Dövlət büdcəsinə daxilolmalar isə 15 milyard manatı ötüb

İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov “X” sosial şəbəkəsindəki hesabında bildirib ki, cari ilin 11 ayında Dövlət Vergi Xidmətinin xətti ilə dövlət büdcəsinə vergi daxilolmalarının həcmi ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,1 faiz artaraq 15 milyard 338 milyon manat olub.

Nazirin sözlərinə görə, bu müddətdə qeyri-neft-qaz sek­torundan vergi daxilolmaları isə ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 18,9 faiz artaraq 9 milyard 16 milyon manat təş­kil edib. Ölkəmizdə aparılan səmərəli vergi siyasəti həmin sektordan vergi daxilolmaları­nın yüksək dinamikasını ger­çəkləşdirməklə dayanıqlı iqti­sadi artıma əhəmiyyətli töhfə verib.

Yeri gəlmişkən, indidən demək olar ki, diqqətə çatdı­rılan həmin göstəricilər 2024-cü ildə həyata keçiriləcək təd­bir və layihələrin uğurlu icrası üçün büdcədə tələb olunan maliyyə təminatı yaradıb. Baş nazir Əli Əsədov Milli Məc­lisin plenar iclasındakı çıxı­şında bu amili nəzərə alaraq qarşıdakı il və ortamüddətli dövr üçün büdcə siyasətinin konfiqurasiyasının əsas ça­ğırışlar və hədəflər nəzərə alınmaqla müəyyənləşdiril­diyini bildirib. Baş nazir, eyni zamanda, bu məqsədlə qar­şıdakı dövrdə “Azərbaycan Respublikasının 2022–2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inki­şaf Strategiyası”nda nəzərdə tutulan tədbirlərin icrasının prioritet istiqamət kimi diqqət­də saxlanılacağını, Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının bərpası və yeni­dənqurulması, həmçinin Bö­yük Qayıdışın təmin edilməsi üzrə tədbirlərin davam etdi­riləcəyini vurğulayıb. 

Hökumət rəhbəri bütün bunlarla bərabər, ölkəmi­zin müdafiə qabiliyyətinin və milli təhlükəsizliyinin güc­ləndirilməsi, əhalinin sosial müdafiəsi və sosial təminatı məsələlərinə xüsusi əhəmiy­yət veriləcəyini, “Naxçıvan Muxtar Respublikasının so­sial-iqtisadi inkişafına dair 2023-2027-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın həyata keçiril­məsi, ərzaq təhlükəsizliyinin reallaşdırılması, sahibkarlığın inkişafının dəstəklənməsi, ən vacib prioritet layihələ­rin maliyyələşdirilməsi üçün yeni borclanma siyasətinin aparılması, makroiqtisadi sa­bitliyin və büdcə dayanıqlılı­ğının gerçəkləşdirməsi kimi prioritetlərin də diqqətdə sax­lanılacağını xatırladıb. Baş nazir qarşıya qoyulan bütün bu vəzifələrin uğurla yerinə yetirilməsi üçün dövlətimizin başçısı tərəfindən müəyyən­ləşdirilən əsas prioritet xərc is­tiqamətləri əsasında büdcədə tələb olunan maliyyə təminatı­nın yaradıldığını da bildirib.

Qeyd edək ki, builki müs­bət nəticələrin əldə olunmasını müsbət makroiqtisadi göstə­ricilərdən sayılan inflyasiya tempinin getdikcə azalması da şərtləndirib. Hökumətin antiinflyasiya tədbirləri, dünya ərzaq bazarlarında qiymətlə­rin enməsi, tədiyə balansının profisitli olmasının məzənnə sabitliyini dəstəkləməsi infl­yasiya idxalına və bununla da inflyasiya səviyyəsinə azaldıcı təsir edib. 

Cari ilin sonunda orta illik inflyasiyanın birrəqəmli səviy­yədə olacağı proqnozlaşdırı­lıb. Dövlət Statistika Komitə­sinin ilkin rəqəmlərinə görə, artıq 2023-cü ilin 11 ayında orta illik inflyasiya birrəqəm­li–9,4 faiz olub, illik inflyasi­ya 2,6 faiz təşkil edib. Eyni zamanda, Nazirlər Kabine­tində “İnflyasiya və qiymət monitorinqi” üzrə yaradılan işçi qrup tərəfindən inflyasiya proseslərinin və onun səbəb­lərinin araşdırılması və təhlili istiqamətində zəruri işlər gö­rülüb.

Ümumilikdə, inflyasiyanın iqtisadi artım üçün məqbul səviyyəsinin təmin edilməsi, əhalinin real gəlirlərinin və alıcılıq qabiliyyətinin qorun­ması, habelə fiskal və mone­tar siyasətin koordinasiyası istiqamətində zəruri tədbirlər həyata keçirilib. 

Qarşıdakı ildə dövlət baş­çısı tərəfindən müəyyənləşdi­rilən bir sıra ən vacib prioritet sahələr, o cümlədən, enerji sektoru, nəqliyyat sektoru və tranzit potensialının artırılma­sı, özünüməşğulluq və sosial müdafiənin gücləndirilməsi, gəmiqayırma zavodunun fəa­liyyətinin genişləndirilməsi, su təchizatı üzrə layihələrin ma­liyyələşdirilməsi üçün xarici borcun cəlb edilməsi nəzərdə tutulur. Bu, ilk növbədə, döv­lət borcu sahəsində davamlı şəkildə müsbət göstəricilərin əldə olunması, xarici dövlət borcunun daxili dövlət borcu ilə əvəzlənməsi və dövlət bor­cunun idarəsi üzrə strategiya­nın uğurla reallaşdırılmasın­dan irəli gəlir. 

Xatırladaq ki, Maliyyə Na­zirliyinin yaydığı məlumata əsasən, cari il oktyabrın 1-nə Azərbaycanın dövlət borcu 17 milyard 203 milyon manat və yaxud 2023-cü il üzrə proq­nozlaşdırılan ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 14,4 faizii qədər olub.

Borcun 11 milyard 109 milyon manatı və yaxud 6 mil­yard 535 milyon dolları xarici, 6 milyard 94 milyon manatı isə daxili dövlət borcudur. Bunlar isə gözlənilən ÜDM-in müva­fiq olaraq 9,3 faizi və 5,1 faizi qədərdir.

Daxili dövlət borcunun əsas hissəsi dövlət büdcəsi­nin kəsirinin maliyyələşdiril­məsi, dövlət qiymətli kağızlar bazarının inkişafının dəstək­lənməsi məqsədilə buraxılan dövlət istiqrazlarından ibarət­dir. Hesabat tarixində dövriy­yədə olan dövlət istiqrazları­nın 25,4 faizi 1 illik, 57,9 faizi 2 və 3 illik, 16,6 faizi isə 5 və 7 illik dövlət istiqrazlarının pa­yına düşür. Göründüyü kimi, xarici və daxili dövlət borcu azalmaqda davam edir. Bu, düşünülən uzun müddətli stra­tegiyanın həyata keçirilməsi­nin məntiqi nəticəsidir. 

Prezident İlham Əliyev “2022–2026-cı illərdə sosi­al-iqtisadi inkişaf Strategiya­sı”nda ifadə olunan dəyişiklik­lə bağlı imzaladığı sərəncama əsasən, 2026-cı ilin sonuna ümumi dövlət borcunun ÜDM-də payının 30 faizini, o cüm­lədən xarici dövlət borcunun 10 milyard ABŞ dollarını üstələməməsi qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyulub. 

Sonda qeyd edək ki, bu gün büdcə təşkilatlarında ni­zam-intizamın möhkəmlən­dirilməsi, vergi və gömrük sahəsində vergi yükünün azaldılması, vergi nəzarəti və kölgə iqtisadiyyatı ilə müba­rizə istiqamətində islahatların davam etdirilməsi, şəffaflığın təmin edilməsi, eləcə də həm büdcə gəlirlərinin toplanması, həm də xərclənməsi istiqamə­tində hər bir vəsaitə qənaətlə yanaşılması, gəlir və xərclə­rin ahəngdarlığı məsələləri diqqətdə saxlanılır. Eyni za­manda, büdcə xərclərinin səmərəliliyinin qiymətləndi­rilməsi, büdcə vəsaitlərindən təyinatı üzrə istifadəsinə nə­zarət məqsədilə Ortamüddətli Xərclər Çərçivəsinin tətbiqi ilə bağlı islahatlar davam et­dirilir. 

Vaqif BAYRAMOV
XQ