“Xocalı qətliamı baş verən ərəfədə mən Orta Asiyada idim və rəsmi səfərimi təxirə salaraq təcili Azərbaycana gəldim. Azərbaycanda Ermənistanın rus hərbi birləşmələri ilə bərabər dəhşətli bir cinayət törətdiklərini gördüm, bu günahsız insanların qətliamı, soyqırımı idi”. Xocalı soyqırımı zamanı Türkiyənin xarici işlər naziri olmuş Hikmət Çətin “Xalq qəzeti” üçün açıqlamasının davamında bildirdi:

– O zaman Türkiyə rəsmisi olaraq Azərbaycana səfərim çərçivəsində Azər­baycanın dövlət başçısı Ayaz Mütəllibov­la və yüksək rütbəli hərbçilərlə görüşüb vəziyyətlə tanış oldum. Çox dəhşətli mənzərə idi. Ermənistanın bu hərəkəti­nin qəbuledilməz olduğuna dair bəyanat verdim, erməni və rus hərbi birləşmlə­rinin törətdiyi bu müharibə cinayəti ilə bağlı Türkiyə mətbuatı vasitəsilə ictima­iyyəti məlumatlandırdım. Bildirdim ki, bu günahsız insanlara yönəlmiş bir qətliam­dır. Bununla bağlı bəyanatım qəzetlərdə yayımlandı. Türkiyə Böyük Millət Məclisi təcili toplandı. Azərbaycandakı vəziyyət­lə bağlı hansı addımlar atıla biləcəyi ilə bağlı müzakirələr aparıldı. Azərbaycana hərbi dəstək mövzusunda mənim də tək­liflərim oldu. 

Sovet İttifaqının dağılmasının Azər­baycan üçün qan-qadalı keçdiyini vur­ğulayan sabiq nazir dedi ki, 1992-ci ilin fevralında müstəqilliyini elan edən Bosniya – Hersoqovinada da Srebre­nitsa qətliamı törədilib ki, bu da Xo­calı soyqırımı kimi tarixdə ən qanlı ha­disələr olaraq yaddaşlarda qalıb: 

– O dönəmlərdə NATO və BMT diqqətini Sovet İttifaqının dağılması məsələsinə yönəltmişdi. Bosniyada sa­vaş gedirdi. Orada da hər gün yüzlərcə insan ölürdü. BMT-nin sülhməramlı qüv-vələrinin gözləri önündə Bosniya–Her­soqovinanın Srebrenitsa şəhərində Bosniya müsəlmanlarına qarşı törədilən qətliam nəticəsində 8 min insan torpağa gömüldü. Belə qarışıq proseslərin getdiyi vaxtda Azərbaycan da çox müsibətli gün­lər yaşadı. 

Azərbaycanın gələcəyi ilə bağlı məs­ləhətləşmələr aparmaq üçün Ayaz Mütəl­libov Türkiyəyə gəldi. Türkiyədə Baş na­zirimiz Süleyman Dəmirəl, o dövrdə Türk Silahlı Qüvvələrinin baş qərargah rəisi, general Doğan Güreş, Ayaz Mütəllibov və mən müzakirələr apardıq. Süleyman Dəmirəl dedi ki, hər ölkənin bir “təhdid dəyərləndirməsi” var və müdafiəsini də buna uyğun qurur. Məsələn, Türkiyə üçün Yunanıstan hər zaman təhdid ob­yektidir və bu təhlükəni göz önünə alaraq ölkəmizin savaş meydanına çevrilməsi­nin, münaqişə yaradılmasının qarşısını alır, ordumuzu, diplomatik əlaqələrimizi bu müdafiə istiqamətində təkmilləşdiririk. 

Əraziləri işğal təhlükəsi ilə üz-üzə qalan Azərbaycanda isə vəziyyət daha mürəkkəb idi və ölkəyə güclü ordu lazım idi. Bu məqsədlə qardaş ölkə olaraq bir generalımızı, hərbçi heyəti komplektləş­dirib Azərbaycana göndərdik. Birgə hərbi təlimlərin başlanğıcı o zamandan qoyul­du. Əbülfəz Elçibəy, Heydər Əliyev ha­kimiyyətləri dönəmlərində isə Türkiyənin hərbi dəstəyi daha da genişləndi. Mər­hum Heydər Əliyev türk hərbçilərin Azər­baycanda keçirdiyi təlimlər təşəbbüsünü xüsusi dəstəkləyir və bu məsələyə çox həssaslıqla yanaşırdı. Məhz həmin hərbi təlimlərin nəticəsi idi ki, Azərbaycan or­dusu təkmilləşdi və mütəşəkkil qaydada Qarabağ zəfərinə nail oldu.

Sabiq nazir sonda qeyd etdi ki, Türkiyə – Azərbaycan xalqı arasında güclü, sarsılmaz bir bağ olduğuna görə, dünyada alternativi olmayan bu münasibətlər nəticəsində hər iki ölkə­nin müttəfiqlik əlaqələri daha güclü olacaq:

– Xocalı soyqırımının üzərindən 31 il keçib. Xocalı cinayəti soyqırımıdır və təsdiqini tapmalıdır. Bu qırğının bey­nəlxalq miqyasda müharibə cinayəti ol­duğuna dair faktları, sübutların toplanıb beynəlxalq məhkəmələrdə təsdiq edil­məsi vacibdir. Bu istiqamətdə Azərbay­canla Türkiyənin müttəfiqliyi böyük rol oynaya bilər. Mən hər zaman bir məqa­mı müşahidə etdim: hakimiyyətdə kimin olmasından asılı olmayaraq Türkiyədə hər insanın qəlbi Azərbaycan üçün vu­rur. Bizim qardaşlığımızı kimsə poza bil­məz. Türkiyə hər zaman Azərbaycanla bərabər hərəkət edir. Odur ki, Azərbay­can –Türkiyə ittifaqı Xocalı soyqırımının beynəlxalq miqyasda tanıdılmasına nail olmalıdır. 

Hazırladı:
M.SULTANOVA

Ankara