Əsas məqsədi qlobal inkişafa və iqtisadi sabitliyə kömək etməkdən ibarət olan Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) iqtisadi çətinliklərlə üzləşən üzv dövlətlərə siyasət məsələləri üzrə məsləhət verir, onları maliyyələşdirir, həmçinin inkişaf etməkdə olan ölkələrlə işləyərək makroiqtisadi sabitliyə nail olmaq və yoxsulluğu azaltmaq üçün onlara kömək edir. 1945-ci ilin dekabr ayında yaradılan BVF iki il sonra fəaliyyətə başlayıb. Hazırda fond 186 ölkədən ibarət qlobal üzvlüyə malikdir. 

Azərbaycan 1992-ci il sentyabr ayının 18-də Beynəlxalq Valyuta Fonduna üzv­lüyə qəbul edilib. Ötən müddətdə fond ölkəmizdə bir sıra sahələrdə, o cümlədən dövlət xərclərinin idarə olunması, ver­gi-gömrük siyasəti və onun idarə olunma­sı, bank nəzarəti, mərkəzi bankçılıq, pul siyasəti və statistika sahələrində texniki yardım göstərib. Bu qurumla əməkdaşlı­ğın əsasında uzunmüddətli neft strategi­yasının nəticələrinin təhlili dayanır. Eyni zamanda, BVF ölkənin iqtisadi artım tem­pi barədə rəy bildirir, büdcəni proqnoz­laşdırır, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun aktivlərinin gələcək illər­də nə qədər artım tempinə malik olacağı barədə proqnoz verir. 

Bu günlərdə isə Beynəlxalq Valyuta Fondu 2023-cü ilin iyun ayının sonunda Azərbaycandakı ofisini bağlamaq qərarı­na gəlib. Fondun Yaxın Şərq və Mərkəzi Asiya Departamentindən Azərbaycanın Maliyyə Nazirliyinə ünvanlanmış mək­tubda belə bir qərarın verilməsinin səbə­bi kimi ölkəmizin güclü iqtisadiyyata və maliyyə ehtiyatlarına malik olması, yaxın gələcəkdə respublikamızla BVF arasında proqram xarakterli əməkdaşlığın gözlə­nilməməsidir. Məktubda, həmçinin qeyd olunur ki, ofisin bağlanması BVF-nin Azərbaycanla əlaqələrini zəiflətməyəcək. Fond ölkəmizin inkişaf strategiyası ilə bağlı iqtisadi və maliyyə siyasətini mü­zakirə etmək üçün müntəzəm missiyalar təşkil edəcək, zərurət yarandıqda texniki yardım göstərəcək. 

Əslində, bu gün özünün davamlı iq­tisadi inkişafını təmin edən Azərbaycan maliyyə cəhətdən heç bir beynəlxalq qurumdan asılı deyil. Ötən müddətdə ölkəmiz iqtisadi potensialından, xüsusən də enerji resurslarından sərbəst şəkildə istifadə edərək maliyyə sabitliyinə nail ol­mağı bacarıb. Təkcə onu demək kifayət­dir ki, 2020-ci il üzrə “Dayanıqlı İnkişaf Hədəfləri İndeksi”nə görə Azərbaycan 166 ölkə arasında 54-cü pillədə qərar­laşıb. Ümumi daxili məhsul 3 dəfə artıb, Azərbaycanda yoxsulluq 49 faizdən 5 faizə enib. Daha bir müsbət məqam on­dan ibarətdir ki, Azərbaycan xarici dövlət borcuna görə dünyada 9-cu yerdədir. Bu da neft ixrac edən dövlətlər arasında ən yaxşı göstəricidir. Eyni zamanda, ölkəmi­zin valyuta ehtiyatları xarici dövlət bor­cundan 10 dəfə çoxdur. Təsadüfi deyil ki, ölkə Prezidenti İlham Əliyev mayın 10-da xalqa müraciətində deyib: “İqtisadi inki­şafa gəldikdə, son 20 ildə dünya miqya­sında Azərbaycan qədər sürətlə inkişaf edən ikinci ölkə yoxdur. İqtisadiyyatımız 3 dəfədən çox artmışdır. Bizim valyuta ehtiyatlarımız 65 milyard dollara çatıb, xarici borcumuz 6 milyard dollardan bir qədər çoxdur. Yəni, bizim valyuta ehti­yatlarımız xarici borcu təxminən 10 dəfə üstələyir. Xarici borc isə ümumi daxili məhsulumuzun cəmi 9-10 faizini təşkil edir. Bizə bəzən dərs verməyə can atan bəzi ölkələrdə bu, 100 faizdir, bəlkə də çox. Yəni, bu, nəyi göstərir? Onu göstərir ki, biz heç kimdən asılı deyilik.”

Hazırda istənilən layihəni maliyyələş­dirmək iqtidarında olan Azərbaycan artıq müxtəlif ölkələrin iqtisadiyyatına sərmayə yönəldir. Elə pandemiya dövründə Azər­baycanın fərdi qaydada 14 ölkəyə, eyni zamanda, Ümumdünya Səhiyyə Təşkila­tının xətti ilə əlavə 15 ölkəyə humanitar yardım göstərməsi də bunun bariz nü­munəsidir. Göründüyü kimi, Azərbayca­nın artıq Beynəlxalq Valyuta Fondu kimi quruma ehtiyacı yoxdur. Bu faktın özü isə adıçəkilən qurumda ölkəmizlə bağlı mü­nasibətdə bir əminlik yaradır. 

Eyyub KƏRİMLİ,
iqtisadçı ekspert

Son illər Azərbaycanda həyata keçirilən uğurlu siyasət, iqtisadiyyatın dinamik inkişafı, onun davamlı artımı, maliyyə ehtiyatlarımızın çoxalması və digər pozitiv meyillər dünyanın nüfuzlu analitik nəşrləri və beynəlxalq iqtisadi mərkəzləri tərəfindən təqdir olunmaq­dadır. Qeyd olunan nüfuzlu təşkilatlar Azərbaycanı sistemli islahatlar həyata keçirən, əlverişli biznes mühitinin yax­şılaşdırılması sahəsində qətiyyətli ad­dımlar atan və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya prosesində yüksək aktivlik nümayiş etdirən ölkə kimi səciyyələn­dirirlər. 

Eyni zamanda, respublikamızın dünyanın enerji təminatında aparıcı ölkəyə çevrilməsi, zəngin enerji re­surslarının nəqlində şaxələndirmə siyasətini gücləndirməklə enerji ba­zarına öz töhfəsini verməsi diqqətə çatdırılır. Ayrı-ayrı ölkələr milli iqti­sadiyyatlarının inkişafı, infrastruktur quruculuğu, hətta sosial məsələlərin həlli üçün nəzərdə tutulan layihələrin icrasına maliyyə vəsaitləri cəlb et­məkdən ötrü Dünya Bankına, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankına, Beynəlxalq Valyuta Fonduna və di­gər qurumlara çoxsaylı müraciətlər edirlər. Azərbaycanın nümunəsində isə biz artıq tamam fərqli mənzərənin şahidi oluruq. Təsadüfi deyil ki, Dünya Bankının “Doing Business” hesaba­tında Azərbaycan 190 ölkə arasında 28-ci yerə layiq görülüb. Bu, dünya miqyasında çox böyük nailiyyətdir. Biz bir çox inkişaf etmiş ölkələri bu para­metrlər üzrə qabaqlamışıq. Hazırda dünyada yaşanan narahatlıqlar fonun­da Azərbaycanın yüksək investisiya cəlbediciliyinə malik olması ölkəmizin müsbət reallıqları ilə bağlıdır. 

Nüfuzlu Davos İqtisadi Forumunun “2017-2018 Qlobal Rəqabətlilik He­sabatı”nda da Azərbaycan iqtisadiy­yatı müxtəlif indikatorlar üzrə yüksək qiymətə layiq görülüb. Bəhs olunan hesabatda milli iqtisadiyyatımız rəqa­bətqabiliyyətliliyinə görə daha iki pillə irəliləyərək 35-ci yerdə qərarlaşıb. Bu, o deməkdir ki, respublikamız dünya üzrə ən güclü iqtisadiyyata malik 40 ölkə sırasında yer alır və MDB-də lider mövqeyini qoruyub saxlayır. 

Hazırda ölkəmizdə əlverişli in­vestisiya mühiti mövcuddur. Bu gün Azərbaycan banklarının aktivləri 44,8 milyard manatdır, biznes kreditlərinin payına 11 milyard manatdan çox və­sait düşür. Həmçinin vurğulamaq istə­yirəm ki, ölkədə dollarlaşma əhəmiy­yətli dərəcədə azalıb, xüsusən xarici valyutada kreditlərin sayı kəskin aşağı düşüb.

Bəxtiyar İSMAYILOV,
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin dosenti,
iqtisad elmləri üzrə fəlsəfə doktoru 

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulmuş iqtisadi islahatlar ölkəmizdə uğurla davam etdirilərək milli iqtisadiy­yatın dünya iqtisadi sisteminə inteqra­siyasında yüksək nəticələrə yol açıb. Azərbaycanın valyuta ehtiyatları artıq 65 milyard dollara çatıb. Ölkəmizin xa­rici borcu isə ÜDM-in 9-10 faizi səviy­yəsində qiymətləndirilir. 

Hazırda Azərbaycan Respublikası Dünya Bankı qrupuna daxil olan beş qurumla əməkdaşlıq edir. Respubli­kamızda aparılan iqtisadi siyasətin nəticəsi olaraq Azərbaycanın Mərkəzi Bankı öz fəaliyyətini dünya standartla­rına uyğunlaşdıraraq beynəlxalq imici­ni daha da yüksəldib. 2023-cü il martın 31-nə bankın kredit portfeli 20 milyard 38 milyon 600 min manat təşkil edib ki, bunun da 54,8 faizini biznes kreditləri, 29,6 faizini istehlak kreditləri, 15,6 fai­zini isə ipoteka kreditləri təşkil edib. 

Azərbaycanda yaradılan əlve­rişli investisiya mühiti, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi hesabına idxaldan asılılığın azaldılması, iqtisadiyyatın və maliyyə resurslarının güclənməsi, ölkəmizin gələcəkdə “yaşıl eneji” ix­rac edən ölkəyə çevriləcəyi dünyanın güc mərkəzləri tərəfindən də yüksək qiymətləndirilir. Statistik mənbələrə əsasən, 2023-cü ilin sonunadək dün­ya iqtisadiyyatında qlobal iqtisadi ar­tımın 2022-ci ildəki 3,4 faizdən 2,8 faizə enəcəyi proqnozlaşdırılır. Dünya iqtisadiyyatında qlobal iqtisadi artım 2022-ci ilin üçüncü rübündə dayanıqlı olsa da, ilin sonuna doğru azalmaqda davam edib. Bu ilin əvvəlində iqtisa­diyyatda bəzi sabitləşmə əlamətləri hiss olunub. Bununla belə, mart ayının ortalarında ABŞ və Avropa ölkələrinin bank sektorunda yaranmış böhran­lı vəziyyət, dünya maliyyə bazarının inkişafına mənfi təsir edərək maliyyə sabitliyi üçün riskləri əhəmiyyətli dərə­cədə artırıb. Hesab edirəm ki, dünya iqtisadiyyatında müşahidə olunacaq iqtisadi böhranlar, ölkəmizdə aparılan uğurlu iqtisadi siyasət sayəsində milli iqtisadiyyatımızdan yan kecəcək. 

Yeri gəlmişkən, ölkələrə kreditlər verən, dünya pul sisteminin fəaliyyə­tinin prinsiplərini inkişaf etdirən, bey­nəlxalq pul və maliyyə münasibətlə­rinin dövlətlərarası tənzimlənməsini həyata keçirən Beynəlxalq Valyuta Fondu 2023-cü il iyunun sonunda ölkə­mizdəki ofisini bağlamağa dair qərar qəbul edərkən məhz bu amilləri əsas götürüb. 

Mirbağır YAQUBZADƏ,
“Xalq qəzeti”