Bu beynəlxalq maliyyə qurumu ölkəmizdə “yaşıl” və “ağıllı” konsepsiyaları dəstəkləyir

Azərbaycana investisiya qoyuluşuna maraq göstərilməsi, meqalayihələrin maliyyələşdirilməsi ölkəmizin həm də siyasi cəhətdən sabit olması, milli, dini və irqi tolerantlığı baxımından seçilməsi ilə bağlı olub. Bununla yanaşı, hökumət tərəfindən həyata keçirilən iqtisadi siyasət, aparılan islahatlar nəticəsində respublikada güclü iqtisadi potensial formalaşıb. 

Yaradılan əlverişli biznes və investisiya mühiti, Azərbay­canın beynəlxalq aləmdə etibarlı tərəfdaş kimi tanınması, regionun əlverişli mövqeyə malik mühüm tranzit mərkəzi olması və insan kapitalının inkişafı da ölkəmizin investisiya qoyuluşu baxımından cəlbediciliyini artırıb. Eyni zamanda, Azərbaycan daim beynəlxalq müqavilələrdən irəli gələn öh­dəliklərini tam şəkildə və vaxtında yerinə yetirib. Ölkəmizin təşəbbüskarı olduğu transmilli layihələr Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynayıb.

Prezident İlham Əliyevin 2016-cı il 6 dekabr tarixli fərmanı ilə təsdiqlənən “Azərbaycan Respublikasının milli iqti­sadiyyat perspektivi üzrə Strateji Yol Xə­ritəsi” də ölkəmizdə investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasına müsbət təsir göstərib. Başqa sözlə, adıçəkilən Strateji Yol Xəritəsinin müvafiq hədəflərini real­laşdırmaqla biznes mühitinin səmərəliliyi­nin artırılması istiqamətində ortamüddətli xərclər strategiyası çərçivəsində yeni si­yasətin tətbiqi, maliyyə–bank sisteminin sağlamlaşdırılması və monetar siyasətin üzən məzənnə rejimi üzərində təkmilləş­dirilməsi, habelə xarici bazarlara çıxış imkanlarının genişləndirilməsi gerçəkləş­dirilib, həmçinin beynəlxalq maliyyə qu­rumları ilə əməkdaşlığı möhkəmləndirib.

Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankı (AİİB) bu baxımdan xüsusilə diqqət çəkir. Baş ofisi Çin Xalq Respublikasının Pekin şəhərində yerləşən və nizamnamə ka­pitalı 100 milyard dollar olan AİİB 2014-cü il oktyabrın 24-də təsis edilib. Həmin gün Asiya qitəsinin 21 ölkəsi bu nəhəng investisiya bankının yaradılması məqsə­dilə memorandum imzalayıb. Ötən müd­dətdə bankın dünyanın 106 ölkəsində fəaliyyət göstərən səhmdarları tərəfindən yüksək göstəricilər əldə olunub. 

Bank etibarlı investisiyalar üçün uzunmüddətli maliyyələşdirmənin təqdim olunması, eləcə də əsasən Asiya regio­nunda həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması və iqtisadi inkişafın təmin edilməsi kimi məsələlərin həllinə mühüm önəm verir. Asiya qitəsində iqtisadi artımın stimullaş­dırılması və infrastrukturla bağlı layihələri maliyyələşdirən bank, həmçinin region­da kənd təsərrüfatının və infrastrukturun inkişafı, enerji təchizatı, ətraf mühitin mühafizəsi, nəqliyyat və telekommunika­siya, su təchizatı və kanalizasiya, şəhər­salma və logistik mərkəzlərin yaradılma­sında da xüsusi fəallıq göstərir. 

Bankın əməkdaşlıq etdiyi ölkələr sı­rasında Azərbaycan həmişə diqqət çə­kib. Respublikamızın dəmir yolu, gəmi­çilik və digər infrastruktur sektorları AİİB üçün böyük maraq kəsb edib. Maliyyə qurumunun investisiya əməliyyatları üzrə vitse-prezidenti Konstantin Limitovski mediaya müsahibəsində bununla bağlı deyib: “Bank bu gün Trans-Anadolu qaz kəmərinin (TANAP) genişləndirilməsi, Azərbaycanda dəmir yolunun müasirləş­dirilməsi, gəmiçilik sənayesinin, müxtəlif infrastruktur sahələrinin inkişaf etdiril­məsi kimi layihələri əməkdaşlığın güc­ləndirilməsində prioritet istiqamətlər kimi diqqətdə saxlayır”. 

K.Limitovskinin sözlərinə görə, Azər­baycan 2016-cı ildən AİİB ilə əməkdaşlıq edir, eyni zamanda, bankın təsisçi üzvləri və müştəriləri arasında nüfuzu ilə fərqlə­nir. 

Yeri gəlmişkən, Azərbaycanla bank arasında ilk birgə layihə Cənub Qaz Dəhlizinin mühüm seqmentlərindən sa­yılan Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri ilə (TANAP) bağlı olub. Belə ki, 2016-cı ilin dekabr ayında AİİB TANAP-ın çəkili­şi üçün Azərbaycana 600 milyon dollar məbləğində kredit ayırıb. Bundan əlavə, bank COVID-19 zamanı ölkə iqtisadiyya­tının bərpasına və pandemiyanın fəsad­larının yumşaldılmasında kömək etmək üçün 100 milyon ABŞ dolları məbləğində dəstək göstərib.

Bankın Azərbaycan üçün ayırdığı ikinci kredit isə 2021-ci ilin iyul ayına təsadüf edib. Xatırladaq ki, o zaman adıçəkilən maliyyə qurumu Azərbaycan Respublikasının “COVID-19-a Aktiv Mü­daxilə və Xərclərə Dəstək Proqramı” adlı layihəyə 100 milyon dollar məbləğində kredit ayırıb. Həmin vəsait ölkəmizdə COVID-19 infeksiyasının mənfi tibbi, sosial və iqtisadi təsirlərinin azaldılması üzrə hərtərəfli planın həyata keçirilmə­sinə yardım məqsədi daşıyıb. 

AİİB-in əməliyyat portfeli fəaliyyət göstərdiyi 7 il ərzində 35 milyard dollara çatıb və bank ötən müddətdə öz missi­yasına uyğun olaraq Asiya ölkələrinin infrastruktur baxımdan inkişafını dəstək­ləməkdə davam edib. 

Hazırda bankın bütün regionlar üzrə portfeli suveren kreditlərin və investisi­yaların təxminən 75-80 faizini təşkil edir, özəl sektorun payı isə cəmi 20-25 faizdir. Məqsəd 2030-cu ilə qədər sərmayənin yarısının özəl sektora və qeyri-suveren layihələrə sahib olmasıdır.

Nihad ƏLİYEV,
iqtisadçı-ekspert

AİİB hazırda müxtəlif ölkələrdə günəş və külək elektrik stansiyalarının tikintisi üzrə layihələri fəal şəkildə ma­liyyələşdirir, çünki bərpa olunan enerji mənbələrinə investisiya yatırmaq özəl sektorda bu maliyyə qurumu üçün əsas sahələrdən biridir. Belə ilk layihələrdən biri Qazaxıstanın Janatas külək stan­siyasıdır. AİİB, həmçinin “Waste-to-E­nergy” (tullantılardan enerji) ilə bağlı layihələrə də diqqət yetirir. 

Onu da xatırladaq ki, bank indiyə­dək Türkiyədə enerjiyə qənaət edən qurğuların, həmçinin Özbəkistanın Sırdərya vilayətində 1500 meqavat gü­cündə qazla işləyən elektrik stansiyası­nın layihəsini hazırlayıb. 

AİİB-in fəaliyyəti haqqında yayılan məlumatda bildirilir ki, hər hansı bir ölkənin bu qurumdan maliyyə alması üçün onun təqdim etdiyi layihə ban­kın missiyasına və mandatına uyğun olmalıdır. Başqa sözlə, bank “yaşıl in­frastruktur”, rəqəmsal, enerji, həmçinin əhalinin kritik ehtiyaclarını dəstəkləyən infrastruktur layihələri ilə maraqlanır və həmin təşəbbüsləri fəal şəkildə nəzərdən keçirir. Həm də bu zaman özəl sektorun kapitalını birgə investi­siya fəaliyyətlərinə cəlb etməyə xüsusi önəm verir. Çünki belə halda hər bir la­yihə ölkəyə və investorlara iqtisadi fay­da gətirir, iqtisadi cəhətdən səmərəli və maliyyə baxımından dayanıqlı olması ilə diqqət çəkir. 

AİİB-in fəaliyyətində əsas prinsip ölkənin karbonsuzlaşdırılmasına, regi­onda əməkdaşlığın inkişafına və müa­sir texnologiyaların istifadəsinə töhfə verən layihələrə yönəldilməsidir. Bir sözlə, bank uzunmüddətli perspektiv­də davamlı olacaq, özəl sektor inves­tisiyalarını cəlb edəcək layihələrdə işti­raka həssaslıqla yanaşır və bununla da dayanıqlı infrastrukturun maliyyələşdi­rilməsi yolu ilə Asiya regionunda inki­şafı stimullaşdırmağı qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyur. 

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”