Qarabağ erməniləri “hərəkətə gətirilir”

Dahi Cəlil Məmmədquluzadə özünün “Erməni keşişi və azərbaycanlı axundun fərqi haqda” hekayəsində azərbaycanlı mollanı tənqid edir. Amma hekayənin adından da göründüyü kimi, yazıçının tənqid hədəfi yalnız o deyil. Erməni din xadimini siyasi təbliğatçı qiyafəsində göstərən C.Məmmədquluzadənin yanaşması həmin din xadiminin ifrat millətçiliyinin də diqqətə çatdırılmasıdır. O millətçiliyin ki, erməni avantürizmini, pozuculuğunu şərtləndirir. Deməli, yazıçı qələmi həm də erməni din xadiminin dindən uzaqlığına eyham vurub. 

Yada salaq ki, erməni kilsəsi Bi­rinci Qarabağ müharibəsində olduğu kimi, İkinci Qarabağ savaşı zamanı da təxribatçı mövqe tutub. Eçmiədzin qisas və işğal çağırışları səsləndirib. Həmin vaxt sosial şəbəkələrin ermə­ni seqmentini əlində avtomat tutmuş erməni din xadimlərinin, keşişlərin şəkilləri “bəzəyirdi”. Din adına rəzalət olan katolikos II Qaregin isə qəzəb və hiddət püsgürməkdə ən öndə idi.

Bəli, kilsə ermənilər üçün təkcə dini deyil, eyni zamanda, elmi, ictimai-siyasi mərkəz olub. Maraqlı məqamlardan biri də budur ki, tarix boyu erməni kilsəsi heç zaman bəşəriliyi təbliğ və təlqin etməyib. Onun əsasını hər zaman millət anlayışı təşkil edib. Başqa sözlə desək, bu kilsə dini məbəd olaraq digər dinlərdən olanlar üçün müqəddəs məkan funksiyasını da­şımayıb. Sadəcə ermənilər üçün məbəd olub. Belə bir dar təfəkkürə əsaslanmış baxış günümüzdə də dəyişməz olaraq qalır. 

***

Görünür, erməni katolikosu II Qare­gin də özünü bu “fövqəltəbii” ənənənin davamçısı qismində görür. Nəinki görür, onun artıq “hərəkətə” keçdiyi də bildiri­lir. Sən demə, II Qaregin Ermənistanda hakimiyyət çevrilişi etmək istəyirmiş. Onun paytaxt İrəvandakı mitinqə adam göndərilməsini təşkil etdiyi deyilir. Əs­lində, bununla bağlı xəbərlər bir müd­dətdir ki, erməni mediasında və sosial şəbəkə seqmentində dolaşmaqdadır. Mövcud xüsusda Paşinyan tərəfdarları­nın katolikosun mənəvi pozğun simasını canlandırdıqları da məlumdur. İddiaların birində, hətta, II Qareginin kilsədə gənc oğlan uşaqlarına qarşı cinsi təcavüz et­diyi də bildirilməkdədir. Özü də onun bu kimi murdar əməlləri o qədər çoxdur ki, məsələnin Ermənistanda hər kəsə yaxşı məlum olduğu ikrahla vurğulanır. 

İndi katolikos Ermənistanda müxalifət liderlərindən olan Avetik Çələbyanı, keç­miş baş nazir və Qarabağ avantürasının ideoloqlarından sayılan Vazgen Manuk­yanı və digər din xadimlərinin başına toplayıb. Toplantı iştirakçıları son günlər baş verən siyasi aksiyaların uğursuz­luğuna görə bir-birlərini ittiham ediblər. Sonra Qarabağı tərk etmiş erməniləri ha­kimiyyətə qarşı qaldırmaq planları müza­kirə olunub. Bu xüsusda onlara maliyyə dəstəyi göstərilərək, küçə aksiyalarına cəlb edilmələri məsələsi üzərində daya­nılıb. Belə qənaətə gəlinib ki, bu, katoli­kosların da başlıca rol oynadığı keçmiş rejimin baş nazir Nikol Paşinyanı devir­mək və hakimiyyətə qayıtmaq üçün son şansıdır.

Eyni zamanda, bildirilir ki, katolikosun başçılıq etdiyi dəstə Ermənistana gəlmiş Qarabağ sakinlərinin telefon nömrələ­rinə çıxış əldə edib. İkincilərin Rusiyaya qarşı mənfi münasibətini dəyişmək üçün mesajlar göndərmək, zənglər etmək və hökumət əleyhinə əhval-ruhiyyəni qızış­dırmaq planlaşdırılır. Ən sonda isə zora­kılığa əl atmaq və məsələnin qanla həlli üzərində dayanılır.

***

Paşinyan hakimiyyətini devirmək istə­yinə düşmüş erməni kilsəsinin “fəallıq” indiqatorunu müəyyənləşdirən amillər çoxdur. Son dövrlər isə lap çox. Məsələn, Azərbaycan və Ermənistan lidelərinin bu il mayın 14-də Brüsseldə Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin vasitə­çiliyi ilə keçirilmiş görüşündən əvvəl Eç­miədzin kilsəsinin ali ruhani şurası deyilən ekstremist yığını bəyanat yaymışdı. Dini qurum baş nazir Nikol Paşinyanın güzəş­tə getməməyə və Bakının şərtlərini qəbul etməməyə çağırmışdı. “Biz Ermənistan hakimiyyətini güzəştli mövqelərindən əl çəkməyə, qətiyyət nümayiş etdirməyə və Artsax xalqının öz doğma torpaqlarında müstəqil, təhlükəsiz və ləyaqətli həyatın təminatına çevriləcək vəziyyətin həllini əsaslı şəkildə təmin etməyə çağırırıq”. 

Bəli, bu sayaq həyasız fikirlər Eç­miədzin kilsəsinin bəyanatının ana xət­tini təşkil etmişdi. Sənəddə, həmçinin Qarabağda humanitar vəziyyətin, guya, ağırlaşdığı, Azərbaycanın davamlı an­ti-erməni fəaliyyət həyata keçirdiyi və bölgənin tam blokadası nəticəsində yerli əhalinin vəziyyətinin çətinləşdiyi vurğu­lanmışdı. Rusiya sülhməramlı qüvvələ­rinin səylərinin nəticəsizliyi, Bakının tə­cavüzünün yeni miqyaslar aldığı diqqətə çatdırılmışdı. Beynəlxalq ictimaiyyətə aciz yalvarış-ların əksini tapdığı bəyanat­da, eyni zamanda, Avropa İttifaqına üzv dövlətlərə də müraciət ünvanlanmış və “Laçın dəhlizi”nin qısa müddətdə açılma­sı üçün kömək istənilmişdi. Sənədin ən absurd məqamı isə orada ATƏT-in artıq canını tapşırmış olan Minsk qrupunun adının çəkilməsi idi. Baş erməni kilsəsi­nin yalvarışında bu ölü qrupda təmsil olu­nan ölkələrə də üz tutulmuşdu.

***

İndi “Laçın dəhlizi” məntiqi qalmayıb. Belə gedişlə, heç Qarabağda da erməni əhali qalmayacaq. Amma Paşinyan özü­nün hakimiyyət kreslosundadır. Diqqət yetirək, 44 günlük müharibə məğlubiyyə­ti, 23 saat 43 dəqiqə davam etmiş lokal xarakterli antiterror tədbirləri, – heç biri Nikolu devirmək üçün əsas yarada bil­mədi. Həm də ona görə ki, erməni xalqı elə bu katolikosların əlindən də boğa­za yığılıb. Bunların saxtakarlıqlarından, ikiüzlülüklərindən, din adı altında çıxar­dıqları min bir oyunlardan təngə gəlib. Erməni xalqı onu da yaxşı başa düşür ki, düşdükləri bəlaların kökündə elə kilsə dayanır. 

Ə.RÜSTƏMOV
XQ