Yaxud “məzlum Ermənistan” dramatizmi

Qərb dünyası, sanki, Ermənistanı himayəyə götürüb, ona hər cür dəstək göstərir. Müxtəlif bəyanatlar, hərbi və humanitar yardımlar – hamısı bir-birini əvəzləməkdədir. Bu, azmış kimi, İrəvanı müdafiə edən məqalələr də yazılmaqdadır. Buna bir o qədər təəccüblənmirik. Artıq belə tərəfkeşliyə, saxta təəssübkeşlik dolu hərəkətlərə öyrəşikliyik. Elə riyakarlıq dolu digər əməllərə də, həmçinin. 

“Qoca qitə”nin özünü mütərəqqi sayan ins­titutlarının ermənipərəstliyinə təəccüblənməsək də, haqqında söz açacağımız mövzu baxımın­dan, Avropa Şurası kimi, bir növ, balans yarat­malı olan qurumun davranışını istisna sayma­lıyıq. Bəli, bilirik ki, bu təşkilat da son vaxtlar, belə demək mümkünsə, erməniləri müdafiə “trendinə” qoşulub. Mövcud xüsusdakı acına­caqlı durumun müxtəlif təzahür formalarının mövcudluğundan da xəbərdarıq. Ancaq indi­ki yanaşmaya ilk dəfədir rast gəlirirk. Söhbət AŞ-nin saytında yer almış məqalədən gedir. O məqalədən ki, orada Ermənistanın dayanıqlılı­ğının gücləndirilməsi yolları ətrafında söz açılır. Amma yalnız bundan yox. Çünki sözügedən məqalə həm də anti-Azərbaycan mahiyyət da­şımaqda, Cənubi Qafqaz siyasi akvatoriyası müstəvisindəki aşkar təxribatçılıq motivlərinə söykənməkdədir.

Əlqərəz, məqalədə bildirilir ki, av­ropalılar Ermənistanın daxili siyasi sa­bitliyini qoruyub saxlamaqla və onun müdafiə qabiliyyətini gücləndirməklə yanaşı, gərginliyin qarşısını almaq üçün bütün tərəflərlə diplomatik əlaqə sax­lamalıdırlar. Məqalədəki “avropalılar” ifadəsinə diqqət yetirin. Deməli, Ermə­nistanı müdafiə qitənin ideoloji kazusu şəklində qoyulur. İstər-istəməz Orta əsr “səlib yürüşləri”nin İsa Peyğəmbərin (ə.) qəbrinin kafirlərdən xilası şüarını yada salırıq. Nəzərə alaq ki, əsl məqsə­di qarət və talançılıq, Şərqin zəngin tor­paqları hesabına varlanmaq olan bu yürüşlər də ideoloji qiyafəyə bürünmüş­dü. Deməli, Ermənistanı müdafiə də məfkurə davası şəklinə gətirilməkdədir. Bunu edən “köhnə qitə”nin hansısa adi təşkilatı olsaydı, anlayışla qəbul edər­dik. Amma ortada Avropa Şurası var. O təşkilat ki, Azərbaycan da onun üzvü­dür. 

Bəli, bu qurumun saytındakı məqalədə bildirilir ki, Azərbaycanın bir ay davam etmiş blokadasından sonra bir neçə gün ərzində anklavın 100 minə yaxın sakini Ermənistana qaçıb. Bura­da Qarabağı nəzərdə tutan “anklav” ifa­dəsinə diqqət yetirək. Anklav bir dövlə­tin ərazisindəki başqa dövlətə məxsus ərazidir. Avropa Şurası nə demək istə­yir? Yəni, hesab edir ki, Qarabağ Ermə­nistanın Azərbaycanla əhatə olunmuş ərazisidir? 

***

Qarabağ ermənilərinə Ermənistan­da sığınacaq verilməklə, böhranın dər­hal aradan qaldırıldığının vurğulandığı məqalədə, eyni zamanda, bildirilir ki, Azərbaycan irəliləməyə qərar verərsə, Ermənistanın təhlükəsizliyi üçün başqa problemlər yarana bilər. Bu, nə demək­dir? Əlbəttə, Qarabağa Ermənistanın anklavı kimi yanaşan məqalə müəllif­ləri Azərbaycanın ərazini işğal etdiyi düşüncəsindədirlər və onlar “iştah ye­dikcə gəlir” məntiqi ilə hesab edirlər ki, Bakı hücumlarına ara verməyəcək. Yəni, Qarabağdan sonra növbə Ermə­nistanındır. Elə buna görə, daha doğ­rusu, “eskalasiyanın qarşısını almaq üçün Avropa İttifaqı ölkənin sosial da­yanıqlılığını və müdafiə qabiliyyətini gücləndirmək üçün daha fəal işləməli, paralel surətdə diplomatik fəaliyyətini gücləndirməlidir”.

***

Əlbəttə, hazırda Qərb dünyası­nın Ermənistanı və erməniləri müda­fiə tezislərində birinci məqam erməni dövlətçiliyini Azərbaycanın işğalından qorumaqdırsa, ikinci özünü qabarıq göstərən məsələ anti-Rusiya xəttinin seçilməsidir. Avropa Şurasının saytın­dakı məqalənin müəllifləri də “ənənəvi” şparqalkaya istinadı yaddan çıxarma­yıblar. Məqalədə bildirilib ki, “Qarabağ­da dislokasiya olunmuş Rusiya “sülh­məramlı” kontingentinin zəif fəaliyyəti, eləcə də 2021 və 2022-ci illərdə Azər­baycanın Ermənistan ərazisinə hücu­mundan sonra Moskvanın erməni müt­təfiqinə dəstək vermək istəməməsi və nəhayət, sentyabrın 19-da Azərbayca­nın həmləsinə heç bir cavab verməmə­si, bir çox erməninin Rusiyanın təh­lükəsizlik dəstəyindən şübhələnməsinə səbəb oldu.

Yəqin, Qarabağdakı Rusiya sülh­məramlı kontingenti barədə söz açı­larkən, “sülhməramlı” sözünün dırnaq işarəsində yazıldığına diqqət yetirdi­niz. Yəni, Moskvanın rolu elə bu ifa­də ilə də heçə endirilir. Digər tərəfdən, ümumən, məsələnin qoyuluşunda pri­mitivlik və təxribat motivi var. Birincisi, Rusiyanın müttəfiqi Ermənistanı dar­da qoyması fikri aşılanır. Daha dəqiq desək, Kremlin müttəfiqlik öhdəliklərinə əməl etməməsi. İkincisi, Azərbaycan Ermənistan ərazisinə hücum etməyib. Ölkəmiz yalnız erməni silahlı qüvvələ­rinin təxribatının qarşısını alıb, təxribat nöqtələrini zərərsizləşdirib, habelə şərti sərhəddəki strateji nöqtələri ələ keçirib ki, gələcək hərbi təxribatların qarşısının alınması səmərəli olsun. Bunu işğal kimi dəyərləndirmək isə ancaq ermə­nipərəst ritorikanın zay məhsuludur. Üçüncüsü, Azərbaycan sentyabrın 19-da özünün qanuni ərazilərində konsti­tusyon hüquqlarını bərpa etmək üçün lokal xarakterli antiterror tədbirləri real­laşdırdı. Buna qarşılıq Rusiya sülhmə­ramlı kontingenti nə edə bilərdi? Bəlkə Azərbaycan ərazisində ölkənin hərbi birləşmələrinə qarşı döyüşməli idi?

***

Məqalədəki daha bir təxribatçı məqama diqqət yetirək. Bildirilir ki, Pre­zident İlham Əliyev, guya, mütəmadi olaraq, Qərbin rəhbərlik etdiyi danışıq­lar formatında hansısa məsələdə razı­lığa gəlmək istəmədiyinə dair siqnallar göndərir və bunun əvəzində Rusiya və Türkiyənin iştirakı ilə nizamlanmanın tərəfdarıdır: “Belə bir ssenaridə Tür­kiyə, Azərbaycan və Rusiya Ermənista­nın baş naziri Nikol Paşinyanı güzəştə getməyə, o cümlədən, quru “dəhlizinin” yaradılmasına məcbur etmək üçün Avropa İttifaqı və ABŞ-ı istisna edən formatda birləşə bilər. Bundan sonra Paşinyan zəifləyəcək və Ermənistanın daxili sabitliyi daim təhdid altında ola­caq. Bu, ola bilsin, daxili sabitliyin po­zulmasına yol açacaq və ölkəni xarici müdaxilələrə qarşı daha həssas edə­cək”.

Göründüyü kimi, məqalədə məqsəd Azərbaycan–Ermənistan münasibətləri müstəvisində geosiyasi trek formalaş­dırmaqdır. Əlbəttə, ön planda “məzlum Ermənistan” obrazını yaratmaq daya­nır. Üstəlik, Azərbaycan, Türkiyə və Ru­siya antipot qiyafəsində Qərb dünyası­na qarşı qoyulur. Sanki, bu “üç əjdaha” birləşib Ermənistanı udmaq istəyir. Məqalə deyil, tam bir nağıl ssenarisidir. Ən biabırçı məqam bu nağılın Avropa Şurasının saytına yol tapmasıdır. 

***

Yeri gəlmişkən, nağılların birində deyilir ki, gözəl qızı əjdahaya ərə verir­lər, amma o, durumla barışmaq istəmir. Axırda gözəl qızın əjdahanı sevmək­dən başqa əlacı qalmır. İndiki halda, AŞ-nin saytında yayımlanmış məqalə­də Ermənistan həmin “gözəl qız”dır. Ölkənin “daxili sabitliyinin daim təhdid altında” qalması isə onun məcburi iz­divaca məhkum edilməsidir. Görünür, Avropada Ermənistanın Qərbdən uzaq­laşmasından qorxurlar. Əlbəttə, İrəva­nın buna getməsi mümkündür. Amma təkcə ona görə yox ki, baş nazir Nikol Paşinyan administrasiyası özünün ya­rıtmaz siyasəti səbəbindən daimi təz­yiq altındadır və Qərbin ona dəstək adı altında etdikləri sabun köpüyündən başqa bir şey deyil. O səbəbdən ki, er­məni xisləti üçün belə “gedişlər” və xə­yanət çox adi haldır. 

***

Guya Türkiyə və İsraildən hərbi dəstək aldığı üçün Azərbaycanın Qa­rabağdakı hücuma hazırlaşmasının üç həftə çəkdiyinin vurğulandığı məqalədə ölkəmizin Ermənistanın Sünik bölgə­sinə, yəni Zəgəzura hücumunun real­laşmasının da təxminən eyni vaxt tələb etdiyi iddia olunub və bildirilib ki, birinci ssenari kimi, ikinci də İrəvan üçün dra­matik nəticələr doğuracaq: “Ona görə ki, onun kövrək demokratiyası daxili na­razılıqlar və Rusiyanın təzyiqi ilə təhdid ediləcək”. 

Bəli, Ermənistanın “demokratiya qalası” obrazı formalaşdırılır. Əvvəl­dəki “səlibçilik” məntiqi artıq antide­mokratik qüvvələrin demokratlara hü­cumu ritorikası ilə əvəzlənir. Bu yerdə növbəti təxribata baş vurulur. Bildirilir ki, Aİ regional aktorlara yaxın qonşu­luğundakı sərhədlərin dəyişdirilməsinə icazə verərsə, onun etibarı əhəmiyyətli dərəcədə sarsılacaq, qurum çox ziyan görəcək və bu onun Ukraynanın ərazi bütövlüyünə sadiqliyini gözdən sala­caq. 

Üstəlik, Zəngəzur üzərindən quru dəhlizinin hərbi, yoxsa danışıqlar yolu ilə yaradılmasından asılı olmayaraq, orada Rusiya qoşunlarının nəzarətinin gerçəkləşməsi, Avropa üçün ciddi risk­lər formalaşdırır. “Bu, Türkiyə və Azər­baycanın Rusiyanın dəstəyi ilə Avropa­nı Mərkəzi Asiya və Çinlə əlaqələndirən əsas marşrutlardan biri olan Qara də­nizi Xəzər dənizinə birləşdirən dəhlizə faktiki nəzarətini şərtləndirəcək. Avropa İttifaqı qısa, orta və uzunmüddətli çağı­rışları həll etməklə, belə bir ssenarinin qarşısını almaq üçün hərəkətə keçmə­lidir” kimi fikirlərin yer aldığı məqalədə Aİ-nin, ümumən Qərb dünyasının Er­mənistan dirənişi baxımından üç hədəf müəyyənləşdirilir. Bunlardan birincisi, hərbi eskalasiyanın qarşısını almaqdır. İkinci vəzifə Ermənistanın müdafiə qa­biliyyətinin gücləndirilməsidir. Mövcud xüsusda ölkənin Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatındakı təmsilçiliyi qabardılmaqla, bu təmsilçiliyin İrəva­nın müdafiə qabiliyyətinin artırılmasına dəstəkdən imtina üçün bəhanə qis­mində qiymətləndirilməməsinin zə­ruriliyi vurğulanır. Məqalədə Aİ üçün müəyyənləşdirilmiş üçüncü hədəf isə Azərbaycan–Ermənistan sülh nizam­lanmasına dəstək məqsədi ilə tədbirlər görməkdir. 

***

Sonda bir daha vurğulayaq ki, ha­zırda bütövlükdə Qərb Ermənistanı mü­dafiə trendinə qoşulub və mövcud pro­sesdə əsas məqam dünyanın diqqətini Ermənistan üzərinə yönəltməklə, Cə­bubi Qafqaz müstəvisindəki qlobal ma­raq və mənafelərin təmin edilməsidir. Haqqında söz açdığımız məqalənin məzmunundan da göründüyü kimi, bu­nun üçün mütərəqqi dəyərlər tapdanır, normalar gözlənilmir. 

Ə.RÜSTƏMOV
XQ