Ermənistanda baş naziri əvəz edəcək lider, hakimiyyəti devirə biləcək qüvvə yoxdur

Nikol Paşinyanın əleyhinə etirazlar Azərbaycan Ordusu­nun lokal xarakterli antiterror tədbirləri keçirməsindən sonra geniş vüsət aldı. Düzdür, ona qədər də İrəvanda müxtəlif etiraz aksiyaları, nümayişlər keçirilir, istefa tələbləri səsləndirilirdi. Hətta aksiya iştirakçılarına qarşı polisin qəddar davranışı da olurdu. 

Amma bu zaman özünü insan hüquqlarının müdafiəçi­si kimi qələmə verən beynəlxalq QHT-lər susurdular. Əs­lində, susqunluq Ermənistanın baş nazirinin hakimiyyətini qorumağa xidmət edir, bütün imkan və resurslarla Paşin­yan iqtidarının himayə edilməsi anlamına gəlirdi. Axı Pa­şinyanın hakimiyyətini itirməsi Qərbin məlum güclərinin də itirməsi deməkdir. Söhbət Cənubi Qafqaz platforma­sındakı qlobal maraq və mənafe davasındakı itirmədən gedir.

Nə üzə bilir, nə də dözə...

Birmənalı şəkildə deyə bilərik ki, Ermənistanda N.Paşinyanı əvəzləyəcək qüvvə tapısa, həmin qüvvə artıq Qərbin təmsilçisi olmayacaq. Yeni lider rusiyame­yillilərin sırasından çıxacaq. Amma həmin şəxsin Qarabağ klanının təmsilçisinin ola biləcəyi ehtimalı sıfıra bərabərdir. Fəqət, Ermənistanda Paşinyanı məqbul sayan qü­vvələr də az deyil. Düzdür, Nikol seçicilə­rinə böyük vədlər verib və indi həmin vəd­ləri yetinə yetirmək üçün imkanlar arayır. Məsələyə mövcud aspektdən yanaşanda, Paşinyanla yola davam istəyənlərin məhz iradəsiz, qərarsız şəxslər olduqları üzə çıxır. 

Görünən budur ki, indi Ermənistanda Paşinyanı əvəzləyəcək lider yoxdur. Onun iqtidarı əleyhinə daxildə güclü müxalif cəbhəni də görmürük. Baş nazir tez-tez parlamentdə təmsil olunmayan müxalif qüvvələrlə görüşür ki, bu amilin özü, on­larla apardığı müzakirələr ölkədaxili siyasi proseslərdə gərginliyin səngiməsinə gəti­rib çıxarır. 

Qeyd edək ki, Ermənistanda daxili proseslərə təsir gücünə malik qüvvələrdən danışanda, erməni lobbisini yaddan çıxar­maq olmaz. Cəmiyyətin hakimiyyətdən narazı kütləsi Qarabağdan gələn ermənilə­rin hesabına da arta bilər. Son üç ayın ha­disələri onu deməyə əsas verir ki, bu amil müxalif cəbhənin əlində Paşinyana qarşı “kozır”a çevrilib. 

Bütün bunları nəzər alan rəsmi İrə­van MDB-dən, Avrasiya İtifaqından, KT­MT-dən, Gömrük Birliyindən çıxmaq, ümumiyyətlə, Rusiya ilə yolunu tamamilə ayırmaq yönündə başlatdığı siyasi demar­şı son vaxtlar bir qədər səngidib. Xatırla­daq ki, Ermənistanın baş naziri oktyabr ayında Avrasiya İttifaqı və MDB-nin hö­kumətlərarası toplantısına getmədi, eləcə də noyabrın sonlarında KTMT-nin Minsk sammitini buraxdı. Yeri gəlmişkən, şübhə yoxdur ki, baş nazır Nikol Paşinyanın Ru­siyaya iki günlük işgüzar səfəri Moskva­nın, həmçinin daxildə getdikcə güclənən rusiyameyilli qüvvələrin təzyiqini neytral­laşdırmağa xidmət edir. Baş nazir dekabrın 25-də Sankt-Peterburqda Avrasiya İqtisadi İttifaqına üzv ölkələrin liderlərinin toplan­tısında iştirak edib, dünən isə MDB dövlət və hökumət başçılarının zirvə görüşünə qatılıb. Sammit Rusiya Prezidenti Vladi­mir Putinin dəvəti ilə keçirilib. 

Məkrli planlar kağız üzərində qaldı

Buna qədər də Paşinyanı hakimiyyət­dən kənarlaşdırmaq üçün cəhdlər göstəri­lib. “Beşinci kolon”un təmçilçiləri sayılan məğlub ordunun keçmiş generallarının əli ilə Paşinyanı devirmək planı alınmadı. Keçən il İrəvandakı fasiləsiz kütləvi etiraz aksiyaların təşkilatçısı və “ilhamvericisi” rolunda da məhz Moskvanın çıxış etdi­yi hamıya məlum idi. Həmin mitinqlərdə məhz “beşinci kolon”un nümayəndələri “Paşinyan, istefa ver!”, – deyə bağırırdı­lar. İqtidarı devirmək istədiklərini açıq bə­yan edən bu qüvvələr məqsədlərinə çatan kimi, Azərbaycana qarşı müharibəyə baş­layacaqlarını da gizlətmirdilər.

Anti-Paşinyan koalisiyasına həmçinin, Ermənistanda 20 il hakimiyyətdə olmuş “Qarabağ klanı” və onun ərtafında cəmləş­miş qüvvələr, eləcə də bölgədəki biznes­lərini batırmış oliqarxlar daxildir. Onlar məqsədlərinə çatmaqdan ötrü Qarabağdan könüllü getmiş yüz min ermənidən maşa kimi yararlanmaq planlarını cızırdılar. 

“Heç bir qüvvə Paşinyanı devirə bil­məz, çünki bu, bir partiyanın deyil, ümum­milli konsolidasiyanın missiyasıdır”. Bu sözləri Ermənistanın üçüncü prezidenti Serj Sarkisyanın başçılıq etdiyi Respub­lika Partiyasının Gənclər İttifaqının həbs edilmiş sədr müavini Armen Aşotyan de­yib. Bu şəxs vətəndaşların ona ünvanladıq­ları onlayn suallara “içəridən” cavab verib. Sosial şəbəkə istifadəçisi Roland Tarmaz­yan ondan partiyanın konkret hansı addım­ları atacağını soruşub. Aşotyanın dediyinə görə, təmsilçisi olduğu partiya indiyədək Nikolu devirmək istiqamətli bütün cəhd­lərdə yaxından iştirak edib və dəstəkləyib. Bu zaman, o, maraqlı müqayisə də aparıb: “Əlbəttə, solo-skripkaçının kimliyi vacib­dir, amma ondan daha vacibi bütün orkest­rin “falş” ifa etməməsidir”. 

Yəqin, bu açıqlamasından sonra istin­taq “gənc siyasi liderə” qarşı dövlət quru­luşunu dəyişməyə çağırışlar etdiyinə görə itiham da irəli sürəcək.

“Qarabağ klanı”nın ikiqat fiaskosu

Bu gün Ermənistanın bir dövlət kimi çat verməsindən danışmaq olar. Çünki ölkə neçə müddətdir sonu görünməyən daxili qarşıdurmadan sarsılmaq üzrədir. İntəhası, bütün bunlarla yanaşı, hələlik re­vanşistlərin, o cümlədən Qarabağ klanının Paşinyanı istefaya göndərmək üçün real şansları olmayıb. 

Hayların cibində deputat mandatı daşı­yan fərari generalı Seyran Ohanyan “Art­sax” məsələsi hələ həll olunmayıb” deyir. Bu, “dqr”siz, separatçı-xunta rejimsiz qalmış “Qarabağ klanı”na məxsus revan­şist ritorika nümunəsidir. Belə bir axmaq fikir daşıyıcılarının məqsədi Ermənistanda nisbi siyasi sabitliyi pozmaq, kütləni Pa­şinyana qarşı qaldırmaqdır. Hayastan icti­maiyyətinin böyük qismi bu “məmurları” açıq şəkildə ələ salır, onların məsuliyyətə cəlb olunmasını tələb edir. Reallıq ondan ibarətdir ki, bu gün Ermənistanda canını tapşırmış qondarma saparatçı rejimin nü­mayəndələri hətta keçmiş təbəələri – Qa­rabağdan olan ermənilər arasında da nüfuz yiyəsi deyillər. Onlar nəyəsə təsir gücün­dən də uzaqdırlar. “Artsax” məsələsinin həllini tapmaması ilə bağlı verilən avan­türist bəyanatlar isə xəyalpərvər revanşist­lərin xarakterik cizgisidir. Guya, onlar bu yolla cəmiyyətdə sabitliyi pozmağı baca­racaqlar. 

Xatırladaq ki, üç ay bundan əvvəl bü­tün Ermənistan müxalifətinin İrəvana köç­müş Qarabağ ermənilərinin də qatıldıqları etiraz mitinqinə maksimum beş-altı min adam toplanmışdı. Ermənistanın ikinci prezidenti Robert Koçaryanın gəlini mü­ğənni Siruşonun fəryad və çağırışlarına, bu gün Bakıda istintaq təcridxanasında çayını içən “çirkli” biznesmen və uğursuz diplomat Ruben Vardanyanın cəhdlərinə, “ağılsız Qaqo” kimi tanınan, Çiçəklənən Ermənistan Partiyasının rəhbəri Qaqik Sarukyanın məkrli planlarına baxmaya­raq, meydana gələn olmamışdı. Birləşmiş müxalifətin “miatsum” mifinin üzərində “son rəqsi oynamaq” cəhdi gözlənilən fiasko ilə başa çatmışdı. Təşkilatçıların “piar-qələbələri” İrəvanın bir neçə küçəsi ilə məhdudlaşmışdı. Deyəsən, revanşistlər fiaskoya uğramış bütün cəhdlərini həmin gün “triumfa” çevirmək barədə düşünür­müşlər. Respublika Partiyasının sözçüsü Eduard Şarmazanovun üç ay əvvəl dediyi sözlərdir: “Yüz min insan küçələrə çıxar­sa, polislər də bizə qoşulacaq və onda Ni­kol rədd olub gedəcək”. 

Amma alınmadı. Çünki həmin Koçar­yana, Sarkisyana və bütövlükdə “Qarabağ klanı“na irəvanlıların nifrəti böyükdür. Bu isə onların çevriliş cəhdlərinin ikiqat fias­koya uğraması deməkdir. Müxtəlif siyasi qüvvələr daxildə N.Paşinyanı devirməyə, onun ictimai nüfuzunun aşağı salmağa nə qədər cəhd göstərsələr də, nəticəsi olmur. Ümumiyyətlə, erməni xalqı cəmiyyətin radikal-revanşist kəsiminin çağırışlarına biganədir.

Rasim MUSABƏYOV, 
Milli Məclisin deputatı, politoloq

İndi ruspərəst qüvvələr Ermə­nistanda özlərini məyus hiss edir­lər. Ona görə ki, əhalinin böyük əksəriyyəti bu düşüncədədirlər ki, Moskva onları atıb. Guya, Kreml Qarabağ ermənilərinin müdafiəsi üçün heç “barmağını da tərpət­məyib”. Bu səbəbdən Rusiyaya meyilli qüvvələr Paşinyana qarşı hansısa çevriliş cəhdini etməyə qa­dir deyillər. Koçaryan və Sarkis­yan cütlüyü Qarabağdan getmiş ermənilərdən iqtidara qarşı “ta­ran” taktikasında istifadə etmək istəsə də, onların özləri də Krem­lin dəstəyinə bel bağlamırlar. Həm də bu səbəbdən yaxın vaxtlarda rusiyapərəst qüvvələrin konsa­lidasiya olunub Paşinyana qarşı hansısa hücumu təşkil edəcəkləri­ni düşünmürəm. Amma yaya doğ­ru əgər Azərbaycanla sülh müqa­viləsinə imzasını atarsa, bu halda ona qarşı təzyiqlərin artacağını istisna etmirəm. Bunun necə, han­sı formada baş verəcəyini zaman göstərəcək.

Nikol Paşinyanın Sankt-Peter­burqa Avrasiya İqtisadi İttifaqının toplantısında iştirakına gəldikdə isə, bu, heç də ona edilən təzyiqlə­rin nəticəsi deyil. İrəvan proqma­tik olaraq hesablayır ki, hazırda Ermənistanın Rusiyadan iqtisadi asılılığı həddən artıq yüksəkdir. Onun xarici ticarət dövriyyəsinin qırx faizi məhz Rusiya ilədir. Hər il Ermənistana dörd milyard ABŞ dollarına yaxın vəsait Rusiyadan köçürülür. O, ucuz qazı Rusiya­dan alır. Elekrik, dəmir yolları, rabitə sistemləri Moskvanın nə­zarətindədir. Yəni, Rusiya ilə iq­tisadi əlaqələrin qırılması Ermə­nistan üçün intihara bərabərdir. KTMT-dən fərqli olaraq, İrəvan Avrasiya İqtisadi İttifaqında işti­rakda maraqlıdır. Ələlxüsus da, bu il quruma sədrlik Ermənistana keçir. Amma Paşinyanın bu səfəri ilə heç də Rusiya və Ermənistan arasındakı probelmlər öz həllini tapmır. 

Fikrət SADIXOV, 
Qərbi Kaspi Universitetinin professoru, siyasi şərhçi 

Paşinyanı hakimiyyətdən yola salmaq müxalif düşərgənin çox­dankı arzusudur. İlk baxışdan elə görünür ki, Ermənistandakı indiki vəziyyət onlar üçün daha əlverişlidir. Söhbət Qarabağdan köçmüş ermənilərdən gedir. Bu kontingentdən Paşinyana qarşı məharətlə istifadə etmək planları­nı görürük. Digər tərəfdən, sonun­cu separatçıbaşı Şahramanyanın qondarma “Artsax” rejiminin bu­raxılması barədə fərmanını ləğv etməsi də həmin qüvvələrin işinə yarayır. Xaricdən idarə olunduğu şübhə doğurmayan bu qüvvələr mövcud amildən də Paşinyana qarşı istifadəyə çalışırlar. 

Hələlik, Nikol Paşinyanın və­ziyyəti, demək olar ki, sabitdir. Əslində, onun özündən də çox şey asılıdır. Yəqin anlayıb ki, Rusiya ilə münasibətləri gərginlik həd­dinə çatdırmaqla, faktiki olaraq, özünə quyu qazır. Məhz buna görə, o, Sankt-Peterburq sammi­tində iştiraka razılığını verib. Çox güman ki, ona müstəqil siyasətçi olmadığını uyğun formada başa salıblar və deyiblər ki, əgər biz­dən uzaqlaşmaq istəsən, səni daha betər problemlər gözləyə bilər. N.Paşinyanın yaxın gələcək­də devriləcəyini düşünmürəm. Amma proseslərin hansı məcra­da gedəcəyi Paşinyanın verəcəyi qərarlardan birbaşa asılı olacaq. Əlbəttə ki, burada məsələyə Er­mənistan baş nazirinin Rusiya ilə münasibətləri normal səviyyədə saxlaması aspektində yanaşmaq lazımdır. Və bu onun gələcək siya­si aqibəti üçün mühüm amillərdən biri sayıla bilər.

İmran BƏDİRXANLI
XQ