Sentyabrın 19-da günortadan sonra Ermənistan paytaxtında başlanan etiraz aksiyaları dünən səhərdən etibarən davam edib. Baş nazir Nikol Paşinyanın və onun hökumətinin istefasını tələb edən aksiya iştirakçı­ları bəzi yolları bağlayıblar.

Polis isə profilaktik tədbir olaraq, şəhərin əsas küçə və prospektlərinə gi­riş-çıxışı məhdudlaşdırıb və ya bağlayıb. Paytaxtın mərkəzindəki Respublika mey­danına daha çox polis qüvvələri cəmlə­şib.

Dünən saxlanılanların sayının çox­luğu diqqəti cəlb edir. İrəvan şəhər polis idarəsi səhər saat 9-da 53 nəfərin sax­lanıldığını açıqlamışdı. Sonra bu say 142-yə yüksəldi. Ermənistan daxili işlər nazirliyinin günorta yaydığı açıqlamada isə saxlanılanların sayının 168 nəfərə çatdığı bildirilib. Aksiyada iştirak edən parlamentin müxalifətçi “Hayastan” frak­siyasının deputatı Tadevos Avetisyan da polis bölməsinə aparılıb. Saxlanılanlar­dan bəziləri barəsində Cinayət Məcəl­ləsinin hakimiyyət nümayəndəsinin qa­nuni tələbinə tabe olmama maddəsi ilə cinayət işi açılıb.

Başlarına qırmızı beret qoyduqları üçün Ermənistanda “qırmızı beretlilər” adlandırılan polis xüsusi təyinatlıları jur­nalist David Sarkisyanı da saxlayıblar. O, İrəvan Dövlət Universitetinin binasında olarkən həbs edilib. Vəkil Arsen Babayan baş verənləri “hüquqi xaos” adlandırıb.

Ermənistanın ikinci prezidenti, Xocalı soyqırımının iştirakçısı Robert Koçarya­nın oğlu Levon Koçaryan barəsində isə həbs qərarı çıxarılıb. Sentyabrın 24-də, bazar günü saat 23:00-da başlayan məh­kəmə iclası fasiləsiz 9 saat davam edib. Ermənistanda rus dilində nəşr olunan “Qolos Armenii” ictimai-siyasi qəzeti yazır ki, xüsusilə hakimin kimliyi bəlli olandan sonra qərarın bu cür olacağına heç kim şübhə etmirdi: “Keçmiş müstəntiq, vəkil işləyən Masis Melkonyan bu yaxınlarda hakim təyin olunub. Onun peşəkar key­fiyyətləri həmkarlarının çoxunda gülüş doğurur. Amma o, hökumətyönümlü fi­kirləri ilə ictimaiyyətə tanışdır. Bir sözlə, bütün bunları, nəzərə almamaq olmazdı. Başqa keyfiyyətlərə malik olan vəkillərin bu gün hakim olmaq şansı yoxdur”.

Qəzet qeyd edib ki, hakimin şəxsi keyfiyyətlərini nəzərə alan vəkillər L.Ko­çaryanın həbsindən şikayəti geri götü­rüblər: “Koçaryan, təbii ki, dövlət mə­murlarına qarşı zor tətbiq etmə ittihamını qəbul etmir. Siyasiləşmiş hakimin, Robert Koçaryana qarşı dəfələrlə siyasi bəya­natlar verən, son vaxtlara qədər Respub­lika Partiyasının üzvü olan hakimin qərarı asanlıqla proqnozlaşdırıla bilərdi”.

Bildirilir ki, Ermənistanın ikinci pre­zidentinin oğlu sentyabrın 22-də aksiya zamanı saxlanılıb: “Həbs zamanı, o, qır­mızı beretli polis əməkdaşları tərəfindən şiddətlə döyülüb ki, bu da videogörün­tülərdən aydın görünür. Ancaq “Nairi” tibb mərkəzindəki həkimlərin beyin silkələn­məsi diaqnozu qoyduqları Levon 4 polisi döyməkdə ittiham olunur. Bu, tamamilə cəfəngiyyat kimi görünə bilər, lakin hö­kumət rəsmiləri cəmiyyətdən ciddi şəkil­də öz gözlərinə deyil, rəsmi məlumatlara inanmağı tələb edir. Biz bu gün Ermənis­tanda belə bir vəziyyət yaratmışıq”.

Qeyd edilir ki, L.Koçaryan bir ay müd­dətinə həbs edilib: “Yəqin ki, biz indiki vəziyyətdə, həbs müddətinin, məsələn, üç, yaxud iki ay olmadığına sevinməli­yik. Necə ki, ictimai xadim Narek Malyan Cinayət Məcəlləsinin 329-cu maddəsi (nifrət, ayrı-seçkilik, dözümsüzlük və ya düşmənçiliyi qızışdırmaq və ya təşviq et­mək məqsədi daşıyan ictimai çıxışlar, ha­belə bu məqsədlə materialların yayılma­sı) ilə ittiham olunaraq iki ay müddətinə həbs olunub. Yeri gəlmişkən, onun həbsi barədə qərar çıxaran da Masis Melkon­yandır”.

Hakim Manvel Şahverdyanın qəra­rı ilə 44 günlük müharibədə həlak olan hərbçi Gevorq Virabyanın bacısı, tanın­mış müxalifət fəalı Tatevik Virabyan da 2 ay müddətinə həbs edilib. O, zorakılığa, kütləvi iğtişaşlara çağırışlarda və onlarda iştirakda ittiham olunur. Vəkili Arsen Ba­bayanın sözlərinə görə, müvəkkili üçün ən təhqiramiz məqam müstəntiqin onun həbsinə bəraət qazandıran səbəblərdən biri kimi qaçma ehtimalını göstərməsi olub. “Mənim vətənimdən qaçmağa ye­rim yoxdur”, – deyə etitrazçı qız məh­kəmədə bildirib. Eyni zamanda onu həbs edən hakimin həbs qərarı çıxarmaqla yanaşı, qızın qaçması faktını əsassız he­sab etməsindən şad olub.

Sentyabrın 24-də İrəvanın sabiq (1999-2001-ci illərdə) meri və Ermənis­tan parlamentinin sabiq vitse-spikeri Al­bert Bazeyan hakimiyyəti qəsb etməkdə şübhəli bilinərək saxlanılıb. Onun vəkili artıq bu qərardan məhkəməyə şikayət edib. “Bu günlərdə saxlanılan və həbs olunanların siyahısını asanlıqla davam etdirmək olar”, – deyə “Qolos Armenii” yazır.

Qeyd olunur ki, paytaxt küçələrində etiraz aksiyaları davam edəcək. Respub­lika meydanında mitinq keçiriləcək: “Bu minvalla hərəkət edən polis gün ərzində daha çox həbslər həyata keçirməyə vaxt tapacaq. Lakin etirazçılar, göründüyü kimi, öz tələblərindən geri çəkilmək niy­yətində deyillər. Görünür, hakimiyyət də güzəştə getməyəcək. Ermənistan daxili işlər nazirliyinin rəis müavini Aram Ovan­nisyan sentyabrın 24-də axşam jurnalist­lərə bildirib ki, ümumiyyətlə, o, etirazçıla­ra qarşı güc tətbiqini münasib hesab edir. Bir yeniyetmənin polis tərəfindən boğu­laraq öldürülməsi görüntüləri ilə bağlı birbaşa suala isə o, sadəcə olaraq “bu, sizin təxəyyülünüzün məhsuludur” cava­bını verib”, – qəzetdə dərc olunan yazıda bildirilib.

***

Dünən Caliber.az saytında yerləşdiril­miş yazıda isə qeyd edilib ki, oxşar mi­tinqlər əvvəllər, yəni İrəvan Ağsaqqallar Şurasına seçkilərdən əvvəl də olub. İndi isə hakimiyyət etirazları sərt şəkildə da­ğıdıb: “Bu, başadüşüləndir. Ermənistan bir dövlət kimi çat verir. O, sonu görün­məyən daxili münaqişədən sarsılır. Bu­nunla belə, indiyə qədər revanşistlərin, o cümlədən Qarabağ klanının Paşinya­nın istefasına nail olmaq üçün real şansı yoxdur. Sentyabrın 25-də bütün Ermə­nistan müxalifətinin, İrəvana qaçmış Qarabağ ermənilərinin də qatıldığı etiraz mitinqi ən çoxu 5-6 min adam toplayıb. Ermənistanın ikinci prezidenti Robert Ko­çaryanın gəlini olan müğənni Siruşonun fəryad və çağırışlarına, oliqarx Ruben Vardanyanın cəhdlərinə, “Axmaq Qaqo” ləqəbli “Çiçəklənən Ermənistan” parti­yasının rəhbəri Qaqik Sarukyanın plan­larına baxmayaraq, meydana cəmi 5-6 min nəfər yığılıb. Müxalifətin “miatsum” mifinin dağılması üzərində “oynamaq” cəhdləri proqnozlaşdırıla bilən fiasko ilə başa çatdı. Onların “qələbələri” İrəvanın bir sıra bağlı küçələri ilə məhdudlaşır. Amma ən gülməlisi odur ki, revanşistlər hələ də fiaskonu triumfa çevirmək arzu­sundadırlar”.

Bildirilir ki, bu xəyalpərəstlərdən biri də parlamentin keçmiş vitse-spikeri, Serjik Sarkisyanın “Respublika” partiya­sının danışan dili Eduard Şarmazanov­dur: “Onun sözlərinə görə, müxalifətin milli komitəsinin çağırdığı aksiyalarda kifayət qədər insan iştirak etmir”. Sonra isə Şarmazanov əsas arzusunu səsləndi­rib: “Mitinqlərə 100 min insan toplaşarsa, hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaş­ları da bizə qoşulacaq və Nikol rədd olub gedəcək”.

Sayt xatırladıb ki, bunu 2018-ci ildə erməni xalqı tərəfindən devrilmiş Ermə­nistanın üçüncü prezidenti S.Sarkisyanın həmişə ruporu olmuş və indi də o cür qalan şəxs deyir: “Həmin vaxt aksiyalara 100-150 min adam çıxırdı. Sarkisyana və bütün Qarabağ klanına qarşı nifrət belə böyük idi. Bu gün də elədir. Bu, Ermənis­tan vətəndaşlarının revanşistlərin təşkil etdiyi şouda iştirak etmək istəməmə­sindən xəbər verir. Şarmazanov bütün bunları çox gözəl başa düşür, amma, o, açıq-aydın boşboğazlıq edir, indiki ha­kimiyyəti devirəcək 100 minlik izdiham xəyallarını dilə gətirir. Ermənistan vətən­daşları arasında onun qeyri-populyarlığı, görünür, daşnaklara, serjik-robertçilərə hörmətsizlikdən qat-qat aşağıdır”.

Göründüyü kimi, müxtəlif siyasi qüvvələr daxildə N.Paşinyanı devirməyə, yaxud onun ictimai nüfuzunun aşağı salmağa hər nə qədər cəhd etsələr də, bu prosesdə nəzərəçarpacaq uğur əldə edə bilmirlər. Bütövlükdə, erməni xalqı radikal-revanşist kəsimin çağırışlarına bi­ganədir. Onların etinasızlığı, əslində, Er­mənistanı bu günə salan əsas qüvvənin Qarabağ klanı olduğunun fərqində olma­sının göstəricisidir.

İlyas HÜSEYNOV,
siyasi şərhçi

– Ermənistanda Paşinyan əley­hinə etiraz aksiyaları Azərbaycan Ordusunun lokal xarakterli antiterror tədbirləri keçirməsindən sonra geniş vüsət aldı. Ondan əvvəl də müxtəlif piketlər, nümayişlər keçirilir, istefa tələbləri səsləndirilirdi. Aksiya iştirak­çılarına qarşı polisin qəddarlığı da göz önündədir. Özünü insan hüquq­larının müdafiəçisi kimi qələmə verən beynəlxalq QHT-lər susurlar. Bu susqunluq Ermənistan baş nazi­rinin hakimiyyətini qorumağa xidmət edir. Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, nümayişləri dağıtmaq üçün odlu silahdan istifadə olunsa belə, heç kim səsini çıxarmayacaq. Bu, həm də bütün imkan, vasitə və re­surslarla Paşinyanın hakimiyyətinin himayə edilməsi anlamını verir. Çün­ki Qərb burada Paşinyanın timsalın­da hər şeyini itirə bilər. Ermənistanda yeni hakimiyyətə gələcək qüvvə artıq Qərbi təmsil etməyəcək, Rusiyame­yilli bir şəxs olacaq. Bu, Qarabağ kla­nının təmsilçisi də ola bilər.

Lakin Ermənistanda hələ də Pa­şinyanla yola davam etmək istəyən qüvvələr var. Bu qüvvələr çoxluqda­dır. Paşinyan seçicilərinə böyük vəd­lər verib. Həmin vədləri yetinə yetir­mək üçün imkan axtarır. Belə olan təqdirdə, əlbəttə, qərarsız şəxslərin məhz Paşinyanla yola davam etmək fikirləri üstünlük təşkil edir.

Eyni zamanda, Paşinyanı əvəz edəcək lider də yoxdur. Biz hakimiy­yət əleyhinə güclü müxalif qrupu da görmürük. O, tez-tez parlamentdə təmsil olunmayan müxalif qüvvələrlə görüşür, onlarla aparılan danışıqlar siyasi proseslərdə səngiməyə gəti­rib çıxarır. İstənilən halda, Ermənis­tanda başlayan aksiyalar, əlbəttə, qarşıdakı dövrdə də davam edəcək. Meydanlara çıxan insanların tezliklə evlərinə dönməsi mümkün deyil. Bu­rada erməni lobbisinin təsiri var, eyni zamanda narazı kütlələrin sayı Qa­rabağdan gələn insanlarla bir qədər də arta bilər.

Səxavət HƏMİD
XQ