Məlum olduğu kimi, ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller Prezident İlham Əliyevin mayın 28-də Laçın şəhərinə qayıdan əhali ilə görüşdəki çıxışına reaksiya verib. O, dövlətimizin başçısının Qarabağdakı separatçı rejimin başçılarının təslim olacaqları təqdirdə onlara amnistiya şamil oluna biləcəyinə dair fikirlərini alqışlayıb. 

Separatçıların isə Millerin mövqeyinə münasibətdəki hiddəti keçmək bilmir. “Biz Ermənistanla Azərbaycan arasında danı­şıqların davam etdiyini görməkdən şadıq. Dövlət katibi Blinkenin dediyi kimi, Cənu­bi Qafqazda sülh əldə edilə bilər. Biz bu yaxınlarda baş nazir Paşinyanın sülhə sadiqliyini alqışladıq və Prezident İlham Əliyevin amnistiyanı müzakirə etmək istə­yi ilə bağlı son bəyanatlarını alqışlayırıq”, – deyə mayın 29-da ABŞ xarici siyasət idarəsinin sözçüsü bildirmişdi.

Ötən yazımızda da qeyd etdiyimiz kimi, bu bəyanat, son həftələr ərzində separatçıların necə deyərlər, yuxuların ərşə çəkilməsinə səbəb olub. Bu da sə­bəbsiz deyil. Çünki haylar Meytu Millerin amnistiya ilə bağlı fikirlərinin onun şəxsi düşüncəsi olmadığını aydın dərk edirlər. Bu, müasir dünyanın superdövləti he­sab olunan ABŞ-ın mövqeyidir. Üstəlik, nəzərə almaq lazımdır ki, hazırda Bir­ləşmiş Ştatlarda Demokratlar Partiya­sı hakimiyyətdədir. 2020-ci il noyabrın 3-də keçirilmiş prezident seçkisinin nə­ticəsinə görə, Co Bayden prezident, Ka­mala Harris vitse-prezident seçilib. Eyni gündə Konqresə seçkilərdə demokratlar Nümayəndələr Palatasında və Senatda çoxluq əldə ediblər. Düzdür, 2022-ci ilin noyabrın 8-dəki seçkidə Respublikaçı­lar Partiyası Nümayəndələr Palatasında üstünlük qazanıb, amma demokratlar Konqresin yuxarı palatasına nəzarəti öz əllərində saxlayıblar. Dövlət Katibi Anto­ni Blinken də demokratdır. Demokratlar hər zaman respublikaçılarla müqayisədə daha ermənipərəst mövqedə olmaları ilə seçiliblər. Bu istiqamətdə saysız-hesabsız nümunələr gətirmək mümkündür. Ancaq onlardan yalnız ikisini qeyd etsək, zənni­mizcə, mənzərə tam aydın olar. ABŞ-ın Azərbaycana birbaşa dövlət yardımını qadağan edən bədnam 907-ci düzəliş 1992-ci ildə demokratların təşəbbüsü ilə qəbul edilib. Onun müəllifi sonralar (2013–2017-ci illərdə) dövlət katibi olmuş Con Kerridir. Digər məqam demokratla­rın uydurma “erməni soyqırımı” ilə bağlı məsələyə hər zaman xüsusi canfəşanlıq­la yanaşmalarıdır. Təsadüfi deyil ki, ABŞ prezidentləri arasında 1915-ci ildə Os­manlı imperiyasında baş verən hadisələri ilk dəfə “soyqırımı” adlandıran demokrat Co Bayden olub. O, 2021-ci ilin aprelin 24-də bu sözü deməklə həm də Azərbay­canla müharibədə məğlubiyyətə uğramış “qədim və əzabkeş xalqın” könlünü alıb. İndi belə bir administrasiyanın Azərbay­can Prezidentinin separatçı ünsürlərin təslim olacaqları təqdirdə, onlara amnis­tiyanın şamil olunması məsələsinə baxı­lacağına dair fikirlərini alqışlaması haylar arasında böyük əndişə yaradıb.

Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, ABŞ-da tarixən güclü erməni diasporu mövcud olub. Erməni diasporu Amerika Erməni Milli Komitəsinin timsalında İrə­van–Vaşinqton münasibətlərini tənzimləyir.

Separatçı rejimin ünsürləri narazıdır

“Azadlıq Radiosu”nun erməni xidmə­tinə açıqlama verən Xankəndi sakini Qa­yane Arstamyan deyib ki, artıq onun nə Qərbdən, nə də Şərqdən heç bir gözlən­tisi yoxdur. ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Millerin Azərbaycan Pre­zidentinin Qarabağ erməniləri ilə bağlı bə­yanatını alqışlaması isə onu əməlli-başlı qəzəbləndirib: “Əgər Amerika özünü dün­yada demokratiyanın lideri kimi təqdim edirsə, onda qoy nə danışdığını düşün­sün”.

Qarabağdakı separatçı rejimin “de­putatları” da okeanın o tayından verilən açıqlamadan narazı qalıblar. Özünü se­paratçı rejimin “deputatı” adlandıran və “parlament”dəki çoxluğun rəhbəri Artur Arutyunyan ABŞ-ın amnistiya ideyasını alqışlamasını qəbuledilməz sayır: “Sülh danışıqlarında faktiki vasitəçi olan bir ölkənin bunu rəsmən bəyan etməsi qınaq doğurur. Burada cinayətkar yoxdur, insan öz hüquq və azadlığı uğrunda (?) müba­rizə aparırsa, o, cinayətkar deyil”.

Qarabağdakı separatçı “parlament”in müxalifətdə olan üzvü David Qalstyan isə ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə aparılan danışıqlar prosesindən heç nə gözləmədiyini bildirib. Deyib ki, Nikol Paşinyan harda varsa, Qa­rabağ məsələsində bir addım geriyə ge­dirlər: “Hər dəfə bu cür görüşlərdən sonra bizdə böhran daha da dərinləşir. Bu, va­sitəçi ölkələrlə yox, ermənilərin maraqla­rını təmsil edən, amma onun maraqlarını dəstəkləmək və təbliğ etmək iqtidarında olmayan şəxslə bağlıdır”.

Erməni diasporu Blinken əleyhinə məqalə yazdırdı

Erməni diasporu da sakit oturmayıb. Amerika Sahibkarlıq İnstitutunun baş elmi işçisi Maykl Rubin “Vaşinqton Eksaminer” jurnalı üçün yazdığı məqalədə Antoni Blinkenin Ermənistan–Azərbaycan müna­sibətlərinin tənzimlənməsi istiqamətindəki mövqeyini sərt təndiq edib. Qeyd edib ki, xəbərdaredici qırmızı işıqlar yanıb-sönsə də, A.Blinken Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanma­sında israrlıdır: “Dövlət katibi sülh sazişini bu vəzifədə digər nailiyyətlər əldə etmədi­yi fonda müvəffəqiyyətli hesab edə bilər, lakin Blinkenin hərəkətlərinin nəticələri çox böyük olacaq. Ola bilsin ki, o, Nobel Sülh Mükafatını istəyir. Norveç Nobel Ko­mitəsi buna çətin ki, razılaşsın. Blinkenə bu mükafatın verilməsi Nobel Komitəsinin 2019-cu ildə Efiopiyanın Baş naziri Abiy Əhmədə verdiyi mükafat kimi humanitar fəlakətdən xəbər verəcəkdir. Blinkenin sülh planı ilə bağlı problemlər çox böyük­dür”.

Məqalədə qeyd olunur ki, Azərbaycan erməni keşişlərinin Xudavəng (ermənilər “Dadivank” deyir-S.H) monastır komplek­sini tərk etməsini tələb edəndə (?) Blin­kenin susması onun mədəni məhvə (?) biganəliyindən xəbər verir: “Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, Blinkenin susma­sı istisna deyil, qaydadır. İstər Nigeriya, istər uyğurlar, istərsə də Cənubi Qafqaz olsun... Blinken, Holokost yaxınlaşanda yəhudilərin nasist Almaniyasına geri gön­dərilməli olduğunu iddia edən Kordell Hal­ldan (1933-44-cü illərdə ABŞ Dövlət Kati­bi) sonra ən pis dövlət katibidir”.

Açıq-aşkar ermənipərəst mövqedən yazılan məqalədə Dövlət Departamen­tinin məlum açıqlamasının təəccüb do­ğurduğu bildirilir. “Mənəvi ekvivalentliyə son qoymağın vaxtıdır. Demokratiya sül­hün xəbərçisi olmalıdır”, – yazan müəllif Azərbaycan dərsliklərində və kütləvi infor­masiya vasitələrində milli ədavətin qızış­dırılmasına (?) son qoyulmasına çağrış edib. “Obama administrasiyası dövründə Ceyk Sallivanın təkəbbürü, sadəlövhlüyü və ambisiyası İranın xeyrinə oldu və is­lam respublikasını nüvə silahı hazırlamaq həddinə çatdırdı. Blinkenin eqosunun, sadəlövhlüyünün və ambisiyasının bədə­li on minlərlə erməninin həyatı bahasına ödəniləcək”, – məqalə bu cür təxribatçı fikirlərlə yekunlaşır.

Metyu Brayza: “Erməni xalqı müharibədən yorulub, Bakı ilə sülh istəyir”

Ancaq ermənilərin və onların hava­darlarının nə deməsindən, yazmasından asılı olmayaraq, Vaşinqtondan müsbət impulslar gəlməkdə davam edir. Birləşmiş Ştatların Azərbaycandakı keçmiş səfiri və ATƏT-in Minsk qrupunda həmsədr olmuş Metyu Brayzanın bu günlərdə verdiyi mü­sahibədə səsləndirdiyi fikilər bu baxımdan diqqəti cəlb edir. O qeyd edib ki, erməni əhalisi müharibədən yorulub, Bakı ilə sülh istəyir və Paşinyanı dəstəkləyir: “Sülh müqaviləsinin imzalanmasının alternativi yoxdur. Ermənistan ordusu Azərbaycan tərəfindən məhv edilib. Ermənistan Azər­baycanla müharibə apara bilməz. Hazırda onların çıxış yolu yoxdur. Əgər ermənilər normal yaşamaq istəyirlərsə, onlara “Bö­yük Ermənistan” haqqında tarixi miflər yox, sülh, çörək, pul, investisiya lazımdır və bu olacaq. Onların lideri Paşinyan da, Prezident İlham Əliyev də sülh istəyir. Mən hesab edirəm ki, bu, son 30 ilin ən gözəl anıdır”.

ABŞ səfiri Zəngəzurdan sülh mesajı verdi

Bu arada ABŞ-ın Ermənistandakı sə­firi Kristina Quinn Azərbaycanla sərhədə gedib. O, Zəngəzur (Sünik) vilayətinə səfər zamanı Gorus rayonunun Dığ (er­mənilər “Teq” deyir – S.H.) icmasına baş çəkib və burada “sərhəddəki gərgin vəziy­yətin birbaşa şahidi olub”. ABŞ-ın Ermə­nistandakı səfirliyinin səfərlə bağlı yaydığı məlumatında deyilir: “Davamlı və ədalətli sülhün gətirəcəyi müdafiə və təhlükəsiz­liyə hər kəs layiqdir”. Kristina Quinn, həm­çinin Zəngəzurda yerli hakimiyyət orqan­ları, vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri və sakinlərlə görüşüb, onlar təhlükəsizlik mühiti ilə bağlı dərin narahatlıqlarını (?) bildiriblər.

Qeyd edək ki, bu, ABŞ səfirinin Azər­baycanla sərhədə getməsinə dair ilk hal deyil. Xanım səfir martın əvvəlində Zən­gəzur qubernatoru Robert Qukasyanla Laçın–Xankəndi yolunun başlanğıcında olmuşdu. Bununla bağlı səfirliyin yaydığı rəsmi məlumatda Laçın–Xankəndi yolu “Laçın dəhlizi” adlandırılmışdı. Həmçinin yolun 3 aya yaxındır nəqliyyatın hərəkəti üçün bağlı olduğu vurğulanmışdı.

İlyas HÜSEYNOV,
politoloq:

– ABŞ Dövlət Departamentinin cənab İlham Əliyevin məlum fikirlərini alqışlamasından sonra biz zəncirva­rı şəkildə erməni lobbisinin, həmçinin Ermənistan daxilində revanşistlərin aktivləşməsini müşahidə edirik. Erməni diaspor və lobbisinin əsas istəyi region­da gərginliyin, problemlərin, eskalasiya risklərinin güclü olaraq qalması ilə bağ­lıdır. Çünki bu zaman erməni lobbisi problemləri ABŞ-a, belə demək müm­künsə, sataraq böyük maliyyə əldə edir. Ona görə də erməni lobbisi iki ölkə arasında sülhün əldə olunmasına qarşı çıxır. İstənilən halda sülhə və bir­gəyaşayışa dair verilən mesajlar ABŞ tərəfindən bu cür yüksək qiymətləndi­rilibsə və dünya erməniləri arasında problemlərə yol açıbsa, bunun özü sülh yolunda böyük irəliləyiş kimi qiymətlən­dirilməlidir. Eyni zamanda erməni lob­bisinin regional sülhə vurduqları zərbə onu deməyə əsas verir ki, onların daxi­lində sülhlə bağlı yekun mövqe yoxdur. Monolit olmayan bu toplum sülhün on­lara nə dərəcədə lazım olduğunu və sülhə qarşı çıxmağın hansı nəticələrə gətirib çıxara biləcəyini hələ özləri üçün müəyyənləşdirə bilməyib.

Səxavət HƏMİD,
“Xalq qəzeti”