Azərbaycanda baş verən dinamik sosial-iqtisadi inkişaf əksər dünya dövlətləri, həmçinin beynəlxalq nüfuzlu təşkilatlar tərəfindən rəğbətlə qarşılanır. Bunun nəticəsidir ki, son illər ölkəmizin adı müxtəlif reytinq sıralamalarında, bir qayda olaraq, öncül yerlərdə göstərilir. Bu da təsadüfi deyil. Çünki beynəlxalq maliyyə qurumları səmərəli əməkdaşlıq edən Azərbaycanda aparılan islahatlar, sosial siyasət, həyata keçirilən infrastruktur layihələri və digər zəruri tədbirlər düzgün, düşünülmüş strategiyaya əsaslanır, ölkənin davamlı inkişafına və həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasına yönəldilir. 

Azərbaycanın iqtisadi qüdrətinin və beynəlxalq nü­fuzunun getdikcə artması xa­rici ticarət əlaqələrinin geniş­lənməsinə təkan verir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlu­matına görə, gömrük orqanla­rında qeydiyyatı aparılmış, lakin gömrük rəsmiləşdirilməsi tam başa çatdırılmamış ixrac olunan xam neft və təbii qazın statistik qiymətləndirilmiş dəyə­ri nəzərə alınmaqla 2023-cü ilin yanvar-mart aylarında ölkəmi­zin xarici ticarət dövriyyəsi 12 milyard 269,3 milyon ABŞ dol­ları, o cümlədən ixracın dəyəri 8 milyard 239,4 milyon dollar, idxalın dəyəri 4 milyard 29,9 milyon dollar təşkil edib, nəti­cədə 4 milyard 209,5 milyon dollarlıq müsbət ticarət saldosu yaranıb.

Belə bir göstəricinin əldə olunmasını bir sıra amillər şərtləndirib. Xüsusilə respub­likamızın tranzit potensialının reallaşdırılması istiqamətin­də icra olunan layihələr bu məsələdə mühüm rol oynayıb. Başqa sözlə, ölkəmizin nəqliy­yat infrastrukturunun müasir dünya standartlarına uyğun­laşdırılması, tranzit potensialı­nın daha da artırılması ilə bağlı gerçəkləşdirilən tədbirlər və qlobal miqyaslı təşəbbüslər sosial-iqtisadi inkişafı sürət­ləndirməklə Azərbaycanı mü­hüm nəqliyyat qovşağına və dəhlizlərin keçdiyi məkana çe­virib. Avtomobil yolları və də­mir yolu xətlərinin beynəlxalq standartlar əsasında yenidən qurulması, paytaxtda və regi­onlarda beynəlxalq aeroport­ların, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının tikintisi, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafı istiqamətində gerçəkləşdirilən layihələr Azərbaycanın nəq­liyyat infrastrukturunun inkişa­fında əhəmiyyətli rol oynayıb, ölkəmizin tranzit potensialını daha da gücləndirib.

Yuxarıda qeyd edilən yük­sək statistik göstəricilərin əldə olunmasında biznes əlaqələ­rinin təşviqi də mühüm rol oynayıb. Belə ki, son 20 ildə Azərbaycanın iqtisadi poten­sialının güclənməsi, reallaş­dırılan diversifikasiya siyasəti, müasir texnologiyalara əsas­lanan və rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsal edən yüzlərlə müəssisənin fəaliyyətə baş­laması da, təbii ki, respubli­kamızın xarici iqtisadi-ticari əlaqələrinin genişlənməsini şərtləndirib. Bu, Statistika Ko­mitəsinin idxal-ixracla bağlı digər göstəricilərində də vur­ğulanıb. Məsələn, məlumatda 2022-ci ilin yanvar-mart ayları ilə müqayisədə bu ilin müvafiq dövründə xarici ticarət döv­riyyəsinin faktiki qiymətlərlə 0,1 faiz, real ifadədə 5,1 faiz, o cümlədən idxalın 13,7 faiz, ixracın isə 2,4 faiz artması diqqətə çatdırılıb. 

Xarici ticarət dövriyyəsinin 90 faizi İtaliya, Türkiyə, Rusiya, Çin, Almaniya, İsrail, İspaniya, Yunanıstan, Hindistan, Rumı­niya, Çexiya, Fransa, Gürcüs­tan, Türkmənistan, Avstriya, İran, Qazaxıstan, Vyetnam, ABŞ, İndoneziya və İrlandiya ilə aparılan ticarət əməliyyatla­rının payına düşüb. Bu dövrdə Rusiya, Çin və Türkiyə tərəfin­dən idxal olunan malların 62,1 faizi avtomobil, 15,3 faizi dəmir yolu, 9,9 faizi hava, 8,7 faizi dəniz nəqliyyatı ilə gətirilib, 4 faizi isə boru kəməri və elektrik ötürücü xətləri ilə nəql edilib. 

İxracın strukturunda xam neft, təbii qaz və neft-qaz, kimya sənayesi məhsullarının, alüminium və ondan hazırla­nan məmulatların, pambıq lifi və ipliyinin payı üstün olub. Cari ilin yanvar-mart aylarında qeyri-neft-qaz məhsullarının ixracı 2022-ci ilin yanvar–mart ayları ilə müqayisədə fakti­ki qiymətlərlə 23,2 faiz, real ifadədə isə 19,2 faiz artaraq 912,2 milyon dollara bərabər olub. Qeyri neft-qaz məhsulla­rı üzrə ixracın dəyərində Tür­kiyəyə (37,3 faiz), Rusiyaya (22 faizgöndərilmiş malların payı üstünlük təşkil edib.

Son illərdə beynəlxalq və regional təşkilatlarla aparılan ardıcıl iş də Azərbaycanın xari­ci iqtisadi əlaqələrinin genişlən­məsinə müsbət təsir göstərib. Nəticədə, ötən müddət ərzində Azərbaycanın BMT və onun qu­rumları, Avropa İttifaqı, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası, eləcə də Dünya Bankı, Bey­nəlxalq Valyuta Fondu, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı və s. kimi nüfuzlu beynəlxalq institutlarla əlaqələri daha da möhkəmlənib. 

Respublikamızın xarici iqti­sadi əlaqələrinin mühüm tərkib hissəsi olan ticarət fəaliyyəti­ni tənzimləyən qanunvericilik də təkmilləşdirilib, mütərəqqi beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla hazırlanan yeni Gömrük Məcəlləsi, “Gömrük tarifi haqqında”, “Antidempinq, kompensasiya və mühafizə tədbirləri haqqında” Azərbay­can Respublikasının qanunları və digər normativ hüquqi aktlar qəbul edilib. 

Göründüyü kimi, Azərbay­canın xarici ticarət əlaqələrinin inkişafı daim diqqətdə olan məsələlərdən biridir. Məhz bunun nəticəsidir ki, yerli məh­sulların xaricə, o cümlədən, qeyri-ənənəvi bazarlara ixra­cının genişləndirilməsi məqsə­dilə zəruri tədbirlər görülür. Azərbaycan Prezidentinin bu istiqamətdə tapşırıqlarına uy­ğun olaraq, dövlət dəstəyi ilə potensial ixrac ölkələrində logistik mərkəzlərin yaradıl­ması üzrə tədbirlər reallaşdı­rılır. Bununla yanaşı, qarşılıqlı investisiya fəaliyyətinin təşviq edilməsi istiqamətində işlər də getdikcə gücləndirilir. Bu, ilk növbədə, investorlar üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən investisiyaların qarşılıqlı qo­runmasını, təşviqini, eləcə də ikiqat vergitutmanın aradan qaldırılmasını nəzərdə tutan hüquq-müqavilə bazasının ya­radılması layihələrində özünü qabarıq büruzə verir.

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”