Fransada İslamafobiyanın dərin kökləri var. Bu, ilk növbədə, mənəvi psixoz halıdır. Təəssüf ki, bu hal dövlətin yanaşmasına da çevrilib. Əslində, yanaşmanı doğuran elə dövlətin özüdür. Bəs, nəyə görə Fransa dövləti İslamafobiyanın yayıcısı qismində çıxış edir? Məsələnin bir neçə səbəbi var.
Birincisi, Fransa imperializmi tarix boyu müsəlmanlara zülm verib. Təbii, zülmün qarşılığını görüb, sadəcə, ikincilərin hərəkətləri birincilərin qəddar davranışlarının böyüklük miqyası ilə ölçülə bilməz. Buna görə Fransanın dövlət psixozunda belə rəy formalaşıb ki, zülmə adekvat reaksiya mütləq olacaq. Məhz həmin reaksiyanı gözləmək, ondan qorxmaq və sığortalanmaq istəyi, belə demək mümkünsə, İslamafobiyanın fransız təzahür formasını şərtləndirməkdədir. Başqa sözlə desək, Fransa idarəçiliyi özünə sipər yaratmağı düşünür və bu səbəbdən də müsəlmanlardan qorxmağı təbliğ və təşviq edir.
İkinci məqama izah vermək üçün ötən ilin sentyabrında İtaliyanın Baş naziri Corciya Meloninin Fransa Prezidenti Emmanuel Makrona ünvanlanmış qəzəb dolu fikirlərindən kiçik bir hissəni xatırlayaq. Fransanın Afrikadakı müstəmləkəçi istismarından söz açan, ölkənin nüvə reak-torları üçün uranın 30 faizini Nigerdən əldə etdiyini, nəticədə Nigerin əhalisinin 90 faizinin elektriksiz yaşadığını deyən italiyalı baş nazir son dərəcə əsəbi halda bildirmişdi: “Bizə dərs verməyə çalışma, Makron! Çünki afrikalılar sənin siyasətin səbəbindən qitələrini tərk etməyə məcbur qalırlar. Halbuki, həll yolu afrikalıların Avropaya köçməsi deyil, Afrikanın avropalılardan qurtulmasıdır. Sizdən dərs almağı qəbul etmirik!”
İtaliyanın hökumət başçısı sıradan məsələyə toxunmurdu. Bəli, Fransanın müstəmləkəçi siyasəti nəticəsində Afrika əhalisi, o cümlədən, “qara qitə”nin müsəlman çoxluğu öz ölkəsindən qaçır, Avropaya, həmçinin, Fransaya sığınır. Konkret olaraq, Fransada demoqrafik vəziyyət acınacaqlı olduğundan, bir müddət sonra ölkədə qeyri-fransızların, əsasən də müsəlmanların çoxluq təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılır. Demokratiyadan, insan haqlarından dəm vuran Parisin siyasi dairələri isə mövcud reallığa qarşı hər hansı şüurlu adekvat tədbiri görə bilmədiklərindən, gücü islamafobiyaya verirlər. Əslində, onların hərəkətləri qeyri-insani davranış bir yana, böyük acizlikdir. Əlbəttə, demək olmaz ki, belə acizlik təmayülləri “köhnə qitə”nin digər ölkələri üçün xarakterik deyil. Amma heç birində durum Fransadakı qədər acınacaqlı şəkil almayıb.
Yeri gəlmişkən, Fransada müsəlmanlara qarşı anti-insani davranışın təzahürləri 2021-ci ildə ölkədə qəbul edilmiş və böyük mübahisələr doğurmuş “Demokratik Dəyərlərə Hörmətin Yaradılması Prinsipləri” adlı qanun layihəsində də əksini tapmışdı. Ekspertlər bildirirlər ki, bu qanunla İslamofobiya institutlaşıb. Məsələ barədə o zaman mövqeyini sərt şəkildə ifadə etmiş Separatizmlə Mübarizə Cəmiyyətinin üzvü, hüquq müdafiəçisi Maria de Kartena bildirmişdi ki, Fransada dövlət səviyyəsində sistematik irqçilik və İslamofobiya mövcuddur. “Layihənin qəbulu ilə ölkədə islamofobiya qanuniləşdi. Səbəblər isə sadədir: dövlət müsəlmanlardan qorxur və buna görə də onları qorxutmağa çalışır”, - deyən xanım de Kartena hesab edib ki, qanunun müddəaları təkcə islamafobiya ilə bağlı deyil, həm də alçaldıcıdır, əsas insan hüquq və azadlıqlarına təhdid mahiyyətlidir.
Bəli, sözügedən qanun Fransanın müstəmləkələrindəki xalqlara münasibətdə tətbiq etdiyi qanunun analoqudur. Çünki sənəd müsəlmanların dini, sosial, mədəni fəaliyyətlərini, onların bir çox hüquqlarını məhdudlaşdırır. Sənəd, eyni zamanda, dövlət qurumları tərəfindən ölkədə müsəlmanların hərəkətlərinin monitorinqi üçün ilkin şərtlər yaradır. Ən acınacaqlısı isə budur ki, həmin qanun, faktiki olaraq, vətəndaşları iki sinfə - bütün konstitusion hüquqlardan istifadə etmək hüququna malik olanlara və olmayanlara bölür. Eynilə quldarlıq dövründəki kimi. Necə ki, qədim Hindistanda insanlar kastalara bölünürdü, indi Fransada da oxşar yola üstünlük verilir.
Bugünlərdə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin, Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin və G20 Dinlərarası Dialoq Forumunun birgə təşkilatçılığı ilə keçirilmiş “İslamofobiya irqçiliyin və ayrı-seçkiliyin spesifik forması kimi: Yeni qlobal və transmilli çağırışlar” mövzusunda beynəlxalq konfransın “Fransada islamofobiya” mövzusuna həsr olunmuş aralıq sessiyasında səslənmiş fikirlərə diqqət yetirəndə də ölkədəki durumun müsbətə doğru dəyişmədiyini, əksinə, pisləşdiyini müəyyənləşdirdik. Bunu politoloq və ərəbşünas, Elmi Araşdırmalar üzrə Fransa Milli Mərkəzində fəxri baş elmi işçi olan Fransua Burqatın, tarixçi, “İslamofobiya lüğəti” kitabının müəllifi Kamil Mezitinin, Rutgers Universitetinin Hüquq Məktəbinin hüquq və sosial ədalət üzrə tədqiqatçısı Saha Azizin səsləndirdiyi fikirlərdən də anlamaq mümkündür. Təsəvvür edin, natiqlər bildirirlər ki, Fransa artıq xristian cəmiyyəti deyil, xristianlıqdan azad edilmiş cəmiyyətdir. Hesab edirik ki, bundan dəhşətli deyim ola bilməz. Yəni faktiki olaraq, Fransa cəmiyyəti zombiləşmiş struktura malikdir ki, mövcud reallığı formalaşdıran isə hakimiyyətdir.
Bəli, Fransa hakimiyyəti ölkənin cəmiyyətini islamafobiya üzərində kökləmək xətti götürüb. Bu məqsədlə İslamofobiyanı qanuniləşdirib də. Nəzərə alsaq ki, burada əhalinin 10 faizə qədərini müsəlmanlar təşkil edir, İslamofobiyanın idarəçilik mexanizmlərinə gətirilməsi olduqca dəhşətli gedişdir. Eyni zamanda, Fransa son dərəcə mənfur strategiya seçib. Belə münasibət Hitler Almaniyasının yəhudilərə qarşı davranışına bənzəyir. Əlbəttə, fəaliyyəti ilə qədim dünyanın qeyri-sivil üsul-idarələri dövrünə baş vuran bir ölkənin ötən əsrin 30-40-cı illərinə qayıtması o qədər də təəccüblü sayıla bilməz.
Təbii, hazırda Fransa hakimiyyətinin davranışlarının demokratiyadan uzaq “incəliklərinə” varmağa ehtiyac yoxdur. Necə deyərlər, daha bundan keçib. İndi əsas olan Avropanın özünün qorunmasıdır. Paris müsəlmanlara qarşı yolverilməz hərəkətləri ilə qitə üçün qorxunc presedent yaradır. İstər-istəməz digər ölkələrdə də İslamofobiyanı körükləyir. Nəzərə alaq ki, zülm zülm doğurur. Yəni, Avropa müsəlmanlarının da daxili müqavimət hissinin mütəşəkkil təşkilatlanma perspektivini yaratması mümkündür. Əgər belə hal yaşanarsa, qitə daimi qarşıdurmalar meydanına çevriləcəkdir. Qarşıdurmalardan, ziddiyyətlərdən, antoqonist baxışlardan isə heç bir cəmiyyət xeyir götürməyib, əksinə, böyük zərər görüb.
Nə bilmək, olar, bəlkə, İslamofobiya Fransa imperializminin qitəni ələ keçirmək üçün düşündüyü “ssenaridir”. Avropanı işğal etmiş Hitler də zəif cüssəli biri idi. Kənardan baxanda, deməzdin ki, belə fiziki göstəricilərə malik şəxs dünyaya zülm etməyi düşünər. Amma düşündü. Makrona da baxanda yada düşən onun özündən xeyli böyük olan həyat yoldaşı Briccit nənədir. Nənələr isə bir qayda olaraq, uşaqlara nağıl danışırlar. Ona görə uşaqları idarəçiliyə buraxmırlar. Çünki nağılların təsiri altına düşürlər. İnanırıq ki, fransız xalqı məsələ barədə ətraflı düşünəcək və Makronu növbəti dəfə prezident görmək istəməyəcəkdir. Həm də ona görə ki, nağıllarda heç də həmişə göydən üç alma düşmür. Qorxulu nağıllar da olur.
R.AMİN