İranda xalqın hakimiyyət əleyhinə etiraz aksiyaları davam edir. Son günlərdə Sistan və Bəlucistan əyalətinin Zahidan şəhərində etiraz aksiyaları yenidən güclənib. Məlumatı Gunaz.TV yayıb. 

Məlumata görə, artıq bir neçə aydır ki, əyalətdə cümə namazından sonra aksiya keçirmək ənənə halını alıb. Etirazçılar hökumət əleyhinə şüarlar səsləndirərək, şəhərin mərkəzi küçələrində yürüş edib­lər. “Səltənət, vilayət, yüz illik cinayət” şüarını səsləndirən etnik bəluclar sabiq Pəhləvi və hazırkı molla hakimiyyətləri­nin ölkədə yaşayan xalqalara qarşı eyni mövqedə olduqlarını bildiriblər.

Martın 16-dan 17-nə keçən gecə Təbrizin mərkəzi küçələrindən birində də gecə aksiyası keçirilib, yerüstü pi­yada keçidindən Güney Azərbaycanın müstəqilliyi ilə bağlı şüarlar yazılmış ba­ner asılıb. Banerdə “Güney Azərbayca­nın müstəqilliyi yalnız “Azadlıq, Ədalət, Milli Hökumət” şüarı ilə gerçəkləşəcək” yazılıb.

“Azadlıq, Ədalət, Milli Hökumət” devi­zi son aylarda Güney Azərbaycanda ən çox işlədilən şüara çevrilib və artıq İranda yaşayan başqa qeyri-fars xalqlar tərəfin­dən də səsləndirilir. Qeyd edək ki, son günlərdə eyni məzmunlu banerlər Urmu və Ərdəbil şəhərlərində də asılıb.

Ölkədə müxtəlif səbəblərlə bağlı edam edilənlərin sayının artması da cid­di narahatlıqla izlənilir. Dünən İran İnsan Haqları Təşkilatı bu il ərzində ölkədə icra edilmiş edamlar haqqında hesabat yayıb. Sənəddə 2023-cü ilin iki ay yarımı ərzin­də 138 məhkumun edam edildiyi bildirilib. Təşkilat ölkədə edamların çoxalmasın­dan narahatlığını ifadə edib. 

Hesabda qeyd olunur: “Narkotiklərlə bağlı edamlar ötən ilə nisbətdə kəskin artıb. Bu, onu göstərir ki, narkomaniyaya qarşı mübarizə haqqında qanun edamla­rın azalmasına təsir göstərməyib”. 

Ölkədə hüquq-mühafizə təşkilatları­nın, eləcə də SEPAH-ın etirazçılara qarşı qəddar rəftarı da ciddi narazılıq doğur­maqdadır. Martın 16-da İran müxalifəti­nin bir neçə nümayəndəsinin Haaqada Niderlandın Baş naziri Mark Rütte ilə görüşü də bununla bağlı olub. Baş nazir Hollandiyanın SEPAH-ın Avropa İttifaqı­nın terror təşkilatları siyahısına salınması üçün qəti addımlar atacağını deyib. Rüt­te yaxın günlərdə İran müxalifətinin nü­mayəndələri ilə geniş görüş keçirəcəyini də söyləyib.

Dünən yayılmış başqa bir xəbərə görə, Tehran rejimi Fars əyalətinin Eq­lid bölgəsində yaşayan Qaşqay türklə­rini güc yolu ilə ata-baba yurdlarından köçürməyə çalışır. Hökumətin hərbi və hüquq-mühafizə qüvvələri xəbərdarlıq etmədən hücuma keçərək qaşqayların Dehnu kəndindəki yaylaq evlərini da­ğıdıblar. Yerli sakinlər bildiriblər ki, əra­zi Səfixanlı nəslindən olan ailələrin və Qaşqay türklərindən olan uyğur çobanla­rın yaylaq bölgəsidir. Qaşqay türkləri iki aydan sonra qayıdarkən artıq evlərinin olmadığını görəcəklər: “Onlarla ev tama­milə dağılıb, bizə külli miqdarda ziyan vu­rublar, o evlərdə olan çoxlu əşyalarımızı tamamilə məhv ediblər və əlimizdə heç nə qalmayıb”.

Qeyd edək ki, son vaxtlar Qaşqay türklərinin yaşadıqları bölgədən köçmələ­ri üçün onlara sistemli təzyiqlər göstərilir. Son bir il ərzində İsfahanın Səmirom böl­gəsində də qaşqaylara məxsus yaşayış yerləri dağıdılıb və onlara bölgəni tərk etmək barədə xəbərdarlıq edilib.

İranın cənub və mərkəzi bölgələ­rində yaşayan Qaşqay türklərinin sayı təxminən 3 milyon nəfərdir. Kohgiluyə, Böyirəhməd, İsfahan, Fars və Buşəhr əyalətlərində də Qaşqay türkləri yaşa­yırlar və bu torpaqlar “Qaşqay yurdu” adı ilə tanınır. Onlar yüksək dağlıq ərazilərdə yaşayırlar, daha çox maldarlıq və toxucu­luqla məşğul olurlar. 

Paşa ƏMİRCANOV,
“Xalq qəzeti”