Prezident İlham Əliyevin müxtəlif enerji mənbələrinin inkişafı üçün həyata keçirdiyi siyasət, uzaqgörən siyasi qərar və qətiyyətli addımların ardıcıllığı, bir-birini tamamlaması nəinki Azərbaycanın, eyni zamanda tərəfdaşlarımızın enerji təhlükəsizliyinə töhfə verir və “yaşıl enerji”yə problemsiz keçidə təminat yaradır.

Respublikamızda bərpaolunan enerji potensialının reallaşdırılması istiqamətin­də icra olunan layihələr xüsusilə diqqət çəkir. Son dövrlərdə “Masdar”, “ACWA Power” və “Fortescue Future Industries” şirkətləri ilə 25 QVt həcmində “yaşıl ener­ji” layihələri üzrə əməkdaşlıq sənədləri­nin imzalanması bunun bariz ifadəsidir. 2040-cı ilədək mərhələli şəkildə istifa­dəyə verilməsi planlaşdırılan bu istehsal gücləri tələbatımızdan, potensialımız isə yaradılacaq güclərdən dəfələrlə çox­dur. 157 QVt külək enerji potensialı olan Xəzər dənizinin ölkəmizə aid sektoru, azad edilmiş ərazilər və Naxçıvan “yaşıl investisiya” üçün ən cəlbedici məkanlar­dır.

Naxçıvandan söz düşmüşkən, qeyd edək ki, Azərbaycanın ayrılmaz bir hissə­si olan bu coğrafi ərazinin zəngin günəş enerjisi potensialı, “yaşıl enerji” mərkə­zinə çevrilməsi və burada 1500 MVt gü­cündə xarici investisiya layihələri ilə bağlı planlar hazırda diqqət mərkəzindədir. Ümumilikdə bu gün ölkə, o cümlədən Qa­rabağ və Şərqi Zəngəzur, həmçinin Nax­çıvan üzrə reallaşdırılacaq “yaşıl enerji”­nin əhəmiyyətli bir hissəsinin Türkiyə və Avropa istiqamətində ixrac edilə biləcəyi imkanları müzakirə olunur.

Bütün bunlar barədə aprelin 3-də Energetika Nazirliyi və AZPROMO-nun təşkilatçılığı ilə keçirilən Azərbaycan–ABŞ “Yaşıl enerji” forumunda ətraflı danı­şılıb. Toplantıda iştirak edən ABŞ ticarət nazirinin köməkçisi Arun Venkataraman çıxışında ABŞ-ın Azərbaycanda “yaşıl enerji”ə böyük maraq göstərdiyini, res­publikamıza bərpaolunan enerji sahəsin­də müəyyənləşdirilən məqsədlərin əldə edilməsinə dəstək verməyə hazır oldu­ğunu bildirib. 

A.Venkataraman, həmçinin ölkəsinə məxsus “Eksimbank”ın respublikamızda həyata keçirilən “yaşıl enerji” layihələrinə dəstək göstərməyə hazır olduğunu da qeyd edib. 

ABŞ-nin emissiya səviyyəsi yüksək olan sektorlarda karbon tullantılarının aşağı salınmasına dair öhdəliyinə sadiq olması barədə danışan ticarət katibinin köməkçisi daha sonra deyib: “Prezident Bayden iqlim dəyişikliyinin qarşısının alınması məqsədilə Birləşmiş Ştatlarda ətraf mühitə atılan tullantıların səviyyəsi­ni 2050-ci il üçün sıfıra çatdırmaq öhdəli­yini götürüb. Administrasiya isə iqlim də­yişikliyi problemi ilə mübarizə üçün bütün hökumət qurumları arasında əlaqələndi­rilmiş yanaşmanın tətbiqini diqqətdə sax­layıb”. 

ABŞ ticarət nazirinin köməkçisi Arun Venkataraman çıxışında qeyd edib ki, Azərbaycanın bərpaolunan enerji poten­sialı ilə bağlı keçirilən görüşlər Amerika şirkətlərinə ölkəmizin “yaşıl enerji” isteh­salı sahəsində təcrübəsi ilə yaxından ta­nış olmaq imkanı verib. “Düşünürəm ki, biz bu potensialdan konkret tərəfdaş mü­nasibətlərinin yaradılması üçün istifadə edə bilərik”,-deyə o vurğulayıb.

Burada mühüm bir məqamı da diqqətə çatdırmaq istərdik. Ölkəmizin zəngin “yaşıl enerji” potensialının re­allaşdırılması və onun Avropaya ixrac edilməsi məsələsinə dövlətimizin başçısı hər zaman xüsusi önəm verir. Bu, Azər­baycanın xarici tərəfdaşları tərəfindən yüsək dəyərləndirilir. Arun Venkataraman Bakıda keçirilən forumda bununla bağlı Prezident İlham Əliyevin Avropa İttifaqı ilə energetika sahəsində strateji tərəf­daşlığa dair qarşılıqlı anlaşma Memoran­dumunun imzalanmasının əhəmiyyətini vurğulayaraq, belə bir qərarı tarixi addım adlandırıb. O daha sonra deyib: “Biz irə­li sürülən təşəbbüsə görə Azərbaycan rəhbərliyinə minnətdarıq. ABŞ bu sazi­şi dəstəkləyir və enerji təhlükəsizliyini, həmçinin təkcə Avropa İttifaqında deyil, həm də bütün regionda öz tərəfdaşlarının müstəqilliyini təmin etmək niyyətindədir”.

Xatırladaq ki, sözügedən forumda ABŞ təmsilçisi Azərbaycanın bərpao­lunan enerji layihələrini dəstəkləməklə bərabər, ölkəmizin beynəlxalq nəqliyyat əlaqələrinin inkişafını təmin edən dəhliz infrastrukturlarının qurulmasındakı rolu­nu da yüksək qiymətləndirib. O, ölkəsinin Azərbaycan daxil olmaqla, regiondakı tərəfdaşlarımızı bu məsələdə müxtəlif proqramlarla dəstəkləmək imkanı oldu­ğunu, Orta Dəhlizin bölgədə ticarətin inki­şafında uğurlu fəaliyyəti üçün ciddi səylər göstərəcəyini də qeyd edib.

A.Venkataramanın sözlərinə görə, Şərq–Qərb nəqliyyat dəhlizinin Azər­baycan ərazisindən keçməsi də ABŞ-nin nəqliyyat sahəsində fəaliyyət göstərən şirkətlərinin ölkəmizə marağını artırır.

Birləşmiş Ştatların respublikamıza marağı bütün bunlarla məhdudlaşmır. ABŞ ölkəmizlə iqtisadi-ticari əlaqələrin şaxələndirilməsini, xüsusilə kənd təsər­rüfatı, logistika, nou-hau və s. sahələrin böyük potensialının gerçəkləşdirilməsini diqqətdə saxlayır. 

Sonda xatırladaq ki, ABŞ Azərbay­can iqtisadiyyatına indiyədək 18 milyard dollardan çox investisiya yatırıb. ABŞ–Azərbaycan Ticarət Palatası indiyədək sərmayə qoyuluşu, investisiya əməkdaş­lığının inkişafı, ikitərəfli işgüzar əlaqələrin qurulması üçün səmərəli mexanizm rolu­nu oynayıb. 

Hüseynqulu QULİYEV,

Azərbaycan Texniki Universite­tinin energetika və avtomatika fakültəsinin dekanı: 

– Prezident Bayden iqlim dəyi­şikliyinin qarşısının alınması məqsə­dilə Birləşmiş Ştatlarda ətraf mühitə tullantıların səviyyəsini sıfıra çatdır­maq öhdəliyini öz üzərinə götürüb. Bununla bağlı Bayden administra­siyası iqlim dəyişikliyi probleminin həlli istiqamətində zəruri tədbirlər həyata keçirmək üçün hökumət qu­rumları qarşısında genişmiqyaslı layihələr gerçəkləşdirməyi təxirəsa­lınmaz vəzifə kimi qoyub. 

Bu da danılmaz faktdır ki, Azər­baycan Avropanın enerji təhlükə­sizliyində vacib rol oynayır. Enerji sahəsi hər zaman ABŞ-ın ölkəmizlə iqtisadi əməkdaşlığının vacib his­səsidir və bu ölkə respublikamızın enerji sahəsində etibarlı təchizatçı rolunu dəstəkləyir. Buna görə də Birləşmiş Ştatlar Azərbaycanın “ya­şıl enerji” potensialının tam mənim­səməsi üçün texniki və tənzimləyici innovasiyaların həyata keçirilməsinə yardım etməyi planlaşdırır. 

ABŞ Ticarət Departamentinin Avrasiya məsələləri üzrə baş mü­şaviri Hizer Bürns deyib ki, təmsil olunduğu ölkənin texniki təchizat­çıları tərəfindən Azərbaycan inves­torlarına “yaşıl enerji” potensialının mənimsənilməsində böyük dəstək göstəriləcək. 

Burada bir məsələni də qeyd etməyi zəruri bilirəm. ABŞ şirkətləri dekarbonizasiya texnologiyalarını Azərbaycanla bölüşmək təşəbbüs ilə çıxış edir və bu, ilk növbədə, karbonsuzlaşdırmanın sürətlə apa­rılmasını şərtləndirir. Başqa sözlə, “yaşıl enerji”yə keçid təkcə bərpa­olunan enerji sektorunun böyüməsi deyil, həm də karbonsuzlaşdırma üçün təmiz texnologiyaların tətbiqi deməkdir. Onu da unutmayaq ki, dekarbonizasiya bir çox cəhətdən tətbiq olunur. Bu, daha çox karbo­hidrogenlər kontekstində gerçəkləş­dirilir. 

Amerikalı mütəxəssislərin də vurğuladığı kimi, neft kəşfiyyatı və hasilatı prosesində bu prosesləri “daha təmiz” etmək üçün karbon­suzlaşdırma alətlərinə ehtiyac var. Bu, qeyri-enerji sektorları konteks­tinə də aiddir. Azərbaycanda gə­miçilik, polad istehsalı kimi sənaye sahələri var. Bunlar enerji tutumlu­luğu ilə seçilir. Daha təmiz istehsalı təmin etmək üçün dekarbonizasiya üzərində işləmək mühüm vəzifədir. Burada şübhəsiz ki, özəl sektorun innovasiyaları vacibdir.

Sonda demək istərdim ki, istər ABŞ-ın, istərsə də Avropa İttifaqı­nın (Aİ) Azərbaycanın “yaşıl ener­ji” mənbələrinin mənimsənilməsinə böyük maraqları təsadüfi deyil. Çün­ki ölkəmiz təkcə Aİ ilə 2027-ci ilə­dək qaz tədarükünü ikiqat artırmaq barədə saziş imzalamaqla möhkəm əməkdaşlıq modeli formalaşdırıb. Təbii ki, bu, Azərbaycanın zəngin bərpaolunan enetji resurslarına ma­lik olmasından və uzun illər ərzində Avropanın enerji təhlükəsizliyin­də fəal iştirakından irəli gəlib. Bir­ləşmiş Ştatların bu məsələdə fəal mövqe tutması isə onun həm böyük texnoloji imkanları ilə Azərbaycana dəstək olmasından, həm də ABŞ şirkətlərinin respublikamızda öz bizneslərini inkişaf etdirmək istəyin­dən qaynaqlanıb.

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”