Paşa ƏMİRCANOV
[email protected]

Azərbaycan Qarabağda sonuncu antiterror tədbirlərini çox qısa müddətdə – bir sitka ərzində həyata keçirərək, özünün suverenliyini tam təmin etdi. Bununla da, ölkəmizin 30 ildən bəri uğrunda mübarizə apardığı ərazi bütövlüyü və suverenliyi, eləcə də ərazisindəki separatizmə son qoyulması məsələləri tamamilə həll olundu. 

Bundan sonra bir daha bəyan olundu ki, Qarabağ iqtisadi rayo­nunda yaşayan ermənilərin Azər­baycan cəmiyyətinə reinteqrasiya­sı ilə bağlı real addımlar atılacaq. Və atıldı da. Yevlaxda Qarabağ ermənilərinin nümayəndələri ilə ilk görüş, daha sonra ikinci görüş keçirildi. 

Yəni Azərbaycan həmişə ol­duğu kimi, bu dəfə də dediyi sözə əməl etdiyini ortaya qoydu. Amma Ermənistan, həmişə olduğu kimi, bu dəfə də təxribatından qalmadı. İrəvandan necə komanda verilmiş­disə, Qarabağ erməniləri olan-qa­lanlarını maşınlarına yükləyib üzü Ermənistana yol aldılar. 

Ermənistanın təxribatları bu­nunla da bitmədi, yenidən Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə müraciət edildi, Azərbaycandan Qarabağdan könüllü gedən haylar üçün təhlükəsizlik təminatı tələb olundu. Bu da azmış kimi, bütün dünyanı üstümüzə qaldırmağa başladılar ki, ay aman, qoymayın, 100 min erməni evini tərk edir. Amma faktiki olaraq bu insanlar Qarabağı könüllü şəkildə tərk edir­dilər. 

Təbii ki, Qərbdə “xristian da­marı” sızlamağa başladı. BMT-də Qarabağa missiya göndərilməsi qərara alındı. Missiya yubanma­dan Xankəndiyə gəldi və oktyabrın 2-də özünün ilk hesabatını açıqla­dı. Amma hesabatdan da görünür ki, Ermənistanın və beynəlxalq erməni lobbi və diasporlarının iddi­alarının əksinə olaraq, Qarabağda ermənilər nəinki hər hansı diskri­minasiya ilə üzləşməyib, hətta kö­nüllü gediblər.

Missiyanın bəyanatında deyilir ki, araşdırma aparmaq üçün okt­yabrın 1-də Xankəndiyə gəlib. Bu şəhərdə mülki infrastruktura heç bir ziyan dəyməyib. Azərbaycanın sentyabrın 19–20-də Qarabağda keçirdiyi antiterror tədbirlərindən sonra ermənilər “etnik təmizləmə” ilə üzləşməyib, bununla bağ­lı ittihamlar özünü doğrultmayıb. BMT-nin missiyasının bölgədə iş­ləməsinə şərait yaradılıb: “Antiter­ror tədbirlərindən sonra separatçı qurum özünü buraxıb, Azərbaycan bütöv Qarabağda nəzarətini bər­pa edib, burda yaşayan etnik er­mənilər isə kütləvi şəkildə ərazini tərk etməyə başlayıb. Bazar ertəsi rəsmi Bakı Qarabağ bölgəsində yaşayan erməni sakinlərin rein­teqrasiyası ilə bağlı planını açıq­layıb. Bir gün qabaq isə elan edib ki, artıq Dövlət Miqrasiya Xidməti Xankəndidə əhalinin reinteqrasi­yası prosesinə başlayıb. Ermənis­tan 100 mindən çox erməninin Qa­rabağı tərk etdiyini deyir. BMT bir həftə ərzində gedənlərin sayının 88 mindən çox olduğunu bildirib. Azərbaycan hökuməti Qarabağı tərk edənlərin sayını açıqlamayıb. Ermənistan Qarabağda 120 min, Azərbaycan 50 min etnik erməni­nin yaşadığını deyir”.

Missiya Xankəndi şəhərində az əhali qaldığını müşahidə edib və həmsöhbət olduğu adamlardan Qarabağda 500–1000 arası ermə­ni sakinin qaldığını eşidib. 

Bunu xüsusi vurğulamaq la­zımdır ki, BMT missiyasına son atəşkəsdən sonra dinc əhaliyə qar­şı zorakılıq halları ilə bağlı nə yerli əhalidən, nə də digər həmsöhbət­lərdən şikayət daxil olmayıb.

Budur bir nömrəli beynəlxalq təşkilatın missiyasının verdiyi bə­yanat. Amma bizim diqqətimizi cəlb edən bu hesabat deyil. He­sabatda, təbii ki, qeyri-adi heç nə yoxdur, nə görüblərsə, onu da ya­zıblar. Bu, Azərbaycanın tədbirləri nə qədər səliqəli görməsinin nəti­cəsidir. Diqqətimizi cəlb edən əsas məsələ Qərb dünyasının, demək olar ki, ananın öz körpəsinin üs­tündə əsdiyi kimi, ermənilərin üs­tündə əsməsidir. İnanmaq olmur ki, bir erməninin belə burnunun qanamadığı bir vaxtda bu qədər ajiotaj yaradan Qərb dünyasının donmuş vicdanı 1988–1993-cü illərdə Ermənistandan və bütün Qarabağdan 1 milyon azərbay­canlının vəhşicəsinə qovulmasına, öldürülməsinə, təhqir olunmasına, qadınlara qarşı vəhşiliklərə necə susa bilmişdi? Axı azərbaycanlılar da Allahın yaratdığı canlı insanlar idilər. Bəlkə müsəlman olmaqları idi onların günahı?! Məgər müsəl­man olanlar Qərb dünyasının nəzərində insan deyil? O zaman həm BMT, həm də hər bir Qərb ölkəsi və təşkilatı günahsız, dinc azərbaycanlıların faciələrinə bi­ganə yanaşdılar, susdular. Həmin susqun vicdanlar indi gül-çiçəklə yola salınan ermənilərə göz yaşı tökür, milyonlarla dollar pul ayırır. 

ABŞ-ın ermənilərin könüllü kö­çünə münasibəti də bir qədər qey­ri-normal, qeyri-adekvat səslənir. Bu günlərdə ABŞ Dövlət Depar­tamentinin sözçüsü Metyu Mille­rin brifinq zamanı Qarabağda baş verənlərə münasibətini birmənalı qarşılamaq mümkün deyil. Bu fikir­lərdə bizə qarşı hətta hədə-qorxu da var. Cənab Miller deyir ki, “Biz regiondakı vəziyyəti öyrənmək üçün təmasdayıq. Əgər hər han­sı vəhşilik törədilərsə və bununla bağlı sübutlar olarsa, ona uyğun addımlar atmaqdan və bunu törə­dənləri məsuliyyətə cəlb etməkdən çəkinməyəcəyik”.

Bax, bu, özünü “demokratiya beşiyi” sayan ABŞ-ın ikili standart­lara yaxşı nümunə olacaq müna­sibətidir. Biz bu münasibəti keçən əsrin 90-cı illərində azərbaycan­lılarla bağlı erməni vəhşilikləri za­manı görmədik. Onda belə çıxır ki, ermənilərin azərbaycanlılara qar­şı törətdiyi vəhşiliklər ABŞ başda olmaqla, bütün Qərb dünyasının ürəyincə olub. Əks halda, bircə dəfə ermənilərə “dayan” deyilərdi. Bu gün Azərbaycanın ünvanına hədyanlar səsləndirən Fransa da həmçinin. 

İndi cənab Millerin bəyanatında səslənən “əgər hər hansı vəhşilik” ifadəsinə diqqət yetirək. Niyə məhz vəhşilik? Budur, onların beynində­ki. Onlar müsəlmanı vəhşi hesab edirlər, ən azı çox arzu edərdilər ki, xristian ermənilərə qarşı məhz bu cür davranılsın. Amma davra­nılmadı və Qərb dünyasının arzu­su gözündə qaldı. Bununla belə, “diskriminasiya”, “ayrı-seçkilik” və c. kimi ifadələrdən istifadə etmək mümkün olduğu halda, cənab Mil­ler regiondakı vəziyyətə tamamilə yad olan, qeyri-adekvat olan “vəh­şilik” ifadəsini işlədir. Faktiki olaraq öz simasını büruzə verir. 

Miller bildirib ki, etnik təmiz­ləmə və ya soyqırımı kimi iddilar faktlara əsaslanır və bu olmadan danışmaq doğru deyil. Demək, Mil­ler bütün dünya ermənilərinin ya­lan danışdığını, Qarabağda heç bir soyqırımı əlaməti olmadığını etiraf edir. Deməli, Miller də, onun sahib­ləri də bilirlər ki, xristian ermənilər müsəlman azərbaycanlılarla bağlı onlara yalan məlumat verir, alda­dırlar. Amma yenə onlara dəstək olurlar: “Biz gedənlərin neçə fai­zinin daimi olaraq Ermənistanda qalacağını bilmirik. Onların neçə faizi şərtlər imkan verəcəyi təqdir­də geri qayıtmaq istəyəcək? Biz bir daha müstəqil beynəlxalq mis­siyanın cəlbi ilə bağlı çağırışımızı təkrar edirik. Bu missiya Qara­bağdakı ermənilərin haqlarının və təhlükəsizliyinin təmin olunmasına nəzarət edir. Azərbaycan tərəfi on­ların haqlarının və təhlükəsizliyinin təmin olunacağını bildirib və biz bunu müşahidə etmək üçün mis­siyanın da orda olmasını istəyirik”.

Budur Dövlət Departamentinin yanaşması. Azərbaycan ermənilə­rin təhlükəsizliyinə təminat verir, bu onlara bəs eləmir. Onlar top­la-tüfənglə gəlib Qarabağda otur­maq və ermənilərin təhlükəsizliyini qorumaq istəyirlər: “Biz müttəfiqlə­rimiz və tərəfdaşlarımızla uzun­müddətli missiya və bunun necə işləyə biləcəyini müzakirə edirik. Ümid edirik ki, Ermənistana getmiş Qarabağ ermənilərinin geri qayı­darkən hüquqlarına hörmət edilə­cək. Biz, həmçinin Azərbaycan ilə Ermənistanı sülh danışıqlarına qa­yıtmağa təşviq edirik”.