İyunun sonu – iyulun əvvəli ilanların cütləşmə vaxtıdır. Cütləşmə mövsümündə dişi ilan 4-7 erkəklə görüşür və sonra 5 il mayalanmış yumurta qoyur. Bu dövrdə onlara toxunmasanız ilanlar aqressiv deyil. 

Ümumiyyətlə, gürzələr insanlara hü­cum etməməyə çalışır, əgər yavaş-yavaş yeriyən insanı görsələr və ya eşitsələr sürünməyə üstünlük verir. Amma düz və çox sürətlə onlara doğru getsəniz, bunu təcavüz hesab edib hücum edə bilər. 

İkinci təhlükəli dövr gürzələrin qışla­madan əvvəl toplaşmağa başladıqları payızın son aylarıdır. Onlar yatdıqları yerləri müdafiə edir və aqressivləşirlər. 

Bəs ilan sancanda nə etməliyik? Azərbaycanda zəhərli ilanlardan ən çox yayılanı gürzədir. Əgər dişləmə yerində şişlik və iki qırmızı nöqtə olduğunu gör­sək, çox güman ki, gürzə sancıb. Bu za­man nə etmək lazımdır? 

1. Zəhəri sormayın: Belə ki, kömək edən şəxs zəhərin bir hissəsini uda bilər və ümumiyyətlə, zəhər selikli qişalar­dan asanlıqla sorulur. Beləliklə, iki nəfər zəhərlənmiş olacaq. 

2. Dişləmə yerini turniketlə bağla­mayın: Gürzənin zəhəri konsentrasiya edildikdə, toxumaları güclü şəkildə məhv edir, buna görə də bədəndən keçməsinə icazə vermək daha düzgün olardı – o za­man zəhərin konsentrasiyası azalacaq, təsiri daha zəif olacaq. 

Yəni, dişləmə yerindən yuxarı bir tur­niket təkcə qan durğunluğuna və toxuma şişməsinə deyil, həm də qanqrenə səbəb ola bilər və yalnız ölüm riskini artırar. 

3. İlanın dişlədiyi yeri yandırmayın! İsti qan nüfuz edən zəhərin təsirini azalt­maq iqtidarında deyil, eyni zamanda, diş­ləməyə yanıq da əlavə edilə bilər.

P.ƏFƏNDİ, “Xalq qəzeti”