Türkmənistanla əlaqələr yeni mərhələdə

Son illər Azərbaycanın keçmiş sovet müttəfiqi, indiki strateji tərəfdaşı olan Türkmənistanla iqtisadi sahədə əməkdaşlığı regionun inkişafına mühüm töhfələr verir. Hazırda oxşar iqtisadi potensiala malik olan bu iki ölkə arasında əlaqələr yüksələn xətlə inkişaf edir.

Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayılov Cabbarovun dəniz qonşu­muz olan Türkmənistana səfəri bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Səfər çərçivəsində iki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlığın perspektivləri və birgə layihələr üzrə tərəfdaşlığın səmərəli nəticələri müzakirə edilib.

Oktyabrın 4-də Türkmənistan Prezidenti Sərdar Berdiməhəmmə­dov Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarovu qəbul edib. Qə­bulda dövlət başçılarının dostluğa və həmrəyliyə əsaslanan Azərbay­can–Türkmənistan münasibətlərinə verdiyi önəm sayəsində çoxtərəfli əlaqələrin inkişaf etdiyi vurğulanıb.

Nazir Mikayıl Cabbarov Türk­mənistana səfəri çərçivəsində bu ölkənin Nazirlər Kabineti sədrinin müavini, xarici işlər naziri Rəşid Me­redovla görüşüb, iqtisadi əməkdaş­lığın genişləndirilməsi perspektivləri müzakirə edilib. Görüşdə vurğula­nıb ki, Türkmənistanla qarşılıqlı mü­nasibətlərin inkişaf etdirilməsində hər iki ölkənin rəhbərlərinin siyasi iradəsinin, yüksək səviyyəli səfər­lərin, keçirilən görüş və tədbirlərin önəmli rolu var. Diqqətə çatdırılıb ki, ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın güclənməsi fonunda iqtisadi-ticarət əlaqələri də genişlənir. Bildirilib ki, ölkələrimizin ortaq fəaliyyəti və iq­tisadi sahədə tərəfdaşlığı regionun inkişafına töhfə verir.

Görüşdə iki ölkə arasında ener­getika, nəqliyyat, investisiya, ticarət, kənd təsərrüfatı, mədəni, humanitar və digər sahələrdə əlaqələrin inki­şafı imkanları diqqətə çatdırılıb.

Türkmənistana səfər çərçivəsin­də Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri “Türkmənqaz” Dövlət Konserninin rəhbəri Maksat Babayevlə görü­şüb. SOCAR-ın nümayəndələrinin də iştirak etdiyi görüşdə energetika sahəsində əməkdaşlığın genişlən­dirilməsi, karbohidrogen resursla­rının birgə kəşfiyyatı və işlənməsi, potensial layihələrin reallaşdırılma­sı barədə fikir mübadiləsi aparılıb.

Mikayıl Cabbarov və Türkmə­nistanın Nazirlər Kabineti sədrinin müavini, Birgə Hökumətlərarası Ko­missiyanın həmsədri Batır Atdayev arasında keçirilən görüşdə ikitərəfli ticarət dövriyyəsinin artırılması, ko­missiyanın növbəti iclasının keçi­rilməsi, işgüzar dairələr arasında əlaqələrin genişləndirilməsi sahə­sində əməkdaşlığın inkişafı imkan­ları müzakirə olunub.

Türkmənistanın hökumət başçı­sının müavini Batır Amanovla görüş zamanı isə iki ölkə arasında enerji sahəsində əlaqələrin inkişaf pers­pektivləri, birgə layihələrin reallaş­dırılması potensialı nəzərdən keçi­rilib. SOCAR-ın nümayəndələrinin iştirak etdiyi görüşdə Azərbaycan və Türkmənistan arasında energeti­ka sahəsində imzalanan sənədlərin əməkdaşlığın genişləndirilməsinə mühüm töhfə olduğu vurğulanıb.

Yeri gəlmişkən, Azərbaycan və Türkmənistan keçmiş SSRİ-nin tərkibində müttəfiq respublika­lar kimi uzun illər iqtisadi sahədə uğurla əməkdaşlıq ediblər. Lakin müstəqilliyin ilk illərində iki ölkə arasında iqtisadi münasibətlər xeyli zəifləyib. Yalnız 2007-ci ildə Azər­baycanla Türkmənistan arasında iqtisadi və humanitar sahələrdə əməkdaşlıq üzrə birgə hökumət­lərarası komissiya yaradıldıqdan sonra bir çox sahələrdə münasi­bətlər tədricən bərpa olunmağa başlayıb. Ötən müddətdə birgə hö­kumətlərarası komissiyanın 6 iclası keçirilib. 2022-ci il noyabrın 29-da Bakıda keçirilmiş sonuncu iclas­da hökumətlərarası komissiyanın həmsədrləri tərəfindən 6-cı iclasın yekunlarına dair Protokol imzala­nıb. Sənəddə iqtisadi-ticari, energe­tika, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı və ərzaq təhlükəsizliyi, şəhərsalma və arxitektura, eləcə də digər sahələr­də əməkdaşlığın gücləndirilməsi məsələləri nəzərdə tutulur.

İki ölkə arasında mehriban qon­şuluq və tarixi dostluq əlaqələrinə əsaslanan münasibətlər artıq stra­teji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib. Bu baxımdan 2017-ci il avqustun 8-də Bakıda imzalanmış “Azərbay­can Respublikası ilə Türkmənistan arasında strateji tərəfdaşlıq haqqın­da Bəyannamə” xüsusi önəm da­şıyır. Bununla yanaşı, hər iki ölkə beynəlxalq və regional təşkilatlar, xüsusilə ortaq irsə əsaslanan Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində sıx əməkdaşlıq edirlər.

Bütövlükdə isə, son illər dövlət başçılarının qarşılıqlı səfərləri, iki ölkə arasında əməkdaşlığa dair im­zalanmış sənədlər bir çox sahələr­də olduğu kimi, iqtisadi münasibət­lərin də genişləndirilməsinə imkan yaradıb. Bu, özünü iki ölkə arasında getdikcə artmaqda olan ticarət döv­riyyəsində də aydın göstərir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvar–iyul ay­larında Azərbaycanla Türkmənis­tan arasında ticarət dövriyyəsi 568 milyon 54,4 min dollar təşkil edib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən, təqribən, 4 dəfə çoxdur. Ümumi ticarət dövriyyəsinin 515 milyon 267,1 min dolları idxalın, 52 milyon 787,3 dolları isə ixracın payına düşüb. Əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə idxal 354,1 faiz, ixrac isə 462,2 faiz artıb. Bir məqamı da qeyd edək ki, hesabat dövründə Türkmənistan Azərbay­canla ticarət dövriyyəsinə görə ilk 15 ölkədən biri olub.

Azərbaycanla Türkmənistan arasında neft-qaz sahəsində əmək­daşlıq üçün potensial imkanlar mövcuddur. Artıq bu istiqamətdə də ilkin addımlar atılıb. Bu baxımdan 2021-ci ilin yanvarında Aşqabadda imzalanmış “Azərbaycan Respubli­kası Hökuməti ilə Türkmənistan Hö­kuməti arasında Xəzər dənizində “Dostluq” yatağının karbohidrogen resurslarının birgə kəşfiyyatı, işlən­məsi və mənimsənilməsi haqqında Anlaşma Memorandumu” xüsusi önəm daşıyır. 

Göründüyü kimi, iki ölkə arasın­da əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün yaxşı imkanlar mövcuddur. Bu istiqamətdə həyata keçirilən təd­birlər isə onu deməyə əsas verir ki, dost və qardaş ölkələr olan Azər­baycanla Türkmənistan arasında iqtisadi münasibətlər yaxın illərdə daha da inkişaf edərək bu potensia­lı tam əhatə edəcək. 

Mirbağır YAQUBZADƏ
XQ