Böyük Britaniyanın İrəvandakı səfirliyi Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin Laçın yolunda “son dərəcə mühüm işlər” gördüyünü bildirir

Azərbaycanın beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq, aprelin 23-də Ermənistanla şərti sərhəddə, Laçın–Xankəndi yolunun başlanğıcında sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsi yaratması çoxlarının yuxusuna haram qatıb. Halbuki Azərbaycan qeyri-adi bir iş görməyib, beynəlxalq norma və qaydalara uyğun olaraq, qonşu ölkə ilə sərhədində nəzarət-buraxılış məntəqəsi yaradıb. Bu məntəqə ilə Qarabağ iqtisadi rayonunda yaşayan erməni əsilli şəxslərin hər iki tərəfdən maneəsiz gediş-gəlişi təmin edilib.

Ancaq iyunun 15-də qarşı tərəfin törətdiyi təxribat bu məntəqənin nor­mal fəaliyyətinə mane olub. Nəticədə onun işinin ahəngi pozulub. Bundan sonra haylar bütün dünyada Azərbay­canın onları “blokada”da saxlaması barədə haray-həşir qoparıblar. Bir sıra ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar təmkinli davranaraq, ermənilərin bu təxribatına uymur, hayların xislətinin nədən ibarət olduğunu bildikləri üçün Azərbaycanın mövqeyini də dinləməyə üstünlük ve­rirlər.

Bu istiqamətdə məyusluq doğuran son hadisə Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinə (BQXK) məxsus nəqliyyat vasitələri ilə bağlı baş verib. Məsələ ondadır ki, Laçın sərhəd nəzarət-bu­raxılış məntəqəsinin fəaliyyətə başla­dığı tarixdən BQXK-ya məxsus nəq­liyyat vasitələrinin dövlət sərhədindən hərəkətinə lazımi şərait yaradılıb, onlar müvafiq qaydada sərhəd və gömrük nəzarətindən keçməklə dövlət sərhə­dindən buraxılıblar. Lakin ötən müd­dət ərzində Dövlət Sərhəd Xidmətinin əməkdaşları tərəfindən BQXK-ya aid nəqliyyat vasitələrində dəfələrlə qanun­suz yolla müxtəlif növ qaçaqmalın ke­çirilməsi cəhdləri aşkarlanıb. Bu barə­də BQXK-ya rəsmi kanallar vasitəsilə xəbərdarlıq edilməsinə baxmayaraq, qanunazidd əməllər təkrar olunub və onların aradan qaldırılması üçün zəruri addımlar atılmayıb. Beləliklə, BQXK-ya məxsus olan və tibbi təxliyə həyata keçirən nəqliyyat vasitələrindən qaçaq­malçılıq üçün istifadə edilməsi Azərbay­can qanunlarının kobud şəkildə pozul­ması faktları olmaqla yanaşı, həm də haqlı olaraq, ölkəmizin humanitar təşki­lat olan komitəyə etimadından sui-istifa­də olunması kimi qiymətləndirilib. Məhz bu kimi faktlarla əlaqədar Cinayət Mə­cəlləsinin müvafiq maddələri ilə cinayət işi açılıb və zəruri istintaq tədbirləri hə­yata keçirilənə qədər Laçındakı sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsindən keçid müvəqqəti olaraq dayandırılıb. Eyni zamanda, bütün qaçaqmalçılıq faktları yerində əməliyyat çəkilişləri ilə sənəd­ləşdirilib.

***

Ortada daşdan keçən faktların möv­cudluğuna baxmayaraq, ermənilərin havadarları hadisələrə müxtəlif rənglər qatmağa, onu istədikləri kimi təqdim etməyə cəhdlər edirlər. Əfsuslar olsun ki, onların sırasına Böyük Britaniyanın Ermənistandakı səfirliyi də qoşulub. Səfirlik iyulun 15-də BQXK-nın Cənubi Qafqazdakı fəaliyyəti ilə bağlı bəya­natla çıxış edib. Diplomatik idarə bə­yan edib ki, BQXK uzun illər ərzində Cənubi Qafqazda, o cümlədən Laçın yolunda son dərəcə mühüm işlər gö­rüb. Komitənin buradakı fəaliyyəti yerli əhalinin həyati vacib mal və xidmətlər, o cümlədən xilasedici dərmanlar və sə­hiyyə xidmətləri əldə etməsində dəstək verməkdən ibarət olub. “Böyük Brita­niya Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitə­sinin fəaliyyətini və onun davam edən işini güclü şəkildə dəstəkləyir. Birləşmiş Krallıq bütün tərəfləri humanitar yardımı siyasiləşdirməkdən çəkinməyə çağırır”, – deyə, səfirliyin bəyanatında bildirilib.

***

Qeyd edək ki, Azərbaycan bey­nəlxalq təşkilatlarla, o cümlədən BQXK ilə əməkdaşlığa hər zaman böyük önəm verib. Ölkəmiz öz üzərinə götürdüyü öhdəlikləri də vaxtlı-vaxtında yerinə yetirib. İyulun 14-də Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov ilə BQXK-nın Azər­baycandakı nümayəndəliyinin rəhbəri Draqana Koyiç arasında keçirilən gö­rüşdə də ikitərəfli əməkdaşlıq məsələlə­ri, Laçın sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsində yaranmış son vəziyyət, habelə BQXK-nin ölkəmizin Xankəndi şəhərində fəaliyyəti məsələləri müza­kirə olunub. C.Bayramov sərhəd nə­zarət-buraxılış məntəqəsinin fəaliyyəti ilə bağlı yaranmış son vəziyyətlə əlaqə­dar bildirib ki, iyunun 15-də məntəqənin atəşə tutulması ilə yanaşı, erməni əsilli sürücülərin BQXK-ya məxsus nəqliyyat vasitələrində qaçaqmalçılıq məhsulla­rını Azərbaycana gətirmək səyləri Er­mənistan tərəfinin Azərbaycanın suve­renliyinə müdaxilə edən cəhdlərdən və qeyri-qanuni fəaliyyətlərdən əl çəkmək niyyətinin olmadığını göstərir.

BQXK-nin 11 iyul tarixli açıqlama­sında bəyan edilməmiş məhsulların keçirilməsi fəaliyyətlərini dəstəkləmə­diyini diqqətə çatdırmasının və belə yükləri daşıyan nəqliyyat vasitələrinin sürücülərinin xidməti müqavilələrinə xitam verilməsinin qeydə alındığı və təqdirəlayiq olduğu bildirilib. Gələcəkdə bu kimi halların qarşısının alınmasının zəruri olduğu vurğulanıb.

Aparılmış müzakirələr zamanı, zə­ruri qaydalara riayət etməklə, BQXK va­sitəsilə erməni sakinlərin tibbi məqsəd­lər üçün sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsindən keçidinin davam etmə­sinin mümkünlüyü Ceyhun Bayramov tərəfindən bildirilib. Erməni sakinlərin tədarük ehtiyaclarına gəldikdə isə Azər­baycan tərəfinin Ağdam–Xankəndi yo­lundan istifadə etməklə yardım göstər­mək imkanının mövcud olduğu bir daha xatırlanıb.

Yeri gəlmişkən, Qarabağ ermənilə­rinin reinteqrasiyasının əsas əleyh­darlarından olan Ruben Vardanyanın rəhbərlik etdiyi “Artsax təhlükəsizlik və inkişaf cəbhəsi” adlı qondarma qurum dərhal bu təklifin əleyhinə çıxıb: “Bə­yan edirik ki, Azərbaycanın təklif etdiyi Ağdam–Xankəndi marşrutu bizim üçün qırmızı xəttdir və onun keçilməsinə im­kan verməyəcəyik. Çünki Ağdam yolu­nun Sumqayıta gedən yol olması tarixin təsdiq etdiyi faktdır”. Bununla da Var­danyanın ətrafında cəmləşmiş özü kimi destruktiv qrup Azərbaycanın daha bir təklifinə qarşı çıxmış olub. Ancaq onlar unudurlar ki, hər dəfə bu cür təkliflər edilməyəcək. Necə ki, Qarabağ ermə­niləri ilə görüş dəvəti iki dəfə edildi. Pre­zident İlham Əliyevin mayın 28-də Laçın şəhərinə qayıdan əhali ilə görüşündə dediyi kimi, daha üçüncü dəvət olmaya­caq: “Ya özləri boyunlarını büküb gələ­cəklər, ya da ki, indi hadisələr başqa cür inkişaf edəcək. Ona görə onlara ancaq o halda amnistiya düşə bilər ki, özləri könüllü olaraq bütün saxta vəzifələrini kənara qoyub Azərbaycan vətəndaş­lığı üçün müraciət etsinlər. Ona da biz hələ baxacağıq. Mənim sözüm qətidir, bunu hər kəs bilir, həm Azərbaycanda, həm dünyada, o cümlədən Ermənis­tanda. Nəyi deyiriksə, onu da edirik. Bir dənə də olsun sözümüz, necə deyərlər, havada qalmayıb, bu söz də havada qalmayacaq. Əgər mən deyirəmsə ki, amnistiyaya baxmaq olar, bu fürsəti də qaçırmasınlar. Onlar bir çox fürsətləri qaçırıblar, bir çox fürsətləri və hər dəfə, necə deyərlər, gərək onların başından vuraydıq ki, özlərinə gəlsinlər”.

Bu mənada, Qarabağ erməniləri edilən təklifləri dəyərləndirməli, BQXK kimi qayəsində humanizmin dayanmalı olduğu təşkilatlar isə onlardan sui-istifa­də edilməsi hallarına imkan verməmə­lidirlər. Onlar kiminlə işlədiklərinə, avtomobillərində nələrin daşındığına xüsusi diqqət yetirməlidirlər. Əks-təqdir­də, BQXK-nin tarixinə silinməz ləkələr düşəcək.

İlqar VƏLİZADƏ,
politoloq

– Biz dəfələrlə müşahidə etmişik ki, müxtəlif ölkələrin İrəvandakı səfirlikləri daha çox Ermənistanın maraqlarına uy­ğun açıqlamalar yayırlar. Böyük Britani­ya səfirliyi də sanki erməni tərəfinə xoş gəlmək üçün qeyd olunan bəyanatı yayıb. Ancaq diplomatlar bilməlidirlər ki, bu, Azərbaycan üçün həssas məsələdir. O cüm­lədən Böyük Britaniya səfirliyi başa düş­məlidir ki, bu həssas məsələdə bir qədər ehtiyatla davranmaq lazımdır. Səfirliyin açıqlamasında ehtiyatlılıq görünmür. Bu, bütövlükdə, Böyük Britaniya hökumətinin yanaşması yox, səfirin təşəbbüsü kimi qiy­mətləndirilə bilər. Düzdür, bu, bizim üçün arzuolunmaz açıqlamadır, ancaq burada dərin siyasət axtarmaq da doğru olmazdı. Əgər bu bəyanatla Böyük Britaniya Xari­ci İşlər Nazirliyi çıxış etmiş olsaydı, bizim qiymətləndirməmiz də fərqli olardı.

Bir məqama da toxunmaq istərdim. Bu cür açıqlama yayan ölkələrin səfirlikləri başa düşməlidirlər ki, onlar bununla öz sə­lahiyyətlərini aşırlar. Laçın yolu, Qarabağ, Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu Azərbayca­na məxsusdur. Ermənistandakı səfirliklərin bu ərazilərdə baş verənlərə qarışmağa heç bir ixtiyarı yoxdur. Onlar öz ölkələrini Er­mənistanda təmsil edirlər. Bu baxımdan onlar belə bəyanatlarla səlahiyyətlərini və hədlərini aşırlar.

Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi di­gər ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da təmsilçilik prinsipinə riayət etməlidir. Yəni, onun baş ofisi Bakıda yerləşirsə, di­gər bölgələrdəki təmsilçilik ofisləri, o cüm­lədən Xankəndidəki ofis Bakıdakı baş ofisə tabe olmalıdır. Təəssüf ki, beynəlxalq təsi­satlar mövcud siyasi-hüquqi reallıqları ol­duğu kimi dərk edə bilmirlər. Son hadisələr göstərir ki, bu proses çox mürəkkəb və tə­zadlı keçir. Azərbaycan sərhədçiləri öz sə­lahiyyətləri çərçivəsində addım atırlar. Bu isə qıcıqla qarşılanır. Biz erməniləri və on­lara qahmar duran bəzi qüvvələri başa salı­rıq ki, bura Azərbaycanın suveren əraziləri­dir. Ancaq yaxşı olardı ki, bu iş Azərbaycan sərhədçiləri tərəfindən edilməsin, onlar öz­ləri şüurlu şəkildə bunu dərk etsinlər.

Səxavət HƏMİD, “Xalq qəzeti”