Hər dəfə Ümummilli lider Heydər Əliyev haqqında düşünəndə iftixar hissi keçirirəm ki, mən də bu nadir tarixi şəxsiyyətin soydaşıyam. Ulu öndərin ölkəyə rəhbərliyinin hər iki dövründə onun titanik fəaliyyətini izləmək, adı və əməlləri Azərbaycan tarixinə qızıl hərflərlə yazılan bu dahi insanın xalqımız qarşısında, dövlətçiliyimizin dirçəldilməsi və möhkəmləndirilməsində misilsiz xidmətlərinin şahidi olmaq kimi xoşbəxtliyi mən də yaşamışam.

Heydər Əliyevin həyat yolu və fəaliy­yəti Azərbaycan tarixində böyük hadisə, bütöv bir epoxadır. Lakin yaxın keçmişə nəzər salmadan bu epoxanı dərk etmək, Ulu öndərin öz xalqının gələcəyi naminə həyata keçirdiyi möhtəşəm işləri təsəvvür etmək çətindir. Bu baxımdan möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin xüsusi sərəncamı ilə 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Möhtərəm Prezidentimizin sərən­camı hamının ürəyindən oldu. Bu, bizə imkan verdi ki, ağır vaxtlarda ölkəmizin taleyinə cavabdehlik missiyasını şərəflə, sədaqətlə yerinə yetirən müstəqil Azər­baycan dövlətinin memarı və qurucusu, həyat yolu ölkəmizin çağdaş siyasin tarixi ilə ortaqlaşmış Heydər Əliyevin gördü­yü möhtəşəm işlərin miqyasına bir daha nəzər salaq. 

İl boyu davam edən yubiley ab-ha­vasında ziyalılar, qələm sahibləri, elm adamları, Ulu öndərin sədaqətli silahdaş­ları, rəhbərliyi altında işləmiş ağsaqqal­lar, bir daha bu dahi şəxsiyyət haqqında qədirşünaslıq əlaməti olaraq söz demək, məqalələr, kitablar, monoqrafiyalar yaz­maq imkanı əldə etdilər. Bir daha aydın oldu: Heydər Əliyev elə bir sahilsiz üm­man, elə bir möhtəşəm abidədir ki, onun miqyası, çəkisi, önəmi zaman keçdikcə daha yaxından görünəcək, daha dərindən dərk ediləcək.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiya­sında Ulu öndərin 100 illiyinə həsr olun­muş Elm günündə söylənənlər zamanın Heydər Əliyev dühasına qiymətinin yeni bir səhifəsi kimi yaddaşlarda qaldı. Aka­demiyanın prezidenti, akademik İsa Hə­bibbəyli həmin gün dərin məzmunlu mə­ruzə etdi. Akademiklərdən geoloq alim Akif Əlizadə, heykəltaraş Eldar Ömərov, Respublika Ağsaqqallar Şurasının sədri Eldar Quliyev, Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Fazil Mustafa, Elm və Təhsil Nazirliyinin şöbə müdiri Turxan Sü­leyman Ulu öndərin gördüyü misilsiz işlər­dən, Prezident İlham Əliyevin Ümummilli liderin kursunu sədaqətlə davam etdirmə­sinin uğurlu nəticələrindən məhəbbətlə danışdılar.

Toy-bayrama çevrilən Elm günündə bir çox alimlərimizin, xüsusən də akade­miklərin “Heydər Əliyev – 100” medalı və başqa nominasiyalar üzrə təltif olunması mərasimə ikiqat təntənə gətirdi. Mən isə əsərlərinə ən çox istinad edilən alim kimi “İstinadda rekord” diplomu ilə təltif olun­dum. “Heydər Əliyev İli”ndə mükafat al­mağıma sevinirəm. Az adam bilir ki, Ulu öndər mənim də taleyimdə müstəsna rol oynayıb. Dillər İnstitutunun ingilis-Azər­baycan dilləri fakültəsində IV kurs tələ­bəsi olarkən xaricdə tərcüməçi işləmək üçün sənəd hazırlamışdım. İkinci Dünya müharibəsi vaxtı atam neytral dövlət olan İsveçrəyə gedib çıxmışdı. O, əsir düş­məmişdi, bununla belə, sovet quruluşu­nun belə hallara qarşı amansızlığını göz önünə gətirəndə şansımın az olduğunu düşünürdüm.

On iki il Ulu öndərin rəhbərliyi altında işləmiş general və gözəl yazıçı Yasif Nə­sirli şahidlik edir ki, Heydər Əliyev mənim həmin sənədlərimi diqqətlə oxuyub imza atdı və dedi: “Gəncdir, qoy getsin, inkişaf etsin”.

Ümummilli liderin şəxsiyyətinə və gör­düyü möhtəşəm işlərə dərin hörmət və sonsuz məhəbbətimi əvvəllər də, “Heydər Əliyev İli”ndə də etdiyim məruzələr, yaz­dığım çoxsaylı məqalələr və Ulu öndər epoxasına, İlham Əliyevin liderliyinə həsr etdiyim, akademik İsa Həbibbəylinin “Xi­laskardan xilaskara” adlı ön sözü ilə çap olunan “Xilaskarlar” kitabımda göstər­məyə çalışmışam. Mətbuatda yüksək qiy­mətləndirilən, Milli Kitabxanada təqdimatı keçirilən “Xilaskarlar” kitabım 2022-ci ildə Tehranda “Naqus” nəşriyyatında da çap edildi.

“Heydər Əliyev İli”ndə Ulu öndər haqqında Tovuz rayon ziyalıları və fəalları qarşısında, AMEA-nın Ədəbiyyat İnstitu­tunda, BDU-nun Ümummilli liderə həsr olunan yığıncağında, BDU-nun informa­siya və sənət menecmenti fakültəsində, Azərbaycan Universitetində, Məhkəmə Ekspertiza Mərkəzində, Milli Kitabxa­nada, Yazıçılar Birliyində və başqa mö­təbər müəssisələrdə məruzələrlə çıxış etmişəm. AMEA-da akademiyanın müx­bir üzvü, professor Misir Mərdanovun “Heydər Əliyev: Xalqa həsr olunmuş ömür” kitabının təqdimatında da məruzə etmişəm. 

“Heydər Əliyev İli”ndə Yazıçılar Birli­yinin hazırladığı, Azərbaycanda və Tür­kiyədə çap olunan “Ədəbi ömrün yüz ili” və “Azərbaycan reallığında Heydər Əliyev epoxası” kitablarında məqalələrim çap olunub. Bundan əlavə, professor Misir Mərdanovun “Heydər Əliyev: Xalqa həsr olunmuş ömür” kitabım haqqında mətbu­atda “İbrətamiz və bənzərsiz əsər” adlı məqaləm, “Heydər Əliyev və İlham Əli­yev Nostradamusun görücülüyündə” adlı yazım işıq üzü görüb. Ümummilli lider haqqında yazılarımı indi də davam etdi­rirəm. “Ulu öndər və unudulmaz xatirələr” məqaləm çap olunub.

Ulu öndərlə bağlı xatirələrim çoxdur. Əsasən də doğma kəndim Düzqırıxlıda (Tovuz rayonu) keçən əsrin 70-ci illərində Ulu öndərin 3 dəfə (1975, 1977, 1980) respublika üzümçülərinin zona müşa­virəsini keçirərkən baş verən maraqlı hadisələr barədə “Xilaskarlar” kitabımda ətraflı söhbət açmışam. Onu da deyim ki, Ulu öndər yeni bir üzüm sortunu bizim kənddə Xəlfəqulu oğlu Abbasın sahəsin­də əkmişdi. Ümummilli lider Abbas kişinin bol məhsullu üzüm sahəsində olarkən de­mişdi: “Ağsaqqal, biz Bakıdan gəlmişik, nəyə ehtiyacın var, arzun nədir?”

Abbas kişi demişdi: “Qadan alım, heç nəyə ehtiyacım yoxdur. Arzum isə odur ki, gedək qonağım ol, beş-altı toğlum var, birini kəsim. Siz gedəndən sonra qürrələ­nim ki, böyük bir adam qonağım olub”.

Heydər Əliyev ürəkdən gülərək söy­ləmişdi: “Bizim böyük olduğumuzu hara­dan bildin?”. Cavab belə olmuşdu: “Qa­dan alım, bunu bilməyə nə var ki? Yaşım 70-dən yuxarıdır, ömrümdə bir kişinin başına bu qədər adam yığışdığını görməmişəm”.

Ulu öndər yenə ürəkdən gülmüş və demişdi: “İndi tələsirik. Çalışaram, gələn dəfə qonağın olum”.

Kitabda əksini tapmayan ibrətamiz bir məsələdən də danışmaq istərdim. Ulu öndər yüksək vəzifədən kənarlaşandan sonra portretlərini hər yandan yığırdılar. Kiçik qardaşım Ələsgər müəllim Ulu ön­dərin portretlərini iki kənd orta məktəbin­dən, sovxoz və kənd soveti idarələrindən, xəstəxanadan, sənət məktəbindən, Hey­dər Əliyevin Respublika Üzümçülərinin Zona Müşavirəsini keçirdiyi klubdan yığa­raq evinə gətirmişdi. Portretləri bir otağa yığmışdı. Özü də o otaqda yatırdı.

Maraqlıdır ki, Heydər Əliyev xalqın istəyi ilə yenidən hakimiyyətə gələndə həmin portretlər əvvəlki yerini bəzədi. Onu da deyim ki, nəslimizdə Ulu öndərə məhəbbət sahilsiz ümmana bənzəyir. Ələsgər müəllimin qızı, mərhum millət vəkili Qənirə Paşayeva belə bir mühitdə böyümüşdü. 

Mənim də başıma heç vaxt unutma­yacağım bir hadisə gəlib. BDU-nun tarix fakültəsində dərs deyirdim. Ağır vaxtlar idi. Ölkə çalxalanırdı. Milli-mənəvi dəyər­lər tapdalanırdı. Bir gün 2 gənc tələbəm – Müşfiq və Elnur sual verdilər: “Müəllim ölkədəki vəziyyətdən nicat yolunu nədə görürsünüz?”. 

Mən fikirləşmədən dedim: “Ölkəni bu vəziyyətdən yalnız Heydər Əliyev çıxara bilər”. O vaxt Ulu öndər hələ Naxçıvanda idi. Bu qənaətimə görə məni təqib etdilər. Ünvanıma nalayiq sözlər yağdırdılar, düz bir ay dərsimi pozdular.

Ulu öndər yenidən hakimiyyətə gələn­dən sonra o adamlar gəlib üzr istədilər. Həqiqəti dərk etmişdilər. 

Məni Ə.Vəzirovun vaxtında kafedra müdirliyindən, qardaşımı isə “cəbhəçi”lər hakimiyyətə gələndə məktəb direktorlu­ğundan kənarlaşdırdılar. Biz ruhdan düş­mədik. Fəxr etdik ki, bizi dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin adamı hesab edirlər. 

Möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin xüsusi sərəncamı ilə 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi alimlərimizin ilhamla, coşqunluqla ya­zıb-yaratmağına stimul oldu. Yubileyin səngiməyən dalğası Ulu öndərin anadan olmasının 101-ci ildönümü günlərinədək sonsuz sevgi-sayğılarla davam edir. 

Akademiyanın prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli builki Elm günündə 2023-cü ili “Heydər Əliyev İli” elan etdiyinə, 2 əsrdən artıq torpaqlarımızda kök salmış xəyanətkar ünsürlərin kökündən qopara­raq yurdumuzdan kənara atdığına, xalqa inanılmaz sonsuz sevinc, xoşbəxtlik, gələcək nəsillərə dinc həyat bəxş etdiyinə görə möhtərəm Prezidentimizə dönə-dönə minnətdarlığını bildirməklə elm ic­timaiyyətinin qənaət və mövqeyini dəqiq ifadə etdi. Ulu öndəri xalqımıza bəxş etmiş tarixi günün bu il də coşğu və qə­dirbilənliklə qeyd edilməsi xalqımızın öz əbədi liderinə sevgi və ehtiramının növ­bəti ifadəsidir.

Qəzənfər PAŞAYEV,
Əməkdar elm xadimi, professor