ABŞ ilə Azərbaycan arasında münasibətlər müsbət məcraya qayıdır. Prezident İlham Əliyevin Münxendə ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken ilə görüşü və səsləndirilən fikirlər belə deməyə əsas verir. Əslində, Azərbaycanın öz əraziləri üzərində suverenliyini tam bərpa etməsindən sonra yaranan yeni reallıqların məntiqi ikitərəfli əlaqələrin məhz pozitiv istiqamətdə inkişaf etməsini şərtləndirir. Ümid edək ki, regionda sülhün bərqərar olmasını arzuladığını açıqlayan Birləşmiş Ştatlar Azərbaycan ilə münasibətləri ikitərəfli əlaqələrin səviyyəsinə, bir-birinə verilən yüksək dəyərə uyğun inkişaf etdirilməsinə çalışacaq.

Azərbaycan ilə ABŞ arasında dost­luq və əməkdaşlıq zəminində dinamik inkişaf edən əlaqələr bir sıra sahələrdə strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksə­lib. Qlobal çağırışlara, beynəlxalq ter­rorizmə qarşı mübarizə, təhlükəsizlik məsələlərində fəal və səmərəli birgə fəaliyyət, iqtisadi sahədə geniş qarşı­lıqlı fəaliyyət ikitərəfli münasibətləri xa­rakterizə edən əsas amillərdir.

Enerji sahəsində səmərəli əməkdaşlıq mövcuddur. Birləşmiş Ştatlar Azərbaycanın enerji strate­giyasını bütün mərhələlərdə güc­lü və ardıcıl şəkildə dəstəkləyib. Rəsmi Bakı enerji təhlükəsizliyi­nin təmin edilməsində ABŞ ilə sıx əməkdaşlığı, həyata keçirilən iri­miqyaslı transmilli layihələrdə Bir­ləşmiş Ştatların hərtərəfli dəstəyi­ni xüsusilə yüksək qiymətləndirir. Ötən müddət ərzində müstəqil və çoxvektorlu siyasət yürüdən rəsmi Bakı Vaşinqtonla bir çox sahələr­də ikitərəfli münasibətləri davam­lı şəkildə inkişaf etdirib. Bu gün əsas istiqamətlər enerji, təhlükə­sizlik və iqtisadi əlaqələrin inkişafı sahəsində strateji tərəfdaşlıqdır.

Strateji enerji tərəfdaşlığı və artan iqtisadi əlaqələrlə yanaşı, Azərbaycan, həm də ABŞ-ın təh­lükəsizlik və terrorla mübarizə üzrə mühüm tərəfdaşıdır. Azər­baycan Amerika xalqı üçün çətin bir zamanda ABŞ-a yardım təklif edən ilk dövlətlərdən biri olub. 2001-ci il sentyabrın 11-də Nyu-York və Vaşinqtonda baş vermiş terror aktlarından dərhal sonra Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyev terrorizmlə müba­rizədə ABŞ-a qeyd-şərtsiz dəstək təklif edib. Vaşinqton Azərbaycan rəhbərliyinin köməyini qəbul edib və Əfqanıstandakı missiya üçün qeyri-döyüş yükləri daşıyan NATO təyyarələri Azərbaycanın hava məkanından keçərək ölkəmizin hava limanlarından istifadə edib. 

NATO-nun Əfqanıstandakı missiyası üçün nəzərdə tutulan bütün yüklərin, təxminən, 40 fai­zi Bakıdan keçib. Bundan əlavə, Azərbaycan uzun illər İraq və Ko­sovoda sülhməramlı missiyalarda iştirak edib. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan sülhmə­ramlı missiyasını sonadək yerinə yetirib, Əfqanıstanı sonuncu tərk edən ölkələrdən biri olub. Azər­baycan jurnalistləri ilə görüşündə ABŞ-ın ölkəmizdəki səfiri Mark Libbi də bildirib ki, uzun illər Azər­baycan ABŞ-la birlikdə transmilli təhlükələrə qarşı mübarizə apa­rıb.

Əlbəttə, Azərbaycan etibar­lı və strateji tərəfdaş kimi qəbul edilir və ABŞ da ölkəmizlə sıx, isti münasibətlərin olmasında maraqlıdır. Münxen səfəri çərçi­vəsində Prezident İlham Əliyevin ABŞ-ın üç rəsmi nümayəndəsi ilə görüşməsi əlaqələrin inkişaf perspektivlərinin olduğunu bir daha nümayiş etdirməklə yanaşı, ABŞ-ın Azərbaycanla münasibət­lərin inkişaf etdirilməsində maraqlı olduğunu təsdiqləyir. 2022-ci ildə ABŞ Prezidenti Co Bayden Azər­baycan dövlətinin başçısı İlham Əliyevə ünvanladığı məktubunda qeyd etmişdi ki, Birləşmiş Ştatlar bir çox sahələrdə Azərbaycanın güclü tərəfdaşı olub və bu gün də ikitərəfli münasibətlərdə bu mövqeyə sadiq qalmaqda davam edir. 

Məktubda qeyd edilmişdi ki, dünyanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm dö­nüş dövrünü yaşadığı bir vaxtda ABŞ və Azərbaycan, eyni zaman­da, təmiz enerjiyə keçidlə bağlı uzunmüddətli öhdəliklərini təmin etmək üçün lazımi investisiyaları və dəyişiklikləri həyata keçirirlər. Bu baxımdan enerji təhlükəsizli­yi məqsədlərinə nail olmaq üçün şaxələndirmənin vacib olduğu və Azərbaycanın regional formatda böyük rol oynadığı qeyd edilmişdi. ABŞ lideri, həmçinin regional və qlobal bazarların sabitləşdirilməsi baxımından Transxəzər əmək­daşlığının böyük potensialının reallaşdırılmasında Azərbaycanın əhəmiyyətini xüsusi vurğulamışdı.

Fevralın 17-də Münxendə ABŞ Dövlət katibi Antoni Blinkenin Pre­zidenti İlham Əliyev ilə görüşündə səsləndirdiyi fikirlər də onu göstə­rir ki, Birləşmiş Ştatlar Azərbaycan ilə əlaqələrin inkişafında maraqlı­dır və Bakının Cənubi Qafqaz re­gionundakı oynadığı aparıcı rolu qəbul edir. Burada xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır ki, görüş ABŞ-ın müraciətinə əsasən baş tutub. Bu, bir daha onu təsdiqlə­yir ki, ABŞ Azərbaycanı regional proseslərin axarına təsir edən güclü dövlət kimi qiymətləndirir və postmüharibə dövrünün inkişafına təsir göstərən tərəfin məhz Ba­kının olduğu etiraf edir. Bu, həm onu göstərir ki, okeanın o tayında Azərbaycana yönəlmiş destruktiv addımların perspektivsizliyini an­layırlar. Qarabağ münaqişəsinin həll olunmasından sonra regional əməkdaşlıq əlaqələrinin daha da genişləndirilməsi üçün əla imkan­lar yaranıb və strateji önəmli böl­gələrdə sabitliyin və təhlükəsizli­yin güclənməsində maraqlı olan ABŞ Cənubi Qafqaz regionunun ən güclü ölkəsi olan Azərbaycan ilə əlaqələrini daha da dərinləşdir­məyə diqqətini artırmalıdır. 

Antoni Blinkenin görüşdə səsləndirdiyi fikirlər belə deməyə əsas verir ki, ABŞ məhz bu is­tiqaməti prioritet hesab edir. Azər­baycanla ikitərəfli əlaqələri çox yüksək qiymətləndirdiklərini qeyd edən ABŞ Dövlət katibi vurğula­yıb ki, ikitərəfli münasibətlərin və ölkələrimiz arasında əməkdaşlı­ğın daha da gücləndirilməsi üçün yaxşı imkanlar var. Ötən il 19–20 sentyabr antiterror tədbirlərindən sonra Azərbaycanla ABŞ arasın­da münasibətlərdə müəyyən anla­şılmazlıq yaranmışdı. Azərbaycan ərazi bütövlüyünü bərpa etdikdən sonra bildirmişdi ki, müharibə başa çatıb, Qarabağ problemi ar­tıq yoxdur və Ermənistan ilə Azər­baycan arasında normallaşma prosesi öz axarı ilə davam edir. 

Mövcud vəziyyət Ermənis­tan–Azərbaycan əlaqələrinin tam potensialının üzə çıxarılma­sı baxımından əhəmiyyətlidir. Azərbaycan da dəfələrlə bildirib ki, regionda sülhün və sabitliyin tərəfdarıdır və ABŞ bu məsələ­ni dəstəkləyirsə, Bakı da bunu alqışlayır. Görüşün müsbət məc­rada keçməsi və müzakirə olunan məsələlər belə deməyə əsas verir ki, tərəflər həmin anlaşılmazlığı arxada qoyaraq münasibətləri strateji əlaqələrin ruhuna uyğun inkişaf etdirmək istəyirlər. Amma burada əsas məsələ odur ki, ABŞ–Azərbaycan əlaqələri Ermə­nistan ilə Azərbaycan arasında prosesin əsirinə və ya hədəfinə çevrilməməli, strateji əməkdaşlı­ğın ruhuna uyğun inkişaf etməli­dir. Görüş çərçivəsində qarşlılıqlı şəkildə əməkdaşlığın keyfiyyətcə yeni bir səviyyəyə qaldırılmasının əhəmiyyətinin vurğulanması da buna ümid etməyə əsas verir.

Səbuhi MƏMMƏDOV
XQ