Fəaliyyətinin 25 ili tamam olan “Qadın və Müasir Dünya” Sosial Xeyriy­yə Mərkəzi İctimai Birliyi Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Kənd yerlərində qadınların sahibkarlıq fəaliyyəti” adlı layihəni başa çatdırıb. Layihə Südabə Şirəliyevanın rəhbərliyi ilə Şamaxı, İsmayıllı, Ağsu və Qobustan rayonlarında yaşayan gənc qızlar və qadınların iştirakı ilə hə­yata keçirilib. İctimai birliyin sədri S. Şirəliyeva həyata keçirilən layihə ilə bağlı söhbətində dedi:

– Azərbaycanda qadın sahibkarlığının inkişafının təhlilinə, mövcud problemlə­rin müəyyənləşdirilməsinə, iqtisadiyya­tın bu mühüm sahəsinin gələcək inkişaf perspektivlərinin nəzərdən keçirilməsinə və keçirdiyimiz təlimlərə nəzər saldıqda nələri müşahidə edirik? Müasir çağırışlar və biznes mühitində baş verən dəyişiklik­lər kontekstində qadın sahibkarlığı təkcə iqtisadi qüvvə olmaqla yanaşı, həm də so­sial-mədəni aktuallıq kəsb edir. Təəssüf ki, biz Azərbaycan regionlarında qadınların sahibkarlıq fəaliyyətini məhdudlaşdıran – stereotiplər, maliyyə və bacarıqları ar­tırmaq üçün resurslara çıxışın və şəbəkə dəstəyinin qeyri-kafi olması kimi amillərlə qarşılaşdıq. Bu maneələr araşdırma tələb edir. Bununla belə bu sahədə müsbət irə­liləyişləri, o cümlədən qadınlar arasında sahibkarlığa marağın artması, KOBİA-da dəstək proqramlarının hazırlanması, qadın­ların biznesdə rolu ilə bağlı ictimai rəydə dəyişikliklər də gördük. 

Təlimlər zamanı KOBİA-nın Dağlıq Şirvan Regional Mərkəzinin rəhbəri Ca­vanşir Məhərrəmov, Ağsu rayonu üzrə nümayəndəsi Abas Abasov, Dövlət Vergi Xidmətinin 4 saylı Ərazi Vergilər İdarəsin­dən Nazim Şirvanov, Qubad Qubadov və Qalib Kərimli iştirak edib, qadın sahibkar­ları maraqlandıqları məsələlərlə bağlı mə­lumatlandırdılar. Əminik ki, qadınlarımız bu əməkdaşlıqdan faydalanacaqlar. 

– Bölgələrdə qadınların sahibkarlıq fəaliyyəti üçün əlverişli mühit yaranıb­mı?

– Qadınların sahibkarlıq fəaliyyətinə əngəllərin azaldılmasına və onların inkişa­fının stimullaşdırılmasına yönəlmiş siyasət və dəstək tədbirlərinin işlənib hazırlanması vacibdir. Gələcəkdə bu sahədə regionlar­dakı qadınlar üçün daha davamlı təlimlər təşkil olunmalıdır. Qadın sahibkarlar üçün əlverişli mühitin yaradılması təkcə biznes ideyalarının və innovasiyaların müxtəlifli­yinə deyil, həm də onların ölkənin iqtisadi inkişafında iştirak etmələri üçün bərabər imkanların yaradılmasına fayda verər. Qa­dın sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı prob­lemlərin və perspektivlərin başa düşülmə­si, məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması və ölkədə qadın biznesinin inkişafı üçün effektiv siyasətin və dəstək tədbirlərinin hazırlanmasına kömək edər. 

İsmayıllı qadınları üçün iyulun 10-da, qobustanlılar üçün 18-də baş tutan təlim­lərdə kənd yerlərində yaşayan qadınların iqtisadi həyatda fəal iştirak etmələri, sahibkarlıq və bacarıqların inkişaf etdirilməsi üçün iqtisadi imkanların genişləndirilməsi məsələləri müzakirə edildi. Ümid edirik ki, bu layihə sahibkar qadınlara və onların həmkarları üçün yeni iş yerləri yarada və onlara öz icmalarının üzləşdiyi problem­lərin öhdəsindən gəlməyə kömək edəcək. Qadınlar cəmiyyətdə dəyişikliklərin mü­hüm amilidir. Qadın sahibkarların potensi­alından istifadə Azərbaycanın dayanıqlı və inklüziv inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edər. Qadın sahibkarlara daha çox dəstək verilməsi təkcə sosial baxımdan deyil, həm də iqtisadi baxımdan vacibdir. Qadınlar ölkə əhalisinin yarısını təşkil et­diyindən və ümumiyyətlə, kişilərdən daha aşağı gəlirlərə və iqtisadi iştirak səviyyə­sinə malik olduğundan onların cüzi qa­zancı belə ümumi iqtisadi artıma əhəmiy­yətli təsir göstərir. Bütün sahələrdə daha çox gender bərabərliyinə nail olmaq əmək bazarında gənc qadınların və kişilərin və­ziyyətinin yaxşılaşdırılması üçün xüsusilə vacibdir. Sahibkarlıq həm də qadınların öz iqtisadi müstəqilliklərini təmin etmələ­ri üçün yaxşı imkandır. Öz müəssisələrini idarə etmək, həm də onlara həmfikir qadın­larla ünsiyyət qurmaq, təcrübə mübadiləsi aparmaq və sosial həyata daha çox cəlb olunmaq imkanı verir ki, bu istiqamətdə rayon və ya mühafizəkar icmalarda çətin­liklər mövcuddur.

– Çətinliklərin aradan qaldırılması üçün mövcud imkanlardan istifadə et­mək fayda verərmi?

– Hesab edirik ki, kənd qadınları üçün regional Biznes Resurs Mərkəzlərinin ya­radılması vacibliyi dövlət qurumlarının diqqət mərkəzində olmalıdır. Qadınlar üçün mərkəzlərdə “Mühasibat uçotunun əsasları”, “Maliyyə bacarıqları və ailə büd­cəsinin tənzimlənməsi”, “Qadın sahibkar­lıq təşkilatlarının potensialının dəstəklən­məsi”, “Kompüter bacarıqları”, “Biznes plan nədir?”, “Kənd qadınlarının məlumat və xidmətlərə çıxış imkanlarının artırılma­sı” üzrə təlimlər və kurslar təşkil edilməli­dir. Bu mərkəzlər ölkənin bütün kənd yer­lərində iqtisadi fəal qadınlar arasında pilot layihəyə başlamalı, onların şəbəkələşmə­sini dəstəkləməli, biznes və sosial imkan­larını genişləndirməyə kömək etməlidir. Ümumilikdə, bu, çətin prosesdir və çoxlu maliyyə tələb edir. İki aylıq az büdcəli layihə ilə kənd qadınlarının sahibkarlığa başlamaları və inkişaf etmələrini təşkil et­mək asan deyil. Bu, ancaq arzuların kiçik bir hissəsini həyata keçirməyə imkan verər və onların arzusu xəyal olaraq qala bilər. Layihəmizin məqsədi informasiyadan kə­nar qalmış qadınları sahibkarlıq sahəsində böyük imkanlardan istifadə etməyə cəlb etməkdir.

Ağsu rayonunda 20-dən çox qadının iş­tirak etdiyi təlimdə biznes-planların hazır­lanması, biznesin təşkili və idarə edilməsi, layihələrinin hazırlanması, ekoloji təmiz kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı, ixrac bazarlarına çıxış imkanları, layihələ­rin idarə edilməsi və bacarıqların inkişaf etdirilməsi barədə ətraflı məlumatlar ve­rildi. Bu tədbirlər çərçivəsində iştirakçıları maraqlandıran suallar cavablandırıldı. Mü­şahidə etdik ki, bu gün kənd qadınları çox aktivdirlər. Həmin qadınların yeni iş yerlə­ri tapmaları üçün yalnız bilik və bacarıqları artırılmalıdır. 

– Kənd qadınlarının əsas problemini nədə görürsünüz?

– Son təlimlərimiz Şamaxıda baş tutdu. Orada daha çox müşahidə etdik ki, kənd yerlərində yaşayan qadınların əsas prob­lemi yoxsulluq və işsizlikdir. Bir də kənd yerlərində şəhərlərə nisbətən məişət zora­kılığı daha çoxdur. Qadınlar iqtisadi prob­lemlərdən də əziyyət çəkirlər. Onlar xırda məvaciblə ailələrini dolandırmalı olurlar. Doğrudur, rayonlarda başqa iş yerlərinin sayı da azdır. Az sayda qadın xırda sahib­karlıqla məşğul olur. Onlara dövlət dəstəyi yoxdur. Bu qadınların mikrokreditlərə əl­çatanlığı çox aşağıdır. Kəndlərdə kiçik sa­hibkarlıqla məşğul olmaq üçün çox yaxşı imkanlar var, ancaq maliyyə yoxdur. Qa­dınların yoxsulluğun aradan qaldırılması proqramlarına cəlb olunması da kampani­ya xarakteri daşıyır, mikrokreditlərə əlça­tanlıq olsa, onlar yüksək səviyyədə qərar­ların qəbul edilməsində rol oynaya bilərlər.

Yoxsulluğun aradan qaldırlmasında gender məsələsi nəzərə alınmalıdır. Qa­dınlar bölgələrdə yüksək vəzifələr tuta bilmir. Onların sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafı, hüquqlarının qorunması və layiqli əməyin təmin olunması, müasir dövrün və əmək bazarının tələblərindən irəli gələn is­tiqamətlər üzrə maarifləndirici layihələrin həyata keçirilməsi 25 illik təcrübəyə malik QHT – nin iqtisadi sahədə qadınların güc­ləndirilməsi üçün atdığı addımlardan sadə­cə bir hissəsidir. 

Sahibkar yenilik və yaradıcılıq anla­yışlarını özündə birləşdirən şəxsdir. Sahib­karlıq maliyyə, fiziki və sosial riskləri olan kifayət qədər səy və vaxt sərf edərək yeni dəyər yaratmaqdır. Bu fəaliyyət növündə qadınların aktivliyi artan dinamika ilə inki­şaf edir. Qadınların iqtisadiyyatda rolunun artırılması həm də BMT-nin Dayanıqlı İn­kişaf Məqsədlərinin 17 hədəfindən biridir.

Müsahibəni apardı:
Zərifə HÜSEYNOVA
XQ