YARAT Müasir İncəsənət Məkanında yerli və xarici rəssamların əsərlərindən ibarət “Mən və Nuhun gəmisi,
mən və dünya tufanı” adlı sərgi açılıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Nəsimi fəlsəfəsinin müasir traktovkasından ilhamlanan qrup sərgisi Azərbaycan rəssamları Tərlan Qorçu və Orxan Hüseynovun, rəssamlar Mladen Milyanoviç (Bosniya və Herseqovina) və Pavla Nikitinanın (Çexiya) YARAT-ın sifarişi ilə hazırladıqları heykəl, instalyasiya və audiovizual layihələrini təqdim edir. Həmçinin ekspozisiyada yeni layihələrlə yanaşı, müxtəlif medialarda yaradılmış Mixaylo Alekseyenko, Volodimir Budnikov və Vlada Ralkonun (Ukrayna), Rimas Sakalauskasın (Litva), Nataliya Vatsadzenin (Gürcüstan), Əli bəy Hüseynzadə, Səlim Turan və Elturan Məmmədovun (Azərbaycan) əsərləri nümayiş olunur.
Sərginin kuratoru Konstantin Doroşenko AZƏRTAC -ın müxbirinə müsahibəsində Nəsiminin fəlsəfi irsinin dərk edilməsinə yönəlmiş layihənin əsas ideyasını bölüşüb: “Məqsədimiz təkcə bəşər tarixinin ən böyük mütəfəkkirlərindən biri kimi Nəsimini ehtiramla yad etmək deyil, həm də onun insan təbiəti, həyatın mənası haqqında dərin düşüncələrini göstərməkdir. Onun nümunəsindən istifadə edərək, biz rəssamları bu məsələləri, xüsusən də Şərqi və Mərkəzi Avropanı, Qafqazı və təəssüf ki, dünya mədəniyyətində lazımınca qiymətləndirilməyən digər ölkələri təmsil edənləri araşdırmağa dəvət etdik. Biz biliyin dekolonizasiyası dediyimiz bir dərs vermək istədik”.
Onun fikrincə, bəşər tarixi çox vaxt dar avrosentrik prizmadan təqdim olunur. “Biz müstəmləkəçilik tarixini yaxşı bilirik, Avropa tarixçilərinin əsərləri ilə tanışıq, lakin Şərq filosoflarının, xüsusən də təsəvvüf ənənəsinin nümayəndələrinin dünya təfəkkürünün inkişafına böyük töhfəsi haqqında demək olar ki, heç kim düşünmür. Bu gün dünya hərbi münaqişələr və terrorizmdən tutmuş ekoloji problemlərə qədər bir çox böhranlarla üz-üzədir. Bir çox cəhətdən bu, yalnız Avropa optikası ilə məhdudlaşan çox birtərəfli baxışın nəticəsidir”, - deyə kurator vurğulayıb.
O qeyd edib ki, sərgi qlobal problemlərə alternativ cavablar təklif edən təsəvvüf və digər fəlsəfi cərəyanlara diqqəti cəlb etmək məqsədi daşıyır.
“Nəsiminin mətnlərini diqqətlə oxusanız, özünüzü necə dəyişmək və dünyanı dəyişmək barədə çoxlu işarət tapa bilərsiniz. Onun dili müasir səslənməsə də, ideyalarının mahiyyəti aktual olaraq qalır. O, daxili harmoniyanın əhəmiyyətindən, insanın dünya qarşısında məsuliyyətindən danışıb. Nəsimi deyirdi: “Dünyada hər şey insandır” və bu, mütləq həqiqətdir. Axı bizim hər birimiz ayrı bir dünyayıq”, -deyə agentliyin həmsöhbəti izah edib.
K.Doroşenko əlavə edib ki, rəqəmsallaşma dövründə hər bir insan təkcə informasiyanın alıcısına deyil, həm də paylayıcısına çevrilib.
“Bu gün hər birimiz bir növ mediayıq. Biz sosial şəbəkələrdə çıxış edirik, fikir mübadiləsi aparırıq, ictimai şüuru formalaşdırırıq. Amma bu, həm də üzərimizə böyük bir məsuliyyət qoyur: ruhumuza nə daxil etdiyimizə, ətrafımızdakı dünyaya hansı düşüncə və duyğuları yaydığımıza diqqət yetirmək vacibdir”.
Kuratorun izah etdiyi kimi, layihədəki hər bir iş insan olmağın nə demək olduğunu və hər birimizin dünya qarşısında hansı məsuliyyəti daşıdığına dair düşüncələrlə doludur.
YARAT sərgisində klassik muğam ənənələrini təbiətin təbii sədaları ilə birləşdirən unikal audiovizual instalyasiya da nümayiş etdirilir.
Azərbaycan rəssamı Orxan Hüseynov AZƏRTAC -ın müxbirinə müsahibəsində bildirib ki, audiovizual instalyasiyanın ideyası muğam və bayatı-şirazın klassik quruluşunu qorumaq, eyni zamanda, ənənəvi musiqi alətlərini təbii səslərlə əvəz etməkdir.
“Biz muğamın klassik kompozisiya quruluşunu qoruyub saxladıq, lakin musiqi alətləri əvəzinə təbiətin təbii səslərindən istifadə etdik”, - deyə O.Hüseynov qeyd edib.
Onun fikrincə, bu, Şərq musiqisinin öz dərinliyini və fəlsəfi məzmununu saxlamaqla müasir formatlara necə uyğunlaşa bildiyini nümayiş etdirir.
Seyid İmadəddin Nəsimi yazırdı: “Cahanda nə varsa insanla bağlıdır”. Onun fəlsəfəsi bəyan edir ki, hər bir insan reallığı öz təcrübəsinin prizmasından qavrayaraq ətrafındakı dünyanı formalaşdırır. Hər birimiz dünyanı fərdi olaraq qavrayırıq və hər bir insan dünyasını dəyişdikdə, onun şüurunda mövcud olmuş bütöv bir dünya da onunla birlikdə yox olur. Buna görə də, biz təkcə özümüzə deyil, həm də seçimlərimiz və əməllərimiz ilə formalaşdırdığımız bütöv dünyaya görə məsuliyyət daşıyırıq.
Nəsiminin “Mən müşahidə olunan və müşahidə edənəm. Mən işıq və zülmətəm, mən həm qoca, həm uşağam” kəlamı rəqəmsal texnologiyalar dövründə, sosial şəbəkələrin şəxsi və ictimai sərhədləri sildiyi bir mühitdə yeni məna qazanır. Öz adından danışmaq imkanı, kimliyin onun təşkil edən bütün çalarları ilə dərk edilməsinə rəğmən sayıqlıq həm şəxsi, həm də beynəlxalq sərhədlərə hörmət məsələsini daha kəskin şəkildə gündəmə gətirir. Ləyaqət və suverenlik hüququ inklüzivlik və dekolonizasiya proseslərini ön plana çıxarır. Nəsiminin səsi, bu kontekstdə dəstək, ilham və ümid verən, həmçinin bilik üzərində qurulmuş müstəmləkəçi iyerarxiyaları sarsıdan amillər arasındadır.
Fəlsəfi paralellər ukraynalı neyrofizioloq Oleq Kriştalın düşüncələrində öz əksini tapır. O, insan beynini iki sonsuzluq arasında hərəkət edən “zaman maşını” ilə müqayisə edir. Onun düsturu Nəsiminin fəlsəfəsi ilə həmahəng səslənir: “Hüdudsuzam. Mən hüdudsuzam. Hüdudsuzluqdan biri dışda, ikincisi daxildədir”.
İnsanın dünyadakı mövcudluğunu geniş bir panoramada təqdim edən bu qrup sərgisi həm də Nəsiminin sözləri ilə işıqlanan bir gələcək təsəvvür etməyə imkan yaradır: “Sən, Allah kəlamını bilsən də, müdrik olmazsan, lakin sən müdrik olmasan da, heyvan olmayacaqsan”.
YARAT-da “Mən və gəmi, mən və daşqın” sərgisi bu il oktyabrın 26-dək davam edəcək.
