıtmaz, məsuliyyətsiz, qeyri-şəffaf fəaliyyəti nə­ticəsində bu günə qədər də məlum deyil. Halbuki, Ermənistanın təslimolma aktını imzalaması ilə başa çatan İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra BQXK qısa vaxt ər­zində 1700 nəfər erməni hərbçisinin cəsə­dini toplayıb qarşı tərəfə təhvil vermişdi. Ermənilərin yolunda özünü, necə deyərlər, oda-közə vuran BQXK 1995-ci ildə 54 nəfər Azərbaycan vətəndaşının əsirlikdə saxlanıldığını müəyyənləşdirmişdi, onla­rın məktublarını da təqdim etmişdi. Lakin təşkilat işini axıra qədər görmədi, həmin şəxslərin sonrakı taleyi ilə maraqlanmadı. BQXK bütün bu müddət ərzində Azər­baycan mərkəzi hakimiyyətinin etirazına rəğmən, ölkəmizin suverenliyini pozaraq, Qarabağdakı separatçılarla gizli əməkdaş­lıq edən təşkilatlardan biri oldu.

Ancaq təşkilat özünü heç o yerə qoy­mur. Bugünlərdə Ermənistandakı Qarabağ klanına bağlı olan “Nyus.am” saytında dərc edilmiş “Azərbaycan Dağlıq Qara­bağın blokadası zamanı “Qırmızı Xaç”ın işinə necə mane oldu?” sərlövhəli məqalə­də əksini tapan fikirlər bunun göstəricisi hesab oluna bilər. Yazıda Ermənistan tərə­findən Azərbaycanın Rusiya sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti mövcud olduğu ərazilərində təbii sərvətlərimizin qanunsuz istismarına etiraz əlaməti olaraq 2022-ci il dekabrın 12-dən etibarən qeyri-hökumət təşkilatları nümayəndələrinin, ekofəalların Laçın–Xankəndi yolunun Şuşa ərazisindən keçən hissəsində başladıqları və 138 gün davam etmiş dinc etiraz aksiyası ilə bağlı məsələlər tamamilə təhrif olunur. Həmçi­nin, 2023-cü il aprelin 23-də baş vermiş növbəti tarixi hadisə – Laçın rayonunda, Azərbaycan–Ermənistan şərti sərhədində sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsinin qu­rulması, bununla da ölkəmizin ərazi bü­tövlüyünün tam bərpası prosesinin başa çatması fərqli şəkildə yozulur. Ermənis­tanın Laçın yolundan sui-istifadəsinə, si­lah və sursatların daşınmasına və digər qanunsuz əməllərinə son qoyulması böl­gənin “blokadaya alınması” kimi qələmə verilir. Guya, bu “blokada” yeddi ay da­vam edib. Məqalə Azərbaycana qarşı hər zaman qərəzli mövqeyi ilə seçilən OCCRP (Mütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsi­ya Araşdırma Mərkəzi) adlanan qurumun hesabatı əsasında hazırlanıb. Bildirilib ki, guya, aylar ərzində Qarabağda hər kəsin yeganə şansı BQXK-nın konvoylarından birində oturmaq və əhatəli tibbi yardım almaq olub. OCCRP-nin hesabatında iddia edilir ki, BQXK-nın işi praktikada ciddi şəkildə məhdudlaşdırılıb.

OCCRP-nin qərəzi ilə bağlı ilk növ­bədə qeyd etmək lazımdır ki, Azərbay­candan Ermənistana gedən yeganə yol boyunca ölkəmizin müvafiq qurumları maneəsiz hərəkəti təmin ediblər. 2023-cü il aprelin 23-dən etibarən Azərbaycandan Ermənistana keçid dünyada qəbul edilmiş normalara uyğun şəkildə tənzimlənib. Sa­dəcə, bundan öncə ərazilərimizə qanun­suz şəkildə girib-çıxanların yolu kəsildiyi üçün onlar çığır-bağır salmağa başlayıblar. Hətta, yazıda da qeyd olunur ki, BQXK-nın konvoyları “mühasirə” adlandırılan 2023-cü ilin aprelindən sentyabr ayınadək təxminən 1500 nəfəri, o cümlədən 800-dən çox xəstəni Qarabağdan çıxarıblar. Guya, ehtiyac daha böyük imiş.

BQXK-nın keçmiş yüksək vəzifəli rəs­misi bildirib ki, Azərbaycan getdikcə daha çox maneələr yaratdığı üçün proses çətin­ləşib. “Hər bir karvan sərhəd nəzarət-bu­raxılış məntəqəsindən əvvəlkindən daha çətin keçirdi” – deyə təşkilatın əməkdaşı bildirib.

Məqalə bu cür cəfəng fikirlərlə dolu­dur. Onların hər birinə yer ayırmaq fikrin­dən uzağıq. Yada salmaq yerinə düşər ki, hələ 2000-ci illərin əvvəllərində BQXK nəinki Azərbaycanla razılaşdırmadan, heç ona xəbər vermədən Xankəndidə ofisin açılması ilə bağlı keçmiş separatçı rejimlə saziş imzalamışdı. Rəsmi Bakının təkidlə­rinə baxmayaraq, komitə “konfidensiallıq” bəhanəsi altında sazişin mətnini heç vaxt ölkəmizlə bölüşməmişdi. Bütün bu illər ərzində Xankəndi ofisi BQXK-nın Bakı ofisinə yox, İrəvan və Cenevrə ofislərinə tabe olmuşdu.

Vətən müharibəsindən sonra ölkə­miz dəfələrlə BQXK qarşısında Xankən­di ofisinin Bakı ofisinə tabe etdirilməsi məsələsini qaldırmasına baxmayaraq, onlar bundan imtina etmişdilər. Bunu belə əsaslandırmağa çalışmışdılar ki, BQXK “müstəqil, qərəzsiz və bitərəf” təşkilat­dır. Halbuki, BQXK heç vaxt müstəqil təşkilat ola bilməz. Komitənin qəbule­dilməz yanaşmasını görən Azərbaycan tərəfi 2023-cü il fevral ayında BQXK-ya rəsmi nota ünvanlamaq məcburiyyətində qalmış, Xankəndi ofisinin birbaşa Bakı ofisinə tabe edilməsi və bu məqsədlə konkret vaxt cədvəlinin təqdim olunması­nı tələb etmişdi. Notaya cavab verilməsi ilə bağlı ölkəmizin təkrar sorğularından ötən təxminən iki ay yarım sonra – 2023-cü il may ayında təqdim etdiyi cavab no­tasında komitə aşağıdakıları bildirmişdi: “BQXK-nın Qarabağda fəaliyyətinin əsa­sını onun özünün hüquqi qiymətləndirmə­si təşkil edir və bu mənada təşkilat hesab edir ki, Azərbaycan və Ermənistan ara­sında silahlı münaqişə hələ də bitməyib. BQXK işlədiyi konkret yerə “de-fakto nə­zarət edənlər”lə təmas qurmalıdır. BQXK 2025-ci ildən sonra yarana biləcək yeni reallıqda bu məsələni yenidən nəzərdən keçirə bilər”.

Ancaq məlum olduğu kimi, onların bu təkəbbürlü davranışı heç bir nəticə vermə­di və 2024-cü il aprelin 7-də BQXK-nın Xankəndi ofisi bağlandı. Nümayəndəlik Bərdəyə köçürüldü və komitənin Azərbay­can nümayəndəliyinin tabeliyinə verildi. Güman etmək olar ki, BQXK indi Ermə­nistan mediasında bu cür yazılar dərc et­dirməklə həmin hadisə ilə bağlı hiddətini bildirir.

Onu da bildirək ki, BQXK-nın ya­rıtmaz fəaliyyəti avqustun 30-da – Bey­nəlxalq İtkinlər Günündə bir daha yada sa­lındı. Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi – Prezident Administrasiyasının Xarici si­yasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevin “X” platformasında paylaşımın­dakı fikirlər diqqəti cəlb edir.

H.Hacıyev bildirib ki, torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi itkin düşmüş şəxslə­rin taleyinin müəyyənləşdirilməsi prosesinə böyük təkan verib: “Prezident İlham Əliye­vin tapşırığına uyğun olaraq, aşkar edilmiş insan qalıqlarının DNT analizi əsasında Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası və müvafiq dövlət qurumu tərəfindən indiyə qədər Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı itkin düşmüş 149 nəfərin şəxsiyyətini müəy­yənləşdirmək və ailələrinə məlumat vermək mümkün olmuşdur. 30 ildən sonra onların tapılması, milli adət-ənənələrə uyğun və hərbi təntənə ilə dəfn edilməsi Prezident İlham Əliyevin hər bir Azərbaycan vətənda­şına olan şəxsi qayğısı və diqqətinin növbəti təzahürüdür. 30 il Ermənistan–Azərbaycan münaqişəsi kontekstində beynəlxalq hu­manitar hüquqa uyğun olaraq itkin düşmüş şəxslərimizin taleyini müəyyən etməli olan Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi kimi təsisat­ların fəaliyyətini qənaətbəxş hesab etmirik. Əfsuslar olsun ki, bu gün BQXK öz nizam­naməsinə və beynəlxalq humanitar hüquqa zidd olaraq Ermənistanın pullu sifarişi ilə hesabat yazan şəxslərə yalan məlumatlar ötürməklə məşğul olur və qərəzli anti-Azər­baycan təbliğat kampaniyasında yer alır”.

H.Hacıyev onu da qeyd edib ki, Azər­baycan dövləti özü itkin düşmüş şəxslərin taleyinin müəyyənləşdirilməsi üçün bun­dan da sonra əlindən gələni əsirgəməyə­cək, onların ailələrinin həsrət və iztirabla­rına son qoymaq üçün bununla bağlı olan ardıcıl tədbirlərini davam etdirəcəkdir.

Səxavət HƏMİD
XQ