Qərbdəki bəzi dairələrin siyasi taktikaları fərqli, strateji məqsədləri eynidir

ABŞ Kəşfiyyat İcması illik hesabatını açıqlayıb. Hesabatda deyilir ki, Er­mənistan və Azərbaycan arasında münasibətlər böyük ehtimalla gərgin olaraq qalacaq. Lakin Azərbaycanın “Dağlıq Qarabağı qaytarması” qey­ri-sabitliyi azaldıb. Hərbi qarşıdurmanın müddəti və intensivliyi çox güman ki, məhdud olacaq.

İki ölkə arasında gərginlik yaradan amillər kimi ikitərəfli sülh müqaviləsinin, habelə atəşkəsi təmin edəcək mexaniz­min olmaması, silahlı qüvvələrin dislo­kasiyasının yaxınlığı və “Azərbaycanın Ermənistanla danışıqlarda öz məqsəd­lərinə nail olmaq üçün hərbi təzyiqdən istifadə etməyə hazır olması” (?) göstə­rilir. “Bundan başqa, “Dağlıq Qarabağda” hakimiyyətin etnik ermənilərdən azərbay­canlılara keçməsi və Azərbaycanın onun eksklavı ilə birləşdirən quru dəhlizə çıxış tələb etməsi silahlı qarşıdurma riskini ar­tıracaq”, – deyə hesabatda bildirilir.

Qeyd edək ki, ABŞ Kəşfiyyat İcması adlanan qurumda Birləşmiş Ştat­ların müxtəlif dövlət orqanlarına tabe olan 17 kəşfiyyat qurumu cəmləşib. Bunlar Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi, ABŞ Dövlət Departamentinin 2, Maliyyə Na­zirliyinin 1, Müdafiə Nazirliyinin 8, Ener­getika Nazirliyinin 1, Daxili Təhlükəsizlik Nazirliyinin 2 və Ədliyyə Nazirliyinin 2 qurumudur. Kəşfiyyat İcmasına ABŞ Milli Kəşfiyyatının direktoru rəhbərlik edir. Di­rektor həm də ABŞ Prezidentinin kəşfiy­yat məsələləri üzrə müşaviridir.

Görünür, bu təşkilatlarda kimlərsə, həqiqətən də, Azərbaycanın Ermənistana hücum etməsini arzulayır. Yayılmış hesa­bat da həmin bu arzu və istəklərin nəticə­sidir. Artıq bir neçə aydır ki, Qərb mediası­nın, ekspertlərinin və hətta bəzi rəsmilərin danışdıqları yalnız budur. Nəhayət ki, növ­bə kəşfiyyatçılara da çatıb. Hesabat təkcə ABŞ-la bu və ya digər dərəcədə qarşıdur­ma vəziyyətində olan ölkələr (Çin, Rusiya, İran, Şimali Koreya) haqqında deyil, həm də planetin silahlı münaqişələrin baş ver­diyi, yaxud potensial olaraq baş verə bilə­cəyi bütün nöqtələr haqqında məlumatları əks etdirir.

Ermənistan–Azərbaycan müna­sibətləri hesabatda iki bölmədə nəzərdən keçirilir. Əvvəlcə “Rusiya” bölməsində buna yüngülcə toxunulub. Cənubi Qafqazla bağlı məsələyə Rusi­yanın geosiyasi mövqeyi prizmasından yanaşılır. Bildirilir ki, Ermənistan, Mol­dova və bəzi Mərkəzi Asiya dövlətlərinin alternativ tərəfdaşlar tapmaq üçün yeni səyləri Ukraynadakı müharibənin hətta postsovet məkanında Moskvanın təsirini necə sarsıtdığını göstərir. 

Rusiyanın 2023-cü ilin sentyabrında Azərbaycanın “Dağlıq Qarabağı” etnik ermənilərdən geri almasının qarşısını almaq üçün resurslarını və si­yasi kapitalını xərcləmək istəməməsi Moskvanın Ukraynadakı müharibəsinin onun regional təhlükəsizliyin arbitri rolu­nu necə zəiflətdiyini vurğulayır.

Qeyd etmək lazımdır ki, antiterror tədbirləri etnik ermənilərə qarşı deyil, ölkəmizin Qarabağ iqtisadi rayonunda möhkəmlənmiş Ermənistan ordusunun qalıqlarına qarşı həyata keçirilib. Ru­siyanın bölgədə rolunun zəifləyib-zəif­ləməməsi isə bizimlə az-çox əlaqəsi ol­mayan məsələdir. Azərbaycan xalqı və dövləti “dəmir yumruq” kimi birləşərək 2020-ci ildə Vətən müharibəsi aparıb və torpaqlarını işğaldan azad edib. 

Həmin vaxt Ukraynadakı müharibə­nin başlanmasına 2 il vaxt qalırdı. Beləliklə, Azərbaycanı regional si­yasi qarşıdurmalara çəkmək cəhdləri fay­dasızdır. Ölkəmiz heç zaman böyük döv­lətlərin qarşıdurmasında tərəf olmayıb. Yalnız özünün milli maraqlarını qoruyub. Bu baxımdan ABŞ Kəşfiyyat İcmasının 2023-cü ildəki antiterror tədbirlərini nələr­ləsə əlaqələndirməsi absurddur. Azər­baycan hələ 2020-ci ildə regionda yeni geosiyiasi reallıqlar yaradıb.

Ermənistan–Azərbaycan qarşıdur­masının növbəti və sonuncu qeydi “Mü­naqişələr və qeyri-sabitlik” bölməsinin “Potensial dövlətlərarası münaqişələr” bölməsində verilmişdir. Hesabat müəllif­ləri burada iki ölkənin münasibətlərindən daha ətraflı bəhs edirlər. Amerika kəşfiy­yatçıları qarşıdurmanın mütləq baş verə­cəyinə şübhə etmirlər.

Hesabat müəlliflərinin qeyd etdikləri “ikitərəfli sülh müqaviləsinin, habelə atəş­kəsi təmin edəcək mexanizmin olmaması, silahlı qüvvələrin dislokasiyasının yaxın­lığı və Azərbaycanın Ermənistanla danı­şıqlarda öz məqsədlərinə nail olmaq üçün hərbi təzyiqdən istifadə etməyə hazır ol­ması” fikri də çox əsassız ittihamdır.

ABŞ rəsmilərinin tarixin arxivinə gö­mülmüş separatçı xunta rejimini “Dağlıq Qarabağın hakimiyyəti”, Azərbaycan əra­zisində ilişib qalan Ermənistan ordusunu və ona qoşulmuş separatçı dəstələri “özü­nümüdafiə qüvvələri” adlandırması isə təəccüb doğurur. Beləliklə, ABŞ hökuməti Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və Qara­bağ iqtisadi rayonu üzərində suverenliyini mübahisələndirmiş olur.

Hesabatda qeyd olunan hipotetik mü­haribənin ikinci səbəbinə – “Azərbaycanın onun eksklavı ilə birləşdirən quru dəhlizə çıxış tələb etməsi silahlı qarşıdurma ris­kini artıracaq” fikri isə daha bir yanlışdır. Məsələ ondadır ki, Ermənistan 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli Bəyanatla Nax­çıvana yol açmaq üçün üzərinə öhdəlik götürüb. Bununla belə, Azərbaycan rəh­bərliyi dəfələrlə bəyan edib ki, Bakı nəinki Ermənistana hücum etmək niyyətində de­yil, ümumiyyətlə, İrəvanın dəhliz vermək­dən imtinası halında alternativ yollardan istifadə edəcək. İranla razılaşma və cə­nub qonşumuzun ərazisindən Naxçıvana gedən yolun tikintisinə başlanılması bunu nümayiş etdirir.

Beləliklə, bu qənaətə gəlmək olar ki, hesabatda əksini tapan bütün məqamlar yanlışdır, qərəzlidir və ziddiyyətlidir. Bunu Ermənistanı müharibəyə təhrik etmək üçün hazırlanmış hesabat adlandırmaq daha doğru olardı. Bir daha aydın olur ki, Qərbdəki bəzi dairələrin siyasi taktikaları fərqli olsa da, strateji məqsədləri eynidir. Onlar İrəvanı yeni müharibəyə sürük­ləmək istəyirlər.

Hərbi-siyasi şərhçi Rizvan Hüsey­nov “XQ”yə açıqlamasında bildirdi ki, ABŞ Kəşfiyyat İcması Vaşinqtonun və onun müttəfiqlərinin maraqlarını əks etdirən hesabatlar hazırlayır. Burada məqsəd müttəfiqləri səfərbər etməkdir: “Bu təşkilatın əvvəlki hesabatlarında qeyd olunurdu ki, Ukrayna bu gün-sabah qalib gələcək. Hesabat Rusiya–Ukrayna müha­ribəsi ilə bağlı reallıqları əks etdirmir. Yəni, Rusiyanın və Ukraynanın real potensialı­nın nədən ibarət olduğu qeyd olunmur. Kəşfiyyat icması yalnız ABŞ-ın marağın­dan çıxış edir. Daha doğrusu, ona verilən sifarişlər əsasında hesabatlar hazırlayır”.

Müsahibimiz qeyd etdi ki, bizim regi­onumuzla bağlı hesabatın arxasında da­yanan qüvvələr Azərbaycanın yaratdığı reallıqları nə anlamaq, nə də qəbul etmək istəyirlər: “Bunlar həmin qüvvələrdir ki, 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Qa­rabağ separatçılarını Azərbaycana müqa­vimət göstərməyə sövq edirdilər. Onlar bu əməllərini 2023-cü ilin sentyabrınadək davam etdirdilər. Ancaq ölkəmiz həmin ta­rixdə bütün məsələləri həll etdi və separa­tizmin kökünü kəsdi.

Kənar qüvvələrin əllərində maşa olan separatçılar həbs olunaraq, Bakıya gətiril­dilər. Bu, kənar qüvvələrə ən böyük zərbə oldu. Ona görə də yeni metod tapıblar. Əllərindən gələni edirlər ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında yeni münaqişə ocağı alovlansın. Onlar hesab edirlər ki, bunun üçün vacib faktor Rusiyanın böl­gədəki dayaqlarının zəifləməsidir. Düzdür, Rusiyanın bölgədə dayaqları zəifləyib. Amma Rusiyanı daha da sıxışdırmaq üçün Ermənistanı növbəti, ciddi addımlar atmağa sövq edirlər. Çalışırlar ki, İrəvan Moskvaya qarşı qarşıdurma ritorikasını gücləndirsin. Qərbdəki dairələr özlərini Paşinyan hökumətinin himayədarı kimi aparsalar da, əslində, Ermənistanın Ru­siyanın zərbələri altına itələyirlər. Rusiya Ukrayna cəbhəsində kollektiv Qərbə qar­şı döyüşdüyü üçün ipə-sapa yatmayan Ermənistana birbaşa zərbələr endirmək imkanı hələ ki, məhdudur. Buna görə də onlar bu rolda Azərbaycanı görürlər. Yəni, fikirləşirlər ki, Ermənistanı, necə deyərlər, yemə çevirəcəklər. Necə ki, həmin siyasi dairələr bundan öncə Qarabağ ermənilə­rini “yem” etmişdilər. Burada söhbət ABŞ, Fransa kimi ölkələrdə olan bəzi siyasi dairələrdən gedir. Onlar qəsdən, bilərək­dən yalançı hesabatlar yaymaqla, çağı­rışlar etməklə, ABŞ-dan, Fransadan olan müxtəlif siyasətçilərin bölgəmizə səfərləri ilə Qarabağ ermənilərini aldatdılar, sepa­ratçıları yalandan ruhlandırdılar və son nəticədə, necə deyərlər, xərclədilər”.

R.Hüseynov qeyd etdi ki, indi də hə­min aqibət Ermənistan üçün hazırlanıb. Burada məqsəd regionda yaranmış geo­siyasi reallıqları dəyişmək və yeni reallıq­lar yaratmaqdır: “Hazırkı reallıqlar onların maraqlarına uyğun deyil. Çünki hazırkı reallıqlar 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan tərəfindən ya­radılıb. Bu məsələdə bizə Türkiyə siyasi dəstək verib. 2023-cü ilin sentyabrındakı bir günlük antiterror tədbirləri isə yeni geo­siyasi reallıqları daha da möhkəmləndirdi. Xarici qüvvələr bunu qəbul edə bilmirlər. Onlar reallığı dəyişmək istəyirlər və qeyd etdiyimiz kimi, bunun üçün Ermənista­nı qurban verməyə hazırdırlar. İstəyirlər ki, regionumuz yeni münaqişə ocağına çevrilsin. Əgər yeni münaqişə baş ver­sə, onların müdaxiləsi daha rahat olacaq. Yəni, həmin qüvvələr yeni geosiyasi real­lığın yaranmasına iştirak etmək istəyirlər. Belə hesabatların da məqsədi Ermənis­tanı ruhlandırmaqdır. İrəvana deyirlər ki, “düz yoldasan, demokratik yolla gedirsən, Azərbaycan hücum edəcək, biz də sənə dəstək verəcəyik, onun qarşısını alaca­ğıq”. Eyni zamanda, Ermənistana deyirlər ki, demokratik ölkə kimi yaxşı bir missiya həyata keçirirsən”.

Müsahibimiz əlavə etdi ki, Qərbdəki müəyyən dairələr həmin yalanları vaxtilə gürcü xalqına söylədilər: “Gürcü xalqı 2008-ci ildə Rusiyanın müdaxiləsi zamanı bunun acı nəticələrini gördü. Həmin aqi­bəti 2013-cü ildə “Maydan hərəkatı” ilə Ukrayna xalqının başına gətirdilər. İndi görürük ki, Ukraynanı Rusiya ilə təkbətək qoyublar. Təxminən eyni ssenarini Ermə­nistan üçün də hazırlayıblar”.

Səxavət HƏMİD
XQ