Ümummilli lider Heydər Əliyev bütün fəaliyyəti ərzində – istər Azərbay­canda hakimiyyətinin birinci dövründə, istərsə də müstəqilliyimizin bər­pasından sonrakı mərhələdə xalqımızın azadlığının, dövlətçiliyinin müqəd­dəratı ilə bağlı tarixi addımlar atıb. Ulu öndər bu yolda “ömrümün qalan hissəsini də xalqıma bağışlayıram” deyib, misilsiz fədakarlıqlar göstərib, Vətənin ən ağır günlərində siyasi bacarığını, çoxillik idarəçilik səriştəsini əsirgəmədən dövlətini, xalqını məhv olmaqdan xilas edib. 

Dahi şəxsiyyət bütün bunlara nail ol­maq üçün, ilk növbədə, insanların hüquq və azadlıqlarının ifadəsinin və müdafiəsinin ən ali forması olan qanunlara dürüst əməl edil­məsi prinsipini önə çəkib, sağlam mənəvi mühitin formalaşması məqsədilə cinayət­karlığa, xüsusən rüşvətxorluq və korrupsiya kimi ağır cinayətlərə qarşı qətiyyətli addım­lar atıb. 

Ulu öndər ölkəmizdə ali hüquq təhsili sisteminin yüksək səviyyədə, haqq-ədalət çərçivəsində təşkilinə xüsusi önəm verir, bu məsələni daim diqqət mərkəzində saxlayır­dı. Bu, təsadüfi deyildi. Çünki vətənpərvər, savadlı və vicdanlı hüquqşünas kadrları yetişdirilmədən respublikada ədalətli cə­miyyət quruculuğunda uğura nail olmaq müşkül idi. Ümummilli lider Azərbaycanın prokurorluq orqanlarının 80 illik yubileyinə həsr olunmuş təntənəli yığıncaqda bununla bağlı deyirdi: “Mən xüsusi qeyd etmək istə­yirəm ki, 1960, 1970, 1980-ci illərdə Azər­baycanda milli prokuror kadrları hazırlandı, yetişdi və bu gün Azərbaycan prokurorlu­ğunun əsasını təşkil edən kadrlar yüksək peşəkarlığa, hüquqi təhsilə malik olan və öz vəzifələrini yerinə yetirə bilən kadrlardan ibarətdir. Bunlar hamısı bir gündə, bir ildə hazırlana bilməzdi. Azərbaycanda prokuror­luq orqanları on illər ərzində təşkil olunmuş, formalaşmış, inkişaf etmiş və bugünkü yük­sək peşəkar səviyyəyə çatmışdır”.

Heydər Əliyev xalqın təkidli çağırışı ilə Azərbaycan rəhbərliyinə yenidən qayıtdığı ilk illərdə respublikamız və xalqımız çox ağır sınaqlarla üzləşmiş, dövlətçiliyimizin əsasları ciddi şəkildə zəifləmiş, cinayətkar­lıq halları çoxalmışdı. Həmin vaxt dövlət idarəçiliyindəki səriştəsizlik ölkədə vətən­daş qarşıdurmasına, xaosa, hərc-mərcliyə, özbaşınalığa gətirib çıxarmış, müstəqilli­yimizin məhv olmaq təhlükəsi yaranmış­dı. Bu illərdə prokurorluq orqanlarında da qeyri-sağlam vəziyyət hökm sürür, sistem üzərinə düşən vəzifələri həyata keçirmək­də çətinlik çəkirdi. Ümummilli lider həmin vaxt diqqəti, ilk növbədə, ictimai-siyasi sa­bitliyin, qanunçuluğun bərqərar edilməsinə, milli dövlətçiliyin və ictimai təhlükəsizliyin qorunmasına yönəltdi, cəmiyyətin cinayət­kar ünsürlərdən təmizlənməsini, güclü və səmərəli hüquq-mühafizə sisteminin for­malaşmasını diqqət mərkəzində saxladı, daxili və xarici qüvvələrin dövlət çevrilişi, sui-qəsd və təxribat cəhdlərinə qarşı ciddi mübarizə tədbirlərinə başladı. 

Heydər Əliyev qısa müddətdə gecə­li-gündüzlü fədakar əməyi hesabına ölkədə ictimai-siyasi sabitliyi, qanunçuluğu bərqə­rar etdi, cəmiyyətdə hökm sürən hərc-mərc­liyə və özbaşınalığa birdəfəlik son qoydu. Onun 1994-cü ildə imzaladığı cinayətkarlıq­la mübarizə məqsədi daşıyan tarixi fərmanı bu taleyüklü məsələdə– qanunçuluğun və hüquq qaydalarının möhkəmlənməsində, ci­nayətkar təzahürlərinə, mütəşəkkil cinayət­karlığa, korrupsiya və terrorizmə, narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı sərt mübarizədə əsaslı dönüş yaratdı. 

Bu məqamda o dövrün mühüm bir ha­disəsini də xatırlatmaq istərdim. Bu, dahi şəxsiyyətin Azərbaycan Respublikası Kons­titusiyasının 1995-ci ildə ümumxalq səs­verməsi yolu ilə qəbul olunması ilə bağlı­dır. Belə ki, zəngin dövlətçilik təcrübəsinə əsaslanan Heydər Əliyev müstəqil Azərbay­canın ilk milli Konstitusiyası yaradılarkən qanunun aliliyini önə çəkdi, hüquqi dövlətin bütün prinsiplərini–insan hüquqlarının mü­dafiəsi, hakimiyyət bölgüsü, konstitusiya nəzarəti kimi məsələləri diqqət mərkəzində saxladı, insan haqlarının təminini dövlətin ali məqsədi kimi bəyan etdi. 

Yeni Konstitusiyanın qəbul edilməsin­dən sonra isə Ulu öndərin 1996-cı ilin fevra­lında imzaladığı fərmanla hüquqi islahatlar üzrə komissiya yaradıldı. Bununla da ölkə­də hüquqi islahatların həyata keçirilməsinə başlandı. Bu, ilk növbədə, məhkəmə-hüquq sisteminin müasirləşməsində özünü qaba­rıq büruzə verdi. Eyni zamanda, həmin ko­missiya tərəfindən ictimai münasibətlərin müxtəlif sahələrini tənzimləyən bir sıra qa­nunların, o cümlədən prokurorluğun fəaliy­yətinə aid müddəaları nəzərdə tutan norma­tiv-hüquqi aktların layihələri hazırlandı. Bu layihələr əsasında isə respublikanın hüquq sisteminin formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynayan “Konstitusiya Məhkəməsi haqqın­da”, “Məhkəmələr və hakimlər haqqında”, “Polis haqqında”, “Vəkillər və vəkillik fəa­liyyəti haqqında”, “Əməliyyat-axtarış fəa­liyyəti haqqında” və digər qanunlar qəbul edildi. 

Ümummilli lider Heydər Əliyev respub­lika prokurorluğunun fəaliyyətinin dünya standartları səviyyəsində təkmilləşdirilmə­sinə, ən yüksək beynəlxalq tələblərə uyğun formalaşdırılmasına mühüm önəm verir, prokurorluq orqanlarına hərtərəfli qayğı və diqqət göstərirdi. Dahi şəxsiyyətin 1998-ci il noyabrın 28-də prokurorluq orqanlarının yaradılmasının 80 illik yubileyinə həsr edil­miş təntənəli yığıncaqdakı nitqində “Pro­kurorluq peşəsi ağır, çətin peşədir. Amma, eyni zamanda, çox şərəfli, hörmətli peşədir. Mən arzu edərdim ki, siz həmişə bu peşəni şərəflə daşıyasınız” vurğuladığı sözlər də yuxarıdakı fikrin bariz ifaədsi idi. 

Ümumiyyətlə, Ulu öndər dövlət başçısı kimi daim inandığı, güvəndiyi və arxalan­dığı prokurorluq orqanlarına qayğısını heç vaxt əsirgəmədi. Prokuror peşəsinə dərin hörmət və ehtiramının bariz təzahürü kimi, hər il oktyabr ayının 1-nin prokurorluq iş­çilərinin peşə bayramı kimi qeyd edilməsi barədə 17 iyul 1998-ci il tarixli sərəncam imzaladı. Belə bir dəyərləndirmə hər bir prokurorluq işçisində fəaliyyətinə daha mə­suliyyətlə yanaşmağı, etimadı doğrultmağı şərtləndirdi. 

Yeri gəlmişkən, Ulu öndər Heydər Əliyevin prokurorluq orqanlarının fəaliy­yətində səmərəliliyin daha da artırılmasına müsbət təsir göstərən tarixi bir hadisəni də xatırlatmaq istərdim. Belə ki, dahi şəxsiy­yətin respublika prokurorluğunun rəhbər işçiləri ilə 2000-ci il aprelin 26-da keçir­diyi görüşdə Ümummilli liderin onların diqqətinə yönəltdiyi tövsiyə və göstərişlər proqram xarakteri daşımaqla bu sahədə re­allaşdırılan islahatların icrasını, prokuror­luğun fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsini, prokurorluğun struktur və mahiyyət baxı­mından tam yenidən qurulmasını, zəru­ri normativ-hüquqi bazanın yaradılmasını sürətləndirdi. Bu istiqamətdə gerçəkləşdi­rilən layihələr isə dövlətçiliyin və milli ma­raqların etibarlı qorunmasını, cinayətkarlığa qarşı mübarizənin daha da gücləndirilmə­sini, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin ən yüksək səviyyəyə qaldırıl­masını şərtləndirdi.

Bütün bunlarla bərabər, bir az əvvəl vurğuladığım tövsiyə və göstərişlər pro­kurorluq sistemində ciddi tələbkarlıq şə­raitinin formalaşdırılması, prokurorluğun demokratik məzmunda yeniləşdirilməsi, mövcud neqativ təzahürlərin aradan qal­dırılması, müasir standartlar səviyyəsində işləməyə qadir olan kadr korpusunun for­malaşdırılması və kadrların yeni mütərəqqi formalar əsasında seçilməsində əhəmiyyətli rol oynadı. Ümummilli lider Heydər Əli­yevin 19 iyun 2001-ci il tarixli fərmanı ilə “Prokurorluğa işə qəbul olunmaq üçün na­mizədlərlə müsabiqə keçirilməsi qaydaları haqqında Əsasnamə”nin təsdiq edilməsilə prokurorluq orqanlarına işə qəbulun şəffaf prosedurlar əsasında müsabiqə yolu ilə apa­rılması qaydalarının müəyyənləşdirilməsi də bunun parlaq ifadəsi idi. 

O dövrdə Ulu öndər əfv və amnistiya təsisatlarının yaradılmasına da prioritet is­tiqamət kimi yanaşdı.1995-2003-cü illər ərzində 7 amnistiya aktının və 32 əfv fərma­nının qəbul edilməsi də bunun bariz ifadə­si idi. Həmin amnistiya aktları 77 mindən çox insana şamil edilmişdi. Eyni zamanda, 1993-cü ildən ölüm cəzasının icrasına mo­ratorium qoyulması, 1998-ci ildə isə Şərq­də ilk dəfə olaraq Azərbaycanda bu cəza növünün tamamilə ləğv edilməsi dahi şəx­siyyətin böyük qəlb və mənəviyyat sahibi olduğunun təsdiqinə çevrildi, Azərbaycanın demokratik-hüquqi dövlət quruculuğu yo­lunda olduğunu bir daha sübut etdi. 

Ulu öndərin layiqli davamçısı möh­tərəm Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə prokurorluq orqanlarında islahatlar yeni dövrün tələbləri səviyyə­sində məqsədyönlü şəkildə davam etdiri­lir, prokurorluq orqanlarının fəaliyyətinin daha da müasirləşdirilməsi və təkmilləşdi­rilməsi, dövlətçiliyə sadiq, qanunun alili­yinə hörmət edən, sağlam mənəviyyata, ge­niş dünyagörüşünə, yüksək nəzəri biliklərə malik yeni nəsil prokurorluq əməkdaşları­nın formalaşdırılması, eyni zamanda, pro­kurorluq orqanları əməkdaşlarına böyük diqqət və qayğı göstərilməsi məqsədilə davamlı zəruri tədbirlər həyata keçirilir. 

Prezident İlham Əliyev 2020-ci il mayın 1-də yeni təyin olunan Baş prokuror Kamran Əliyevi videoformatda qəbul edərkən kadr­ların peşəkarlığının daim diqqət mərkəzində saxlanılmasının vacibliyini qeyd edərək de­yib: “Həm bu gün fəaliyyətdə olan kadrların peşəkarlığının təkmilləşdirilməsi üçün əlavə tədbirlər görülməlidir, həm də prokurorluq orqanlarına yeni qəbul olunacaq işçilər yük­sək peşəkarlığa malik olmalıdırlar, eyni za­manda, bu vacib amillə bərabər, dövlətçiliyə sədaqət prinsipləri də həmişə üstün olmalı­dır”.

Dövlət başçısının bu dəyərli tövsiyəsi ötən müddətdə prokurorluğun daim diqqət mərkəzində saxlanılıb, bu sahədə isla­hatların dərinləşdirilməsinə və fəaliyyətin təkmilləşdirilməsinə dair mühüm tədbirlər həyata keçirilib, prokurorluq orqanlarının dövrün tələblərinə uyğun şəkildə təşkilinə xüsusi önəm verilib, struktur dəyişiklikləri­nin və kadr islahatlarının həyata keçirilməsi uğurla davam etdirilib. 

Əminliklə bildirirəm ki, prokurorluq işçiləri bundan sonra da dövlətimizin baş­çısının müdrik və uzaqgörən siyasətini tam dəstəkləyərək, öz fəaliyyətlərini müstəqil dövlətçilik prinsipləri əsasında quraraq səy­lərini daha da artıracaq, üzərlərinə düşən bütün vəzifələri yüksək məsuliyyət hissi ilə dərk etməklə, vaxtında və keyfiyyətlə ye­rinə yetirəcək, qanun pozuntularına qarşı mübarizəni gücləndirəcəklər.

Hidayət NURƏLİBƏYOV,
Nərimanov rayon prokuroru, ədliyyə müşaviri