Bu günlərdə Fransa Prezidenti Emmanuel Makron və Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Lyayenin Çinə birgə səfəri bir çox cəhətlərdən diqqət mərkəzində oldu. Bu səfərdə başlıca məqsəd, təbii ki, Çinin Rusiyaya hərbi yardım göstərməsinin qarşısını almaq, Kremlin Belarusda nüvə silahı yerləşdirməməsi üçün ona təsir etmək, müəyyən mənada Çini Avropaya tərəf meyilləndirmək idi. Amma Çin lideri Si Cinpinlə danışıqlardan sonra məlum oldu ki, avropalı siyasilər nəinki məqsədlərinə lazımınca nail ola bilməyiblər, hətta Makron müttəfiqi ABŞ-ın ünvanına da ikibaşlı fikirlər səsləndirməli olub. 

Belarusda nüvə silahlarının yerləşdi­rilməsi məsələsinə toxunan Makron bil­dirib ki, nüvə silahının ona sahib ölkənin ərazisindən kənar ölkələrdə yerləşdiril­məsi yolverilməzdir. Amma bu bəyanatın bir başı Rusiyaya ünvanlanırdısa, digər başı da Makronun NATO üzrə müttə­fiqlərini vururdu. Çünki Rusiya Preziden­ti Vladimir Putin Belarusda nüvə silahı yerləşdirmək planlarını açıqlayanda bu qərarını bir tərəfdən, Belarus lideri Alek­sandr Lukaşenkonun xahişi, digər tərəf­dən isə, Böyük Britaniyanın Ukraynaya uran tərkibli sursat vermək planları ilə izah etmişdi.

Təbii ki, Fransa Rusiyanı planların­dan imtina etməyə də çağırdı, Almaniya isə Belarusda nüvə silahının yerləşdi­rilməsini qitə üçün “hədə-qorxu” hesab etdiyini bildirdi. Ona görə də siyasi anali­tiklər hesab edirlər ki, Makronun bəyana­tı, əslində, ikibaşlı səslənir. O, Rusiya ilə yanaşı, ABŞ-ın da bostanına daş atmış olur. Çünki nüvə silahının sahib ölkələr­dən kənarda yerləşdirilməsində ABŞ daha böyük təcrübəyə malikdir. Odur ki, bu gün elə Avropanın özündə də Makro­nun bu ikibaşlı bəyanatını ABŞ-ın Avropa üzərində hökmranlıq cəhdlərinə müqa­vimət kimi dəyərləndirənlər var. 

Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov isə Makronun fikirlərini, necə deyərlər, “göydə tutaraq”, dərhal reaksiya verib. Onun sözlərinə görə, Fransa prezidentinin nüvə silahının sa­hib ölkələrdən kənarda yerləşdirilməsinin yolverilməzliyi barədə açıqlaması əslində birbaşa ABŞ-a yönəlib. Peskov yarıza­rafat, yarıciddi deyib: “Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun ABŞ-ın ünvanına bu qədər kəskin tənqidini uzun müddət­dir eşitməmişdik. ABŞ Almaniya ərazisin­də nüvə silahı yerləşdirib və Makron bu tənqidi ABŞ-a ünvanlamalıdır”.

Nəzərə alaq ki, Qərb ölkələri arasın­da ABŞ, Böyük Britaniya və Fransa nüvə silahına malikdir və Hollandiya, Belçi­ka, Almaniya və Türkiyədəki anbarlarda ABŞ-ın 100-ə yaxın aviabombası saxla­nılır, o zaman Makronun ABŞ-la görün­düyü kimi səmimi olmadığı ortaya çıxır.

Makron Si Cinpinlə görüşündə, gö­rünür, Çinin xoşuna gəlmək, onun rəğ­bətini qazanmaq üçün Tayvan problemi kontekstində də ABŞ-ın ünvanına ikibaş­lı bəyanatlar səsləndirib. O, Avropanın blok təfəkkürünə uymamalı, ABŞ və Çin arasında Tayvanın statusu ilə bağlı fikir ayrılıqları kontekstində neytral qalmalı və ümumiyyətlə, digərlərinin münaqişələrinə cəlb edilməməli olduğunu söyləyib: “Biz avropalılar Tayvan məsələsinin həllini sürətləndirməkdə maraqlıyıq? Yox. Ən pisi o olardı ki, biz avropalılar bu məsələ­də baş rol oynayaq və ABŞ-ın tempinə, yaxud Çinin hədsiz reaksiyasına uyğun­laşmalı olaq”.

Fransa lideri hesab etdiyini bildirib ki, Avropa, ilk növbədə, özünün milli maraq­larına xidmət etməli, “dünyanın digər yer­lərindəki gündəmə uyğunlaşmamalıdır”. 

Makron Çin səfərindən sonra “Les Echos” qəzetinə müsahibəsində də Av­ropanın müstəqil siyasət yürütməli oldu­ğunu deyib: “Avropa son illərdə ABŞ-dan çox asılı vəziyyətə düşüb, lakin o, strateji muxtariyyətini gücləndirməlidir, dolların ekstraterritoriallığından asılı olmamalı­dır”.

Fransa prezidenti bildirib ki, son vaxt­lar aparılan mübarizə, bir tərəfdən, Av­ropanın strateji muxtariyyətini sürətlən­dirmək, digər tərəfdən isə, iqtisadiyyata maliyyə təmin etmək üçündür. “Təbii ki, biz enerji baxımından ABŞ-dan asılılığı­mızı artırdıq, lakin diversifikasiya mən­tiqində. Çünki Rusiya qazından həddən artıq asılı idik. Bu gün bizim ABŞ, Qətər və başqalarından daha çox asılı olduğu­muz faktdır”, – deyə o qeyd edib.

Qeyd etmək yerinə düşərdi ki, Fransa prezidenti, əslində, düşündüklərini danı­şır. Onun ABŞ-a münasibəti ilə bağlı hələ 2018-ci ildə dediyi sözlər də maraq do­ğurur. O, həmin ilin 15 noyabrında TF-1 telekanalında çıxışı zamanı demişdi: “Bütün fransızların təhlükəsizliyini ABŞ-ın əllərinə təslim edə bilərəmmi? Xeyr. Mənim vəzifəm sizi qorumaqdır”. 

O, daha sonra əlavə etmişdi: “Çox zaman üzümüzü ABŞ-a çeviririk. ABŞ bi­zim tarixi müttəfiqimizdir və belə olmaq­da davam edəcək, lakin müttəfiq olmaq, asılı olmaq mənasına gəlməz. Onlardan asılı olmamalıyıq”.

Paşa ƏMİRCANOV, “Xalq qəzeti”