Dost və müttəfiq ölkələr olan Azərbaycanla Özbəkistan arasında iqtisadi sahədə əməkdaşlıq əlaqələri getdikcə güclənir. Yaxın vaxtlarda iki ölkə ayrıca nəqliyyat-logistika dəhlizləri sistemini formalaşdırmaq niyyətindədir. Bu məqsədlə Özbəkistan Bakı Dəniz Ticarəti Limanının ərazisində terminal tikməyi planlaşdırır.

Bu barədə Özbəkistan Prezidenti ya­nında Strateji və Regionlararası Araşdır­malar İnstitutunun şöbə müdiri Bəhrom Sotiboldiyev mətbuata açıqlamasında məlumat verib. O deyib ki, Özbəkistan Azərbaycanın mövcud infrastrukturu vasitəsilə daşımaları fəal şəkildə artırır. “Hazırda ölkələrimiz bu vəzifəni öz iqti­sadiyyatlarının inkişafı üçün mühüm amil kimi qiymətləndirirlər. Bunu nəzərə alaraq nəqliyyat kommunikasiyalarının inkişafı sahəsində praktiki əməkdaşlığın genişlən­dirilməsi Özbəkistan–Azərbaycan qarşılıq­lı fəaliyyətinin gündəliyində getdikcə daha prioritet yer tutmağa başlayır, – deyə şöbə müdiri əlavə edib.

Ölkəsinin İnvestisiya, Sənaye və Ti­carət Nazirliyinin bununla bağlı proqnoz­larını xatırladan B.Sotiboldiyev bildirib ki, 2024-cü ildə bu istiqamətdə 1 milyon tondan çox Özbəkistan yükü daşınacaq. Özbəkistanın Bakı–Tbilisi–Qars (BTQ) dəmir yolunun imkanlarından dinamik şəkildə istifadə etdiyini xatırladan şöbə müdirinin sözlərinə görə, hazırda ölkəsi sözügedən nəqliyyat marşrutunun hərtərəf­li modernləşdirilməsinin bu yaxınlarda ye­kunlaşmasını və ötürmə qabiliyyətinin ildə 5 milyon tona çatdırılmasını nəzərə alaraq tədarükün artırılmasını gözləyir. 

Yaxın gələcəkdə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı vasitəsilə yükdaşı­malarının artırılmasının perspektivli gö­ründüyünü vurğulayan şöbə müdiri deyib ki, Özbəkistan burada anbar infrastrukturu yaratmaq və ayrıca terminal tikmək niy­yətindədir. Bununla yanaşı, Azərbaycan tərəfi ilə gəmiqayırma və gəmiçilik sahə­sində birgə layihələrin həyata keçirilmə­sinə dair danışıqlar da aparılır. “Asiyadan Avropaya ən qısa quru yolunun təmin edil­məsi məqsədlərinə nail olmaq baxımın­dan Özbəkistan və Azərbaycan öz tranzit potensialından qarşılıqlı faydalı istifadəyə yönəlib. Daşkənd öz logistik imkanlarını genişləndirdikcə Azərbaycanın infrastruk­turu vasitəsilə yükdaşımaları artırmağa ça­lışır. Öz növbəsində, Bakı da planlaşdırılan Çin–Qırğızıstan–Özbəkistan dəmir yolu xəttinin Xəzər dənizinə qədər uzadılma­sında maraqlıdır”, – deyə B.Sotiboldiyev bildirib. 

Yeri gəlmişkən, Çin–Qırğızıstan–Öz­bəkistan dəmir yolunun çəkilməsi ilə bağlı layihə 2022-ci ilin sentyabr ayında həyata vəsiqə alıb. Həmin vaxt Şanxay Əmək­daşlıq Təşkilatının Səmərqənd şəhərində keçirilən zirvə görüşündə Çin, Qırğızıstan və Özbəkistan arasında dəmir yolunun çə­kilməsi haqqında saziş imzalanıb. Ümu­mi uzunluğu 454 kilometr olan yolun 18 stansiya, 81 körpü və 41 tuneldən ibarət olması nəzərdə tutulub. Ekspertlərin fik­rincə, Çin–Qırğızıstan–Özbəkistan dəmir yolu layihəsinin uğurlu sonluğu həm də bu infrastrukturun Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinə qoşulması ilə bağlı olacaq. Başqa sözlə, bu layihə “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü çərçivəsində yükdaşı­maların həyata keçirilməsi üçün nəzərdə tutulan Orta Dəhliz marşrutlarından biri kimi fəaliyyət göstərəcək.

Qeyd edək ki, son illər səmərəli fəa­liyyəti ilə diqqət çəkən Transxəzər Bey­nəlxalq Nəqliyyat Marşrutuna (Orta Dəh­liz) maraq getdikcə artır. Orta Dəhlizin funksionallığının artmasında yeni platfor­mada birləşən Özbəkistan da artıq Orta Dəhlizin fəaliyyətindən yararlanmaq niy­yətindədir. Bu məqsədlə yaxın illərdə Çin–Qırğızıstan–Özbəkistan dəmir yolunun bu dəhlizə birləşdirilməsi nəzərdə tutulur. Bu­nunla da, Özbəkistanın Azərbaycanla, elə­cə də Avropa ölkələri ilə iqtisadi əlaqələri xeyli güclənəcək. 

Hazırda Transxəzər Beynəlxalq Nəq­liyyat Marşrutunun fəal iştirakçısına çevril­miş Azərbaycan Orta Dəhlizin funksional­lığının artırılmasına mühüm töhfələr verir. Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, son 20 ildən artıq bir müddətdə ölkəmiz nəq­liyyat sektoruna böyük həcmlərdə inves­tisiyalar yönəldərək öz ərazisində müasir yol-logistika infrastrukturu qurmağa nail olub. Bu baxımdan Özbəkistanın da xüsusi maraq göstərdiyi Bakı Dəniz Ticarəti Li­manı müstəsna rol oynayır. Hazırda Ələt qəsəbəsində yerləşən bu limanın ötürücü­lük imkanlarının ildə 15 milyon tondan 25 milyon tona və 100 min konteynerdən 1 milyon konteynerə qədər artırılması ilə bağlı layihə icra olunur. Bununla yanaşı, Azərbaycan Xəzərdə ən böyük dəniz do­nanmasına malikdir. Ölkəmizin dünyanın gəmi istehsal edən dövlətinə çevrilməsi isə bu imkanları qat-qat artırır. 

Dövlət Gömrük Komitəsinin məluma­tına görə, 2024-cü ilin yanvar-iyun ayla­rında Azərbaycanda dəniz nəqliyyatı ilə 1 milyon 435 min 665 ton yük daşınıb. Bu da ötən ilin eyni dövrünə nisbətən bir qədər çoxdur. Altı ayda dəniz nəqliyyatı ilə ixrac olunan yüklərin həcmi 41 min 626 ton (əv­vəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 8,4 faiz çox), idxal yüklərinin həcmi isə 1 milyon 394 min 39 ton (0,1 faiz az) təşkil edib.

Bununla yanaşı, hazırda Özbəkistan BTQ dəmir yolundan istifadəni də diqqət­də saxlayır. Orta Dəhlizin əsas seqmentlə­rindən olan beynəlxalq əhəmiyyətli polad magistral dost ölkənin məhsullarının dün­ya bazarına çıxarılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu məsələ Dünya İqtisadiyyatı və Diplomatiya Universitetinin Qabaqcıl Beynəlxalq Araşdırmalar İnstitutunun elmi işçisi, “Bilim Karvoni” qeyri-hökumət elmi müəssisəsinin eksperti Nərgiz Uma­rovanın “Nəqliyyat kommunikasiyaları sahəsində türk tərəfdaşlığının gücləndiril­məsində Özbəkistanın rolu” adlı məqalə­sində də geniş əksini tapıb. 

Ölkələrimiz arasında nəqliyyat və beynəlxalq yükdaşımalar sahəsində uğur­lu əməkdaşlığa yer ayıran ekspert bildi­rir ki, ötən illər ərzində Özbəkistan iki strateji əhəmiyyətli nəqliyyat arteriyası – Transxəzər və Transqafqaz dəhlizləri arasında birləşdirici halqa rolunu oyna­yan Cənubi Qafqaz regionunun ən böyük iqtisadiyyatı olan Azərbaycanla sıx dialoq qurub. Məqalədə Azərbaycanla ikitərəfli dialoqda yerli məhsulların dünya bazarla­rına çıxışını təmin edən Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolundan səmərəli istifadəyə xüsusi maraq göstərildiyi vurğulanır.

Müəllif onu da qeyd edir ki, Azərbay­can Mərkəzi Asiya ilə Qafqazı birləşdirən nəqliyyat marşrutlarının əsas halqasına çevrilən Bakı Beynəlxalq Ticarət Lima­nının imkanlarını da artırır. Ələt limanı vasitəsilə yükdaşımaların müsbət dina­mikasını qismən Özbəkistan və Azərbay­can arasında ticarətin intensivləşməsi ilə əlaqələndirən məqalə müəllifi 2016-cı ildən bəri iki ölkə arasında ticarət dövriy­yəsinin 10 dəfədən çox artdığına diqqət çəkir. Onun sözlərinə görə, qarşıdakı beş il ərzində bu rəqəmin 1 milyard dollara çat­dırılması nəzərdə tutulur.