Eşqdir ol nəşeyi-kamil kim, ondandır müdam, 

Meydə təşviri-hərarət, neydə təsiri-səda.

Ustad Füzulinin bu beytdə nə demək istədiyi gün kimi aşkardır. Şair heç bir tə­sir aktının səbəbsiz olmadığını vurğula­yır, mey və ney kəlmələrindən ibarət olan daxili qafiyələr bir həqiqəti isbatlamaq üçündür: neyin avazı ona görə təsirlidir ki, eşqdən qidalanır, onu dilə gətirən eşq­dir. 

Milli nəfəs alətləri üzrə ifaçılıqla ki­fayətlənməyib bu sahədə elmi tədqiqatlar aparmış, musiqi tariximizin qatı açılma­yan səhifələrini üzə çıxarmış sənətşü­naslıq üzrə elmlər doktoru, professor Abbasqulu Nəcəfzadə haqqında düşün­cələrimi yazmaq istəyəndə Füzulinin məhz bu misraları köməyimə gəldi. Dü­şünürəm ki, Abbasqulu müəllimin ifaçılıq və elmi fəaliyyətində ardıcıl uğurları şərt­ləndirən başlıca amil məhz eşqdir – seç­diyi sənətə, məşğul olduğu işə sonsuz sevgisi onu həmişə seçilənlərdən edib. Onu fədakarcasına elmi axtarışlara sövq edən də hər zaman öyrənmək, öz sahə­sinə yeniliklər qazandırmaq ehtirası olub. 

Sənət məhz insana Allahdan keçən bir xassədir. Yaratmaq xassəsi. İnsan nə yaradıbsa, bəşəriyyəti xilas etmək­dən ötrü yaradıb. Abbasqulu Nəcəfzadə uzun illərdir ki, nəfəs alətlərini öz nəfə­si ilə yeniləməklə məşğuldur. Nə qədər unudulmuş çalğı alətlərini bərpa edib, haqqında bilgilər verib, əyani şəkildə bu alətləri dilləndirib, onların “dilini” açıb, bu alətlərin hansı əsrlərdə, hansı şəraitdə yaranmasıyla bağlı araşdırmalar aparıb, dərsliklər yazıb. “Azərbaycan çalğı alət­lərinin izahlı lüğəti” məhz onun yorulmaz, gərgin fəaliyyətinin nəticəsi olaraq mey­dana çıxmışdır. 

Abbasqulu Nəcəfzadə elmə yenilik­lər gətirən bir tədqiqatçıdır. Onun “Cəfər Cabbarlının nəğməli dünyası” monoqrafi­yası böyük dramaturqun musiqi ilə bağlı yaradıcılığına ilk dəfə ayna tutur, indiyə qədərki bir sıra yanlışlıqlara aydınlıq gətirir. Bu əsər Cabbarlışünaslar üçün əvəzsiz mənbə kimi son dərəcə qiymət­lidir. Yeri gəlmişkən, onu da qeyd edək ki, Cəfər Cabbarlıdakı dərinliklərə, yara­dıcılığın müxtəlif istiqamətlərinə gedən yolları öyrəndikcə bu böyük şəxsiyyətin yaradıcı dühası bütün parametrləriylə aydınlığa çıxır. Bu mənada Abbasqulu Nəcəfzadənin Cəfər Cabbarlı yaradıcı­lığının bu öyrənilməmiş sahəsinə mü­raciət etməsi Cabbarlışünaslıqda yeni bir səhifə açır. Ümumiyyətlə, onun elmi araşdırmaları, monoqrafiyaları humani­tar elmlər üçün, xüsusilə musiqişünaslıq üçün yeni perspektivlər açır. O, muğam ifaçılığı metodologiyasında, musiqi nəzə­riyyəsi sistemində müəyyən yeniliklər ya­ratmış alimdir. 

Elə insanlar var ki, onlar daxili enerjini maddi nemətlərdən almır. Onlara güc və enerji kainatın hansısa uzaq boşluğun­dakı bir nöqtədən, İlahi qatdan gəlir. Bu qəbil insanlar həyatını qurban verdiyi ide­yalar uğrunda ömrü boyu çarpışır, mən­sub olduğu xalqın tarixində iz qoymağa çalışır. Əsl sənət adamlarının hər birinin bəxtində bu fədakarlıq var. Onlar tarixi həqiqətə ləkə düşməsinə dözmürlər, milli yaddaşın qorunması üçün idrakları, zəkaları ilə səfərbər olurlar. Abbasqulu müəllimdə bu milli təəssübkeşlik əsəb damarı kimi daim oyaqdır. 

Abbasqulu Nəfəfzadəni çox-çox illər­dir ki, tanıyıram. Əlbəttə, televiziya ek­ranlarından, elmi əsərlərindən, səhnələr­dən... Yəni xalqımızın sevimli sənətkarı olaraq onu mən də böyük əksəriyyətin tanıdığı kimi – qiyabi tanıyırdım. Şəxsi tanışlığımızın qısa tarixçəsini yazsam, düşünürəm ki, oxucular üçün də maraqlı olar. Sənət dostlarımızdan biri haqqın­da yazı yazmışdım və mətbuatda çap olunmuşdu. Onu da qeyd edim ki, mən jurnalist peşəsindən irəli gələn maraqla muğam sənətimizin bir sıra korifeyləri haqqında ara-sıra portret yazılar yazı­ram. Bu da uzun illər mətbuat sahəsində mədəniyyət yazarı olmağımdan irəli gəlir. O yazı kaman ifaçısı haqqında olduğun­dan kamançanın tarixinə qısa bir ekskurs etmişdim və orada Nizami, Xaqani yara­dıcılığından da sitatlar gətirmişdim. Ara­dan uzun müddət keçmişdi. Həmin yazı Abbasqulu müəllimin rastına çıxıb, yazını oxuyub və mənə sosial şəbəkə üzərin­dən bir neçə sual ünvanlamışdı. Əlbəttə, bir yazıçının tədqiqatçı alimin haqlı sual­larını cavablandırması o qədər də asan iş deyildi. Münasibətimiz o zamandan ya­randı və hətta belə bir dəyərli sənətkarın, tədqiqatçının yazıma maraq göstərməsi məni sevindirmişdi. 

Bir dəfə də mənim başqa bir yazım­dakı kiçik nüanslardan biriylə bağlı fikir mübadiləmiz oldu. Bu məqamları yaz­maya da bilərdim, amma xatırlatmağı vacib sayıram. Ona görə ki, mən bu fi­kir mübadilələrində Abbasqulu müəllimin elmi həqiqətə, tarixi fakta nə qədər sadiq olduğunun, bu kimi məsələlərdə necə prinspial, güzəştsiz, obyektiv yanaşma sərgilədiyinin şahidi oldum. Hər alim elmi həqiqəti sona qədər müdafiə edə bilmir və bəzən müəyyən yanlışlıqlara da yol verir. Abbasqulu müəllim elmi həqiqətə, tarixi fakta vicdan işi kimi baxan sənətşü­naslarımızdandır. 

Mən onunla dostluğumdan qürur du­yuram. Fərqli sahələrin adamı olsaq da, hesab edirəm ki, mən də ondan nələrisə öyrənirəm. Bir-birimizin yaradıcılığına həmişə hörmətlə, sayğıyla yanaşmışıq və onun ağayanalığı, alicənablığı, ziyalı mədəniyyəti və səmimiyyəti mənim üçün örnəkdir. 

Kənan HACI