Seçkilər hər bir xalqın gələcək taleyinə ciddi təsir göstərən həlledici siyasi proses kimi xarakterizə olunur. Bu taleyüklü anda müdrik seçim edən, güvəndikləri, etibar etdikləri siyasi qüvvəyə, yaxud liderə etimad göstərən xalqlar, ilk növbədə, mənsub olduqları dövlətlərin güclənməsinə, dünya arenasında layiqli yerini tutmasına etibarlı təminat yaradırlar. 

Dövlətə rəhbərlik missiyasını üzərinə götür­müş liderin xarizmatik keyfiyyətləri, idarəçilik məharəti, praqmatizmi, siyasi proseslərin inkişaf axarını düzgün müəyyənləşdirmək, ictimai rəyə təsir göstərmək, sosial sifarişə əsaslanan qərar­lar qəbul etmək bacarığı, müasir dünya nizamının çağırışlarına adekvat daxili və xarici siyasət yürüt­məsi dayanıqlı milli inkişafı şərtləndirən vacib me­yarlar sırasında yer alır. Bu prizmadan əminiliklə demək olar ki, 2003-cü ilin prezident seçkilərində Heydər Əliyev siyasi kursuna etimad göstərən, Ümummilli liderin ən layiqli siyasi davamçısına səs verən müdrik xalqımız Azərbaycan dövlətinin nəinki davamlı uğurlarına, eyni zamanda, qlobal problemlərinin həllinə zəmin yaradıb. Ölkə vətən­daşlarının 20 il əvvəlki tarixi seçimi obyektiv re­allıqla şərtlənib, həlledici çoxluq uğurlu sabaha, təminatlı gələcəyə aparan, hər bir fərdin maraq və mənafeyini, ümumən vətəndaş amilini önə çəkən siyasətin təntənəsinə səs verib. 

Azərbaycanı bu müddətdə mövcudluq tarixinin ən güclü dövlətinə, habelə beynəlxalq miqyasda söz sahibinə çevirən, problemlərinin böyük əksə­riyyətinin həllinə nail olan cənab İlham Əliyev seç­kiqabağı platformasında irəli sürdüyü “Əsl siyasət konkret real iş görməkdən ibarətdir” tezisini əməli fəaliyyəti ilə doğruldub. Sözünün imzası qədər çəkisinin olduğuna beynəlxaq səviyyədə əmin­lik yaradan dövlətimizin başçısı hər bir mərhələ üçün hökumət qarşısında duran vəzifələri düzgün müəyyənləşdirib, onların çevik və işlək mexa­nizmlər əsasında icrasını təmin edib, sosial sifariş amilini fəaliyyətində əsas tutub, xalqa layiqli xid­məti idarəçilik sisteminin əsas meyarına çevirib. 

Vətəndaşlarla dövlət qurumları arasında mü­nasibətlərin açıq, şəffaf, əlçatanlıq və məmnunluq meyarları əsasında qurulması, insanlarda razı­lıq və ya narahatlıq doğuran məsələlərin müəy­yənləşdirilməsi məqsədilə çevik kommunikasiya mexanizmlərinin formalaşdırılması bu müddətdə aparılan islahatların ana xəttini təşkil edib. Dövlət idarəetmə sisteminin təkmilləşdirilməsi, modern­ləşmə prosesinin dərinləşdirilməsi və innovativ modellərin tətbiqi də bu sırada xüsusi qeyd oluna bilər. Ötən dövrün təhlili göstərir ki, Prezident İlham Əliyevin siyasətində insan amili hər zaman priori­tet olub. Bu məqsədlə ölkənin məhkəmə-hüquq, ədliyyə, prokurorluq, daxili işlər orqanlarının fəa­liyyətinin müasirləşdirilməsinə xidmət edən kompleks islahatlar həyata keçirilib. Kompleks siyasi, iqtisadi və hüquqi islaharlar çərçivəsində 2009 və 2016-cı illərdə keçirilmiş ümümxalq referendum­ları əsasında ölkə Konstitusiyasına edilmiş əlavə və dəyişikliklər ölkə rəhbərliyinin sistem xarakterli islahatların dərinləşdirilməsində, ictimai maraqla­rın etibarlı müdafiəsində nə qədər maraqlı olduğu­nu əyani şəkildə göstərib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin xalq qarşısında götürdüyü öhdəlik­lərə vətənpərvər və qurucu lider əzmi ilə əməl et­məsi, hər bir vədini əməli praktikada doğrultması bu və digər nailiyyətlərin əldə olunmasına, ölkə­mizin strateji hədəflərinə çatmasında vacib rol oynayıb. “Mən bütün Azərbaycan xalqının, hər bir Azərbaycan vətəndaşının Prezidentiyəm. Mənim borcumdur ki, imkan daxilində hər bir vətəndaş inkişafa, yaxşılığa doğru irəliləyişi görsün və hiss eləsin” – bu fikirləri Azərbayca­nın dövlət başçısının xalqına qəlbən bağlı lider olduğunu bir daha təsdiqləyib.

2016-cı il sentyabrın 26-da keçirilmiş referen­dumun nəticəsi kimi ölkədə Birinci vitse-prezident institutunun yaradılmasını, Heydər Əliyev Fondu­nun rəhbəri kimi uzun illər reallaşdırdığı mühüm sosial-humanitar, mədəni və digər layihələrlə cəmiyyətin rəğbətini qazanmış Mehriban xanım Əliyevanın 2017-ci ilin 21 fevralında bu vəzifəyə təyinatının əhəmiyyətini də xüsusi qeyd etmək la­zımdır. Bu təyinat dövlət idarəçiliyinə yeni ruh və müasirlik gətirməklə, ümumilikdə, gənc, təcrübəli və intellektual səviyyəli novator kadrların ölkədə yürüdülən islahatlarda iştirak imkanlarını geniş­ləndirib, ictimai-siyasi münasibətlər sisteminin xa­rakterində əsaslı dəyişikliklərə yol açıb. 

Qısaca demək kifayətdir ki, “Asan XİDMƏT”, “ASAN kommunal”, “DOST” və s. kimi yeni idarə­çilik modellərinin tətbiqində məqsəd vətəndaş məmnunluğunu təmin etmək, bürokratik amillərin aradan qaldırılmasına nail olmaq, idarəetməni çevik və səmərəli əsasda qurmaqdır. Mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti strukturlarında şəffaflığa, he­sabatlığa, “Açıq cəmiyyət” quruculuğu prinsiplə­rinə əsaslanan çevik idarəetmə modelinin forma­laşdırılması yeni mərhələdə kadr siyasətinin əsas qayəsində yer alır. 

Dövlət idarəçiliyi üçün peşəkar kadr poten­sialının yaradılması, insan kapitalının inkişafı baxımından ötən 20 ildə elmin, təhsilin inkişafı da xüsusi diqqət mərkəzində olub. Vətəndaşa sərmayə qoyulması, onun fərdi keyfiyyətlərinin və qabiliyyətlərinin inkişafı, müasir texnologiyaları dərindən mənimsəmiş menecerlər sinfinin forma­laşdırılması, intellektin milli inkişafda prioritet ami­li kimi müəyyənləşdirilməsi Azərbaycanda həya­ta keçirilən dövlət siyasətinin əsasını təşkil edib. Ölkə rəhbərliyinin xaricdə kadr hazırlığına xüsu­si diqqətlə yanaşması respublikada demokratik ölkələrin zəngin təcrübəsinə əsaslanan mükəm­məl, çevik və mütərəqqi dövlət idarəçilik sistemi formalaşdırmaq niyyətindən irəli gəlir. Dövlət baş­çısının hələ 19 oktyabr 2006-cı il tarixdə təsdiq etdiyi “Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsil almasına dair Dövlət Proqramı”na əsasən, ötən dövrdə 5000-dən çox gənc xaricdə yüksək təhsil alaraq Vətənə dönüb. 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2022-ci il 28 fevral tarixli Sərəncamı ilə təs­diq edilmiş “Gənclərin xarici ölkələrin nüfuzlu ali təhsil müəssisələrində təhsil almalarına dair 2022–2026-cı illər üçün Dövlət Proqramı”nın da məqsədi gənclərə xarici ölkələrin nüfuzlu ali təhsil müəssisələrində təhsilalma imkanları yaratmaqla, qlobal çağırışlara cavab verəcək yeni texnologi­yaları çevik mənimsəyən, praktiki bilik və bacarıq­lara yiyələnən, müasir və gələcək əmək bazarının tələblərinə uyğun rəqabətqabiliyyətli, yüksəkixti­saslı peşəkar kadrların hazırlanmasını təmin et­məkdir. Dövlət Proqramının icrası müddətində hər il 400 nəfərdən çox olmamaqla, ümumilikdə, 2000 nəfərədək Azərbaycan Respublikası vətəndaşı­nın xaricdə nüfuzlu ali təhsil müəssisələrində ali təhsilin bakalavriat və magistratura səviyyələrin­də təhsil alması təmin ediləcəkdir. 

Dövlət başçısı İlham Əliyev beynəlxalq hüququn, demək olar ki, formal xarakter daşıdı­ğı ədalətsiz dünyada qarşıya qoyulan hədəflərin reallaşdırılmasının, ayaqda durmağın, müstəqilli­yi möhkəmləndirməyin, söz sahibi olmağın sadə formulunu müəyyən edib: iqtisadi və hərbi cəhət­dən güclü olmaq, hücum diplomatiyası yürütmək, təhdidləri dəf etmək! Məhz bunun nəticəsində iq­tisadi sahədə inqilabi uğurlara imza atan, dünya­nın enerji təhlükəsizliyinə sanballı töhfələr verən Azərbaycan dünyada müstəqil siyasət yürütməyə nail olub, davamlı şəkildə artan iqtisadi-maliyyə resurslarımız ölkəmizə heç bir ölkədən asılı olma­dan hədəflərinə çatmaq imkanı yaradıb.

Üzləşdiyimiz ədalətsiz münaqişənin həllini ilk gündən prioritet məsələ kimi müəyənləşdirən döv­lətimizin başçısı hələ 2003-cü il oktyabrın 31-də keçirilmiş andiçmə mərasimindəki çıxışı zamanı demişdi: “Azərbaycan heç vaxt bu vəziyyətlə, tor­paqlarının işğal altında qalması ilə barışmayacaq­dır. Hamı bilməlidir ki, sülh tərəfdarı olmağımıza baxmayaraq, müharibənin yenidən başlanmama­sını və bu məsələnin sülh yolu ilə həllini istəmə­yimizə baxmayaraq, bizim səbrimiz də tükənməz deyildir. Azərbaycan öz doğma torpaqlarını, nəyin bahasına olursa-olsun, azad edəcəkdir”. 

Bu və digər məqsədlərin reallaşdırılması üçün Ulu öndərin müdrikliklə müəyyən etdiyi çoxşaxə­li siyasi kursu davam etdirən, və yeni çalarlarla zənginləşdirən Prezident İlham Əliyev mahir stra­teq, sərkərdə olaraq xalqımızı həsrətində olduğu Zəfər sevincinə addım-addım yaxınlaşdırıb. Milli maraqları hər şeydən üstün tutması və ən çətin məqamlarda belə layiqincə qorumağı bacarması, xalqın dəstəyinə söykənməsi Ali Baş Komandan İlham Əliyevə xalqımızın Qarabağ yarasını bir­dəfəlik sağaltmağa imkan verib.

Azərbaycan ötən 20 ildə üzləşdiyi ədalətsiz münaqişənin beynəlxalq hüquqa və milli maraq­larına uyğun həlli üçün iqtisadi cəhətdən güc­lənməyə, hərbi potensialını artırmağa, eyni za­manda, Ermənistanın təcavüzkarlıq siyasətinin ifşasına üstünlük verib. Bu strateji hədəflər dövlət müstəqilliyinin daxili və xarici təhdidlərdən qoru­nub saxlanılmasını, iqtisadiyyatın davamlı inkişa­fını, ölkəmizin beynəlxalq arenada tanıdılmasını praktiki məqsədlərə çevirib. 

2003-cü ildən etibarən ölkədə sahibkarlığın inkişafına mane olan süni amillərin aradan qaldı­rılması, qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi, yeni istehsal müəssisələrinin yaradılması, regio­nal disbalansın aradan qaldırılması, əhalinin so­sial rifah halının yaxşılaşdırılması, infrastrukturun yeniləşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən islahatlar praktik nəticələrini verib. Yalnız onu demək kifayətdir ki, 2023-cü ilin dövlət büdcəsi xərclərinin ölkə tarixində ilk dəfə olaraq 33 milyard manatı keçməsi, valyuta ehtiyatlarımızın hazırda 67,5 milyard dolları ötməsi Azərbaycanın iqtisa­di-siyasi müstəqilliyi üçün etibarlı “maliyyə yastı­ğı” rolunu oynayır. 

Dünyadakı münaqişə ocaqlarının, iqtisadi tənəzzül proseslərinin neqativ təsirlərinə baxma­yaraq, Azərbaycan iqtisadiyyatı dayanıqlığını qo­ruyub saxlayıb, yürüdülən iqtisadi siyasət ölkəmi­zin neftdən asılı olmayan, ixracyönümlü, dayanıqlı inkişaf strategiyasını təmin edib. Ötən illər həm də dünya siyasətinə təsir göstərən möhtəşəm la­yihələrin reallaşdırılması ilə səciyyəvi olub. Bakı–Tbilisi–Ceyhan əsas ixrac boru kəməri, Bak–Tbili­si–Ərzurum qaz kəməri, Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu xətti, Cənub Qaz Dəhlizi, Bakı–Tbiisi–Qars dəmir yolu və digər fundamental layihələr Azər­baycanını təkcə iqtisadi deyil, siyasi müstəqilliyini də şərtləndirib.

Azərbaycanın investor dövlətə çevrilməsi, Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfələr vermə­si, “yaşıl enerji”yə keçid strategiyasını uğurla re­allaşdırması ölkəmizin dünyada etibarlı tərəfdaş imicini formalaşdırmaqla yanaşı, onu beynəlxalq münasibətlərin vacib aktoruna çevirib. Bütün bu amillər İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı rəsmi Bakını müəyyən ədalətsiz təzyiq və təhdid cəhd­lərindən qoruyub. İqtisadi resursların dinamik ar­tımı ölkəmizə, eyni zamanda, Cənubi Qafqazda beşinci nəsil texnika ilə təchiz olunmuş modern ordu yaratmağa imkan verib. Güclü ordu, güclü iqtisadiyyat amilləri, eləcə də sağlam düşüncə­li, vətənpərvər, mübariz gəncliyin yetişdirilməsi xalqımızın Vətən müharibəsindəki Qələbəsini tə­min edən əsas amillərdəndir. 

Dövlətimizin başçısı İlham Əliyevin son 20 illik xarici siyasəti müstəqil və güclü dövlət modelinin praktik surətdə reallaşdırılmasına yönəlib. Rəsmi Bakı sivil dünyanın geosiyasi konfiqurasiyasını müəyyən edən aparıcı dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərini yüksək dinamizmlə inkişaf etdirmək xəttinə üstünlük verib. Sivil dün­yanın qəbul etdiyi meyarlara cavab verən xarici siyasət yeridən respublikamız özünün Cənubi Qafqaz regionundakı əhəmiyyətli ərazi, geostrateji və geoiqtisadi üstünlüklərindən maksi­mum faydalı şəkildə yararlanıb. 

ABŞ-ın 28-ci prezidenti olmuş mütəfəkkir Tomas Vudro Vilsonun maraqlı bir deyimi var: “Dənizçinin cəsarəti fırtınada, əsgərin cəsarəti müharibədə, xalqın cəsarəti isə ağır sınaq gün­lərində bəlli olur”. 2020-ci il sentyabrın 27-də Ali Baş Komandan İlham Əliyevin “İrəli” əmri əsasın­da ayağa qalxan Azərbaycan xalqı son əsrlərdəki tarixinin ən parlaq səhifəsini yazıb. 44 günlük mü­haribə Azərbaycan xalqının nə qədər vətənpər­vər, böyük xalq olduğunu, milli birliyini, həmrəyli­yini bütün dünyaya sübuta yetirib. 

Bununla belə, məğlubiyyətindən dərs alma­yan Ermənistan nəinki 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli Bəyanatla üzərinə götürdüyü öhdəliklərə əməl etməyib, Qarabağda formalaşdırdığı qa­nunsuz separatçı rejimi açıq himayə edib, hər­bi-siyasi təxribatlarını genişləndirib, Qarabağın erməni sakinlərinin reinteqrasiyasına mane olub. Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra yekun sülh sazişinin imzalanmasına, nəq­liyyat-kommunkasiya əlaqələrinin bərpasına və regional əməkdaşlığa dair irəli sürdüyü səmərəli təklifləri qəbul etməyən İrəvan son bir ildə keçiril­miş Praqa, Soçi və Brüssel görüşlərində Azərbay­canın ərazi bütövlüyünü tanıdığını rəsmən bəyan etməsinə rəğmən, regionda ikinci erməni dövləti yaratmaq iddiasından əl çəkməyib, ölkəmizin milli maraqlarını təhdid edib. 

Mayın 28-də Laçında rayon ictimaiyyətinin nü­mayəndələri ilə görüşü zamanı Prezident İlham Əliyev xunta rejiminin rəhbərlərinə və onların hi­mayədarı Ermənistana sərt ismarıclarını bir daha çatdırıb: “Hər kəs yaxşı bilir ki, bu gün o bölgə­də istənilən əməliyyatı keçirmək üçün hər bir imkanımız var. Ona görə “parlament” buraxıl­malıdır, özünü “prezident” adlandıran ünsür təslim olmalıdır, bütün “nazirlər”, “deputatlar” və digərləri öz vəzifələrini artıq kənara qoyma­lıdırlar. Ancaq o təqdirdə onlara güzəşt oluna bilər. Ancaq o təqdirdə hər hansı bir amnisti­yadan söhbət gedə bilər”. 

Rəsmi Bakının nümayiş etdirdiyi təmkinli və humanist yanaşma müqabilində Ermənistan rəh­bərliyinin destruktiv addımlarını davam etdirərək 2023-cü ilin sentyabrında xunta rejiminə təbrik məktubu ünvanlaması, “prezident seçkiləri” ad­landırılan qanunsuz fəaliyyəti himayə etməsi, sonrakı günlərdə Xocavənddə törədilən mina terroru lokal antiterror əməliyyatlarını qaçılmaz və labüd prosesə çevirdi. Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonu ərazisində cəmi 24 saat davam edən antiterror tədbirləri nəticəsində tamamilə sarsılan separatçı rejimin təslim olması, qanun­suz erməni hərbi birləşmələrin tərksilah prosesinə başlanılması rəsmi Bakının 30 ildən çox davam edən problemə nöqtə qoyması oldu. Ermənista­nın Azərbaycan ərazisində ikinci erməni dövləti yaratmaq, etnik separatçılıq yolu ilə yeni ərazilər ilhaq etmək, separatçılığı dəstəkləmək niyyətləri puça çıxdı. 

Sentyabrın 19-20-də Qarabağ iqtisadi rayo­nunda həyata keçirilən antiterror tədbirləri regi­onda sülh və əməkdaşlıq üçün yeni üfüqlər açıb. Azərbaycan ərazisində separatçılıq ocağının bir­dəfəlik ləğvi təkcə ölkəmizin yox, Cənubi Qafqa­zın həyatında yeni mərhələnin başlanmasını özündə ehtiva edir. 

Rəsmi Bakı ən yüksək səviyyədə bəyan edir ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında beynəlxalq hüquq və qarşılıqlı hörmət, ərazi bütövlüyü, sər­hədlərin toxunulmazlığı əsasında münasibətlə­rin normallaşmasına hazırdır. Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanması, münasibətlərin nor­mallaşması Ermənistanın Türkiyə ilə əlaqələrində də yeni mərhələ aça bilər. Bu halda, Ermənistan məkrli xarici qüvvələrin əlində vasitə olmaqdan xi­las ola, regionda Azərbaycan sayəsində yaranan yeni vəziyyətdən faydalanıb, dinamik inkişaf yolu­na çıxa bilər. 

Ümumilikdə, Azərbaycan cəmiyyəti tarixin heç bir mərhələsində son illərdəki kimi sürətli dəyişikliklərə uğramayıb, insan amili belə ak­tual, öncül məsələ kimi gündəmə çıxmayıb. Prezident İlham Əliyev tarixin ən güclü və qüd­rətli Azərbaycanını yaradıb, onun inkişafını davamlı, sarsılmaz edib. Bu möhtəşəm uğur­lar fonunda onu da əminliklə deyə bilərik ki, onilliklər, hətta yüzilliklər sonra Azərbaycanın çağdaş tarixinin qələmə alınması, hadisələrin obyektiv dəyərləndirilməsi zamanı Prezident İlham Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyi dövrü möhtəşəm salnamə kimi xüsusi tədqiq edilə­cək, şərəfli tarix kimi öyrəniləcəkdir. 

İsaxan VƏLİYEV,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Dövlət İdarəçilik Akademiyası hüquq kafedrasının müdiri, professor