Bənövşə, novruzgülü kimi nərgizgülü də bahar bayramının – Novruzun müjdəçisi sayılır.
Floranın quşqonmaz çiçəklilər dəstəsinin nərgizkimilər fəsiləsinə aid nərgizgülü (lat. Narcissus) fərqli güldür. Qarın bağrını dəlib yavaş-yavaş yuxarı boylanan nərgizgülü latınca hərfi mənada süd çiçəyi deməkdir.
Azərbaycanın, istisnasız olaraq, bütün bölgələrində yetişən, xoş ətirli, şux görunuşlü nərgizgülünün Şimal ölkələrində qırxa yaxın növü var. Ana vətəni Avropa olan bu bitkiyə daha çox İspaniya və Portuqaliyada rast gəlinir. Arıların köməyilə tozlanır.
Xalq arasında, guya, vaxtsız-vədəsiz çiçəklədiyi hesab olunan bu gül haqqında saysız-hesabsız əfsanə dolaşır. Həmin əfsanələrin birində deyilir ki, Adəm və Həvva Allah tərəfindən cənnətdən qovulduqda Yerdə qış fəsli olub. Soyuqdan üşüyən və ağlayan Həvvanın halına qarın altındakı bitkilər çox acıyırlar. Və onlardan bir neçəsi, o cümlədən nərgizgülü Həvvaya təskinlik verməkdən ötrü tez çiçək açıb yerin üzünə çıxır. Bunu görən Həvvanın doğrudan da qəlbi sevinir, həm də Tanrı tərəfindən günahının bağışlanacağına ümidi artır.
Bəli, qədim dövrlərdən qardələn–nərgizgülü yeni günün, isinən torpağın, eyni zamanda ümidin rəmzi sayılır. Qardələn haqqında polyak, rumın, alman xalqlarının da gözəl əfsanələri, rəvayətləri var. Göytürk türkcəsində isə qardələnə "Karluğaç" deyilir.
Narcissus Türkiyənin Egey bölgəsində istixana şəraitində yetişdirilir. Yarpaqları, çiçək sapları bir-birinə bənzəsə də, ləçəkləri bəyaz, sarı, narıncı, çəhrayı rənglərdə olan növlərinə daha çox rast gəlinir.
Hazırladı: İ.HƏSƏNQALA, “Xalq qəzeti”
