Aprelin 19-da spiker Sahibə Qafarovanın sədrliyi ilə Milli Məclisin yaz sessiyasında növbəti plenar iclası keçirildi. Gündəlik qəbul edildikdən sonra cari məsələlərin müzakirəsi aparıldı.

Natiqlər Fransanın Azərbaycandakı səfirinin məsləhətləşmələr üçün geri çağırılması məsələsinə öz münasi­bətlərini bildirdilər. Deputatlar ikitərəfli əlaqələrdə Fransanın uzun müddət ər­zində destruktiv fəaliyyət sərgilədiyini qeyd etdilər. 

Müzakirələrdə, Azərbaycanın Qa­rabağ bölgəsində müvəqqəti yerləşdi­rilən Rusiya sülhməramlı kontingenti­nin ölkəmizdən çıxarılması məsələsinə də toxunuldu. Deputatlar bu prosesin ölkə Prezidenti İlham Əliyevin qətiyyətli və prinsipial siyasətinin nəticəsi oldu­ğunu qeyd etdilər. Çıxışlarda məsələ ilə əlaqədar ABŞ-nin qeyri-obyektiv mövqeyinin təəssüf doğurduğu bildiril­di. 

Sonra S.Qafarova iclasın gündə­liyində 14 məsələnin olduğunu dedi. Diqqətə çatdırdı ki, 1-ci məsələ Azər­baycan Respublikası Hesablama Palatasının 2023-cü ildəki fəaliyyəti haqqında hesabatıdır. Spiker qeyd etdi ki, Hesablama Palatasının hesabatla­rının Milli Məclisdə dinlənilməsi dövlət büdcəsinin formalaşdırılması və xərc­lənməsi üzərində maliyyə nəzarətinin səmərəliliyini təmin etməyə yönəlib və bu sahədə parlament nəzarətinin ən mühüm istiqamətlərindən birini təşkil edir. 

Sonra Hesablama Palatasının sədri Vüqar Gülməmmədov palatanın 2023-cü ildəki fəaliyyəti haqqında hesabatını təqdim etdi. Bildirdi ki, 2023-cü il üzrə hesabat “Hesablama Palatası haqqında” Qanuna, “Azərbay­can Respublikası Milli Məclisinin Daxili Nizamnaməsi”nə əsasən, beynəlxalq standartların tələbinə uyğun olaraq ha­zırlanıb.

Hesablama Palatasının 2023-cü ildə fəaliyyətindəki yeniliklərdən danı­şan palata sədri dövlət maliyyəsi sahə­sində ixtisaslı kadr hazırlığını təmin etmək üçün iki universitetdə “Dövlət au­diti” üzrə silsilə təlimlərin keçirilməsini, ictimai iştirakçılıq məqsədilə palatanın rəsmi səhifəsində “Audit təklif et” böl­məsinin yaradılmasını və nəhayət, döv­lət sektorunda şəffaflığa və hesabat­lılığa töhfə vermək məqsədilə HP-nin büdcəsinin icrası və satınalmalarının hesabatının təhlil-açıqlama şəklində və ölkədə ilk dəfə bir beynəlxalq tədbirə çəkilən xərclər smetasının icrasının pa­latanın rəsmi səhifəsində dərc edilmə­sini xüsusi vurğuladı

Palatanın strateji planının icrası haqqında məlumatları diqqətə çatdıran V.Gülməmmədov bildirdi ki, Hesabla­ma Palatasının “2021–2025-ci illər üzrə strateji plan”ı INTOSAI-nin prinsip və təlimatları nəzərə alınmaqla hazırlan­mış, burada 2 yekun və 9 aralıq nəticə müəyyənləşdirilmişdir. Strateji planda nəzərdə tutulmuş fəaliyyətlərin icrası 90 indikator – Əsas Fəaliyyət Göstəri­cisi (KPI) əsasında qiymətləndirilmişdir. 

Palatanın fəaliyyət istiqamətləri barədə danışan sədr dedi ki, “Hesab­lama Palatası haqqında” Qanunun 20.5-ci maddəsinə uyğun olaraq 2023-cü ilin İş Planına il ərzində mü­vafiq icra hakimiyyəti orqanının təklif­ləri əsasında 4 yeni tədbir, deputatlar tərəfindən səsləndirilən fikirlər nəzərə alınmaqla Hesablama Palatasının üzv­lərinin təklifləri əsasında audit və ana­litik fəaliyyət üzrə 2 yeni tədbir əlavə olunmuşdur.

2023-cü ildə Hesablama Palatası­nın Kollegiyası tərəfindən 41 audit və 4 analitik fəaliyyətin keçirilməsi ilə bağ­lı qərar qəbul edilmişdir. Nəticələrinin rəsmiləşdirilməsi 2024-cü ilə keçirilmiş 1 analitik fəaliyyət istisna olmaqla, bü­tün tədbirlər başa çatdırılmış və Milli Məclisə məlumat verilmişdir.

2023-cü ildə Hesablama Palata­sının əsas nəzarət sahələri – əhaliyə ödənilən sosial müavinət və təqaüdlər, tibbi sığorta xərcləri, fermerlərə göstə­rilən dövlət dəstəyi, sosial obyektlə­rin tikintisi və təmiri, hüquq-mühafizə sahəsinin ayrı-ayrı istiqamətləri, dövlət satınalmaları, dövlət rüsumlarının və vergilərin formalaşması vəziyyəti ol­muşdur.

Audit və analitik fəaliyyət üzrə döv­lət maliyyəsinin idarə edilməsində ümu­mi nöqsan məbləği 1971,9 milyon ma­nat müəyyən edilmişdir. 

Hesabat ilində Hesablama Palata­sının Naxçıvan Muxtar Respublikası üzrə İdarəsi tərəfindən 2020–2022-ci illəri əhatə edən 6 uyğunluq auditi ke­çirilmişdir. Ümumilikdə, idarə tərəfin­dən auditlərlə müəyyən edilmiş po­zuntu məbləği 120 milyon manatdan çox olmuşdur. Bütün auditlər üzrə aş­karlanmış hüquqpozmalarda cinayət tərkibinin əlamətlərinin ehtimal edil­məsi ilə əlaqədar müvafiq materiallar hüquq-mühafizə orqanlarına göndəril­mişdir. 

V.Gülməmmədov bildirdi ki, pala­tanın qanuna əsasən ikinci fəaliyyət istiqaməti büdcə layihəsi və icrasına rəylərin verilməsidir. 2023-cü ildə döv­lət büdcəsi və büdcədənkənar dövlət fondlarının büdcələrinin layihələri və icrası üzrə Hesablama Palatası tərəfin­dən 6 rəy, yenidən baxılma ilə bağlı isə 3 rəy hazırlanaraq aidiyyəti üzrə təqdim edilmişdir. İlk dəfə olaraq 1 rəy maliy­yə auditi üzərindən verilmişdir. Rəylərin auditlər üzrə verilməsi təcrübəsinə ke­çid də ortamüddətli dövr üçün müəy­yənləşdirilən hədəflərdən biri idi. 

2023-cü ildə verilmiş rəylərlə 1350 milyon manatdan çox uyğunsuzluğun olduğu müəyyən edilmişdir. Fəaliyyət haqqında hesabatda uyğunsuzluq kimi göstərilən məbləğin, təxminən, 218 mil­yon manatı 2024-cü ilin dövlət büdcə­sinin layihəsində nəzərə alınmaqla mü­vafiq qaydada düzəldilmişdir. Bu da ali audit orqanının təsirini səciyyələndirən göstəricilərdən sayıla bilər.

Hesablama Palatası 2023-cü ildə də beynəlxalq fəaliyyətinə xüsusi diqqət yetirmişdir. Hesabat ilində Hesablama Palatası fəaliyyəti qiymətləndirilən qu­rumdan qiymətləndirən quruma çev­rilmiş və beynəlxalq təşkilatın təklifi ilə qoşulduğu layihə çərçivəsində Tacikis­tan Respublikası Hesablama Palata­sının fəaliyyətini qiymətləndirmişdir. Qarşılıqlı əməkdaşlığın və potensialın gücləndirilməsi məqsədilə Pakistan İs­lam Respublikası və Koreya Respub­likasının müvafiq qurumları (Ali Audit Orqanları – AAO) ilə memorandumlar imzalanmışdır. Əvvəlki ildə olduğu kimi, hesabat ilində də Hesablama Palata­sının maliyyə fəaliyyəti audit edilmiş, maliyyə hesabatlarına Pakistan Ali Au­dit Orqanı tərəfindən müsbət rəy veril­mişdir.

Spiker hesabatın yüksək səviyyədə hazırlandığını deyərək, məsələni səsə qoydu.

Səsvermə nəticəsində Azərbaycan Respublikası Hesablama Palatasının 2023-cü ildə fəaliyyəti haqqında hesa­batı nəzərə alındı.

S.Qafarova gündəliyin növbəti altı məsələsinin üçüncü oxunuşda qanun layihələri olduğunu bildirdi. Qanun la­yihələri müzakirəsiz qəbul edildi. 

Sonra Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin üzvü Nurlan Həsənov “Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsində süni torpaq sahələri­nin yaradılması haqqında” Azərbaycan Respublikası qanun layihəsini (birinci oxunuşa) təqdim etdi.

Diqqətə çatdırıldı ki, qanun layihəsi Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölmə­sində tikinti məqsədləri üçün süni tor­paq sahələrinin yaradılması ilə bağlı ictimai münasibətləri tənzimləyir, bu sahələrinin yaradılmasının təşkilati və hüquqi əsaslarını, süni torpaq sahələ­rindən istifadənin, o cümlədən, süni torpaq sahələrində tikinti aparılmasının xüsusiyyətlərini müəyyən edir. Sənəd­də süni torpaq sahəsinin anlayışı və bununla bağlı ümumi tələblər öz ək­sini tapıb. Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsində torpağın və ya qrun­tun daşınıb tökülməsi, yaxud səpilməsi yolu ilə və ya başqa üsullardan istifadə olunmaqla yaradılan torpaq sahəsi süni torpaq sahəsi olaraq qeyd edilir. 

Qanun layihəsi səsə qoyularaq bi­rinci oxunuşda qəbul edildi.

Bununla da Milli Məclisin plenar ic­lası başa çatdı.

Əliqismət BƏDƏLOV
XQ