Ürəkdən gələn, hər bir idman pərəstişkarımızın dərhal üzündə təbəssüm yaradan bu iki kəlmədən ibarət başlıq 66 il əvvəl, 1957-ci ildə Sovet İttifaqında çox məşhur olub, əl-əl gəzən “Sovetski sport” qəzetində bütün səhifə boyu verilmişdi. Yazıda həmin il Moskvada keçirilən və Böyük Oktyabr sosialist inqilabının 40 illiyinə həsr edilən kişilərdən ibarət komandalar arasında SSRİ Kuboku uğrunda voleybol turnirinin qalibi olmuş Azərbaycan yığma komandasının parlaq oyunu və böyük nailiyyəti ilə hamını təəccübləndirməsi haqqında ətraflı söhbət açılmışdı. Tarixi zəfərin qəhrəmanlarından biri də Azərbaycan voleybolunun əfsanəsi rəhmətlik Oqtay Ağayev idi.
İdmanımızın artıq o uzaq illərdəki qələbələrinin şahidi olmuş yaşlı nəslin nümayəndələri və ya köhnə, stajlı azarkeşlər indi hərdən ötən günləri xatırlayarkən bir vaxtlar respublikamızın neçə-neçə mahir voleybol ustasının çıxışlarını görmələri haqqında ağızdolusu, fəxrlə danışırlar. Elə O.Ağayev də respublika Voleybol Federasiyasının 1997-ci ildə rus dilində nəşr etdirdiyi və özünün müəllifi olduğu “Birincilər sırasında” broşüründə voleybolumuzun fədakar oyunçularını razılıq hissi ilə yada salmışdır.
SSRİ yığma komandasının da şərəfini layiqincə qorumuş görkəmli voleybolçu, sonralar isə respublikamızın Əməkdar məşqçisi və Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında voleybol və tennis kafedrasının müdiri, respublika Voleybol Federasiyasının vitse-prezidenti, professor, “Şöhrət” ordenli Oqtay Ağayevlə vəfatından bir neçə il əvvəl söhbət zamanı bildirmişdi ki, həmin illərin komandası onun arzuladığı komanda idi.
Bəs həmin kollektivdə kimlər oynamış, 1957-ci ildə SSRİ Kubokunu Azərbaycana qazandırmış voleybolçular haqqında nə demək olar? Sualın cavabını yuxarıda xatırlatdığımız “Birincilər sırasında” broşüründə axtaraq.
Başda O.Ağayevin özü olmaqla yarım əsrdən də çox əvvəl tarixi zəfəri bizə bəxş etmiş, sonralar da ölkə çempionatlarında, spartakiadalarda uğurları ilə Azərbaycan idmanının şöhrətini artırmış o gənclər, idman ustaları voleybolumuzun indiki nəslinə yaxşı nümunədir. Onları minnətdarlıq hissi ilə xatırlamaq isə bizim mənəvi borcumuzdur.
O.Ağayev müəllifi olduğu kitabda 1957-ci ildə SSRİ Kubokunu qazanmış komandanın oyunçularını bu ardıcıllıqla xatırlamışdır – Anatoli Makaqonov, Yaşar Abbasov, Roman Eydelman, Gennadi Rudnov, Xəyyam Zülfüqarov, Həsən Ələkbərov, Tofiq Kazımov, Fazil Rzayev və komandanın məşqçisi İosif Kiblitski.
Bu voleybol ustaları qüvvələrinin çiçəkləndiyi vaxtlarda çox səmimi, mübariz, möhkəm iradəli, yüksək texnikalı kollektiv idi. Bir yazıda onların hamısı haqqında ürəyin istədiyi qədər danışmaq çətindir. Amma, hər halda, elə xatırlatdığımız kitabçada verilmiş ardıcıllıqla hərəsini heç olmasa bir neçə cümlə ilə yada salaq.
Beləliklə O.Ağayevin yazdıqlarından:
...İdman ustası, Sovet İttifaqı Kubokunun sahibi, SSRİ xalqları spartakiadasının, 1955-ci ildə Parisdə keçirilmiş dünya çempionatının mükafatçısı Anatoli Makaqonov hələ ölkə yığma komandası heyətində çıxış edərkən liderlik keyfiyyətləri, yetkin məşqçi bacarığı nümayiş etdirmişdi.
...Heç də hər voleybolçu dörd il ərzində güclü oyunçular sırasına daxil olub, idman ustası adı qazana bilmir. Bunun üçün seçdiyin idman növünü ürəkdən sevməlisən, yorulmadan texnikanı artırmalısan. Azərbaycan yığma komandasının ən ucaboy oyunçusu, təəssüf ki, idman şöhrətinin artdığı bir vaxtda avtomobil qəzasında həlak olmuş Gennadi Rudnov özünü məhz belə oyunçu kimi göstərmişdi.
... Çox populyar “Komsomolskaya pravda” qəzeti yubiley turnirinin final oyunu haqqında hesabatında yazmışdı ki, Moskva və Azərbaycan komandaları arasında həlledici görüş maraqlı və gərgin mübarizə şəraitində davam etdi. Azərbaycan voleybolçuları müdafiədə səhvsiz, hücumda isə gözəl oynamaqla əsl virtuoz oyun göstərirlər. İnanılmaz reaksiyası, sol əllə güclü zərbələri ilə fərqlənən fədakar müdafiəçi Fazil Rzayevi xüsusi qeyd etmək istərdik.
Həqiqətən, F.Rzayev komandanın ürəyi idi və qəzetin hesabatında onun adının xüsusi qeyd olunması təsadüfi deyildi.
...Azərbaycan komandasının əsas xüsusiyyəti kollektivin bütün üzvlərinin müdafiədə parlaq oyunu idi. Tamaşaçılar akrobatik tullanışlarla “ölü” topları məharətlə geri qaytaran, elə də ucaboy olmayan X.Zülfüqarovu dəfələrlə “Əhsən, Xəyyam!” nidası ilə alqışlamışlar. Sonralar o, 1960–1970-ci illərdə Konqo Xalq Respublikası və Çad Respublikası yığma komandalarının məşqçisi kimi fəaliyyət göstərdi.
... Yaşar Abbasov hələ Azərbaycanın gənclərdən ibarət yığma komandasının kapitanı olarkən ölkə birinciliyinin qalibi adını qazanmışdı. Sonralar isə idman ustası, SSRİ Kubokunun sahibi, ölkə xalqları spartakiadasının mükafatçısı oldu, Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi İnstitutunda təhsil aldı, respublikanın Əməkdar məşqçisi adına layiq görüldü.
...Həmin komandanın daha bir üzvü Roman Eydelman hələ 1946-cı ildə məşhur məşqçi İosif Kiblitskinin rəhbərliyi ilə voleybolla məşğul olmağa başlamış və tezliklə özünü peşəkar oyunçu kimi göstərərək Ümumittifaq və beynəlxalq yarışlarda Azərbaycanın şərəfini qorumuşdu. Həm hücumda, həm də müdafiədə eyni dərəcədə yüksək səviyyədə oynayırdı.
Müəllif həmçinin idman ustası adı daşımış daha neçə-neçə məşhur voleybolçunu xatırlamış, Xalıq Ağayev, Səlim Ağayev, Vladlen Busalayev (həm də idman jurnalisti kimi tanınırdı, “Vışka” qəzetində şöbə müdiri idi, bir müddət də “İdman” – “Sport”da birgə çalışdıq – O.B.), Tofiq Kazımov, Eldar Qədəşov, Ramiz Hismətov, Həsən Ələkbərov (sonralar respublika Dövlət İdman Komitəsi sədrinin müavini kimi məsul vəzifədə çalışdı), məşqçilər Şamil Şamxalov, İvan Dyaçkovu da səmimiyyətlə xatırlamışdır.
Yubiley kuboku sahiblərini nəsillərə nümunə ola biləcək qibtəediləcək qələbə əzmi, fədakar oyun və nəcib keyfiyyətlər birləşdirirdi. Oqtay Ağayev bunu xüsusi qeyd etmişdi.
Oqtay BAYRAMOV,
Əməkdar jurnalist
