İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) sürətli inkişafı özü ilə bir sıra problemlər də gətirib. Xüsusilə də informasiyanın əlçatanlığını asanlaşdıran yeni texnologiyalar virtual aləmdə təhlükəsizlik problemlərini də aktuallaşdırıb. Bu mənada heç bir ölkənin kiberhücumlardan sığortanlamadığı dövrdə media sektorunun da üzərinə müəyyən öhdəliklər düşür. Martın 10-da Mətbuat Şurasının Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidmətinin birgə təşəbbüsü ilə “Kütləvi informasiya vasitələrinin kibertəhlükəsizlik problemləri” mövzusunda keçirilən “dəyirmi masa”da məsələ ətrafında fikir mübadiləsi aparıldı və problemin həlli istiqamətində dövlət-media əməkdaşılığının gücləndirilməsinin zəruriliyi diqqətə çatdırıldı.

Ümumiyyətlə, kiberhücumlar kom­püter sistemlərinə icazəsiz giriş əldə etmək və məlumatları oğurlamaq, də­yişdirmək və ya məhv etmək cəhdlə­ridir. Kiberhücumun təsirləri uzun illər davam edə bilər ki, bu da bir sıra cid­di fəsadlara yol açar. Buraya nüfuzun zədələnməsi, təşkilatın fəaliyyətinin pozulması, məxfi məlumatların və ya strateji əhəmiyyət kəsb edən digər ak­tivlərin itirilməsi ilə bağlı amilllər aid ola bilər. 

Amma, son zamanlar media sub­yektləri də mütəmadi olaraq kiberhü­cumlara məruz qalır. Son belə hücum martın əvvəlində qeydə alınmışdı. Belə ki, Müsavat TV və Səs TV haker hü­cumlarına məruz qalmışdı. Məlumatla­ra görə, bu media orqanlarının emaillə­ri ələ keçirilmiş və bazaları silinmişdi. O zaman Mətbuat Şurası da ölkəmizin di­gər aparıcı kütləvi informasiya vasitələ­rinin də oxşar xoşagəlməz aqibətlə üz­ləşəcəyi ehtimalının yaranmasından narahatlığını bildirmişdi. Bu baxımdan dünən Mətbuat Şurasının inzibati bi­nasında keçirilən “dəyirmi masa” da öz aktuallığı ilə diqqət çəkirdi.

Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin sədri Rəşad Məcid belə bir görüşün keçirilməsinin əhəmiyyətindən danışdı, müzakirə olunan mövzuların “dəyirmi masa” iştirakçıları üçün faydalı olacağı­na əminliyini bildirdi. R.Məcid çıxışında Müsavat TV və Səs TV media subyekt­lərinə edilən kiberhücumları xatırlat­dı və kibertəhlükəsizlik məsələlərinə diqqət ayırmağın vacibliyini bildirdi. Onun sözlərinə görə, informasiya mü­haribəsinin davam etdiyi bir dövrdə media nümayəndələrinin kibertəhlükə­sizliklə bağlı zəruri tövsiyələrə ehti­yacları var. Eyni zamanda, R.Məcid, həmçinin vurğuladı ki, kibertəhlükəsiz­liklə bağlı maarifləndirmə işində media subyektləri də müvafiq dövlət qurum­ları ilə sıx əməkdaşlıq edə bilər. Qeyd etdi ki, müvafiq dövlət qurumları ilə bir­likdə onlayn media subyektinin məsul şəxslərinə informasiya təhlükəsizliyi ilə bağlı təlimlərin keçirilməsi məsələsi gündəmdədir.

Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Na­zirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidmətinin (ETX) rəisi vəzifəsini icra edən, rəis müavini Samir Rəsulov bi­dirdi ki, kibertəhlükəsizlik həyatımızın bir hissəsinə çevrilmişdir və demək olar ki, hər gün müxtəlif kibertəhlükələrlə qarşılaşırıq. S.Rəsulov maraqlı statisti­kanı da açıqladı. Onun sözlərinə görə, araşdırmalar göstərir ki, kiberhücumla­rın 60 faizinin uğurlu olmasında insan səhvetmə amili dayanır. Yəni, şəxsin kibertəhlükəsizlik savadı kiberhücum­ların qarşısının alınmasında əsas rol oynayır. S.Rəsulov çıxış yolunu ki­bertəhlükəsizliklə bağlı maarifləndirmə işinin mütəmadi olaraq aparılmasında gördüyünü açıqladı.

Bundan başqa, rəis müavini xü­susilə vurğuladı ki, media subyekti rəhbərləri də kibertəhlükəsizliklə bağlı maariflənməlidirlər: “İnformasiya və kibertəhlükəsizliklə bağlı ilk növbədə onlayn media subyektlərinin rəhbərləri maarifləndirilməlidir. Çünki onlar işçilə­rindən nəyi tələb etmək lazım oldu­ğunu bilməlidir”. O, həmçinin ETX-nin bununla bağlı onlayn media subyekt­lərinə metodik dəstək göstərdiyini və maarifləndirmə işinə hazır olduğunu vurğuladı: “Bunun nəticəsində media nümayəndələri kibertəhdidlərə qarşı mübarizədə kibergigiyena qaydaları­nı biləcək”. S.Rəsulov bir sıra media resurslarında kibertəhlükəsizliklə bağ­lı zəifliklərin aşkarlandığını da dedi. Onun sözlərinə görə, hər gün müxtəlif kiberhücumlarla rastlaşırlar: “Biz mo­nitorinq aparmışıq, bir sıra media veb resurslarında zəifliklər aşkar etmişik və dəfələrlə onlara bu barədə məlumat vermişik. Təəssüflər olsun ki, bəzi me­dia qurumlarında hələ də vebzəifliklər mövcuddur”.

Medianın İnkişafı Agentliyində Media subyektləri və jurnalistlərlə iş şöbəsinin müdiri Natiq Məmmədli isə çıxışında bildirdi ki, rəqəmsallaşma medianın inkişafına töhfə verməklə ya­naşı, müəyyən riskləri yaradıb. Təkcə 44 günlük müharibə dövründə 2600 ki­berhücum olmuşdu. Buna görə də, me­diada təhlükəsizlik məsələlərinin həlli vacibdir. N.Məmmədli media subyekt­lərinin data serverlərinin Azərbaycana gətirilməsinin və onların etibarlı müha­fizəsinin təşkilinin də əhəmiyyətli oldu­ğunu diqqətə çatdırdı: “Rəqəmsallaş­ma mühiti media üçün ciddi stimuldur. Biz son zamanlar ənənəvi və yeni me­dia anlayışı ilə yanaşı, keyfiyyətli media sözündən istifadə edirik”. N.Məmmədli media savadlılığı ilə yanaşı, rəqəmsal savadlılığın da artırılmasının və bu işin sistemli şəkildə aparılmasının əhəmiy­yətli olduğunu vurğuladı. 

“Yeni Müsavat” Media Qrupunun rəhbəri Rauf Arufoğlu dedi ki, informa­siya müharibəsi davam edir: “Sahədə müharibə dayanıb, amma infosektorda müharibə gedir və bu müharibə heç bir zaman dayanmayacaq”. O, kibertəh­didlərdən yetərincə qorunmadığımızı da diqqətə çatdırdı. Bugünlərdə “TV Musavat”ın kiberhücuma məruz qaldı­ğını xatırladan R.Arifoğlu xüsusilə vur­ğuladı ki, bu hücum zamanı dövlətin mənəvi və informativ dəstəyini hiss et­dilər. Bununla yanaşı, o bildirdi ki, istər fərdi, istərsə də media komponentlə­rinə, bütövlükdə, ölkənin informasiya sektoruna kənardan zərbələr hər za­man olacaq. Buna görə də media qu­rumları da, dövlətin müvafiq strukturla­rı da məsələyə daimi hücum rejimində yanaşmalıdır.

Sonda ETX-nin rəis müavini Samir Rəsulov toplantıda səsləndirilən sual­ları cavablandırdı.

Səbuhi MƏMMƏDOV,
“Xalq qəzeti”