Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrının əsasını 1931-ci ildə görkəmli aktyor Molla Ağa Bəbirli qoyub. İlk tamaşa 1932-ci ildə (“Sirk”) oynanılıb. 92 yaşlı uşaq teatrı ölkənin ən fəal yaradıcı kollektivlərindəndir. Sənət ocağının yeni təyin olunmuş baş rejis­soru Anar Məmmədovla məşq zamanı söhbətləşdik. 

– Anar müəllim, baş rejissor kimi ilk işi­niz uğurlu olsun. 

– Sevinc Elsevərin “Lokomativ və qatar­lar” pyesinin məşqlərinə yeni başlamışıq. Oxu məşqini bitirib səhnəyə bu gün çıxmışıq. Gör­düyünüz kimi, dekorasiyalar hələ tamamlan­mayıb. Yəni, indi gördüyünüzlə sabah görəcə­yiniz arasında çox fərq olacaq. 

– Sənətdə ilk addımlarınızı məhz bu te­atrda atmısınız. Sizi uşaq teatrına bağlayan nədir?

– On üç ildir Kukla Teatrında quruluşçu re­jissor işləyirəm. Ali təhsilimi başa vurub hərbi xidmətə getdim, qayıdandan sonra bir neçə teatrdan dəvət aldım. Açığı, məni Kukla Te­atrı daha çox cəlb elədi. Burada nəsə sehir­li bir aləm var. İnsan, sanki böyük olduğunu unudur, uşaqlaşır. Hər dəfə yeni tamaşanı quranda uşaqlığına qayıdırsan, o aləmdə saf­laşırsan, yenilənirsən. Nə gizlədim, nağıllar dünyası daha maraqlıdır. Bu teatrın havasında uşaq saflığı var. Kollektiv də uşaq kimi böyük­lərdən ibarətdir: təmiz, sadəlövh. Digər teatr­larda da tamaşalar hazırlayıram, amma Kukla Teatrı başqadır, buranı çox sevirəm. İnanın, evdə də buranı düşünürəm, beynimdə yeni ideyalar qurulur, formalar axtarılır. Ona görə burada maraqlıdır. Düşünürəm ki, balacaları yeni tamaşalarla hələ çox sevindirəcəyik.

– Həyatın gerçəklərini kuklaların nağıl dili ilə uşaqlara anlatmaq, onları buna inan­dırmaq çətin deyilmi? 

– Şübhəsiz, asan deyil. XXI əsrdə yaşayı­rıq, internet əsridir. Uşaqların əlində telefon, planşet və onların vasitəsilə dünya gözləri önündə açılır. Çalışırıq ki, onların uşaq dün­yalarını saxlayaq, tamaşada özlərini tapsın­lar. İnternetdən fərqli olaraq, teatrda azyaşlı tamaşaçı kukla ilə canlı ünsiyyətdə olur, na­ğılın iştirakçısına çevrilir. Çalışırıq ki, tamaşa­lar interaktiv olsun, uşaqlar özlərini səhnədə hiss etsinlər. Uşaq rəngarəngliyi sevir. Səhnə nə qədər bəzəkli olsa, o qədər cəzbedicidir. Bu həqiqətlərdən çıxış edərək, istəyirik tama­şalarımız həm uşaqların, həm də böyüklərin zövqünü oxşasın. Axı uşaqları teatra valideyn-ləri, yaxud müəllimləri gətirirlər, onların da marağını nəzərə almalıyıq. Uşaq teatrının məsuliyyəti daha böyükdür. Çünki biz böyük səhnələr üçün potensial tamaşaçı yetişdiririk. Bu mənada insanın qədəm qoyduğu ilk mədə­niyyət məkanı Kukla Teatrıdır. O, insana teatrı sevdirə də bilər, qaçırda da. 

– Uşaqlar üçün tamaşa hazırlamaq asandır, yoxsa çətin? 

– Kukla Teatrı fəqrli səhnə olduğuna görə daha çətindir. Böyük səhnədə rejissorun miza­nını aktyor ifa edir. O, canlıdır, kukla isə can­sızdır, imkanları geniş olduğu qədər də məh­duddur. Çünki işlək mexanizmləri görünməli deyil. O mexanizmləri idarə edən aktyorun əli, üzü görünməməlidir. Yəni, texniki çətinlik ya­radıcılığı buxovlayır. Amma fantaziya baxımın­dan Kukla Teatrı daha rahatdır. Bizim aktyorlar başqa teatrlarda da rahatlıqla rol oynaya bilir­lər. Amma o teatrların aktyorları Kukla Teatrın­da işləmək üçün uzun müddət təcrübə keçmə­lidirlər. Xalq artisti Yaşar Nuri bizim teatrda “O olmasın, bu olsun”da Məşədi İbadı oynayanda hər məşqdən sonra heyrət içində soruşurdu ki, siz bunu necə edirsiniz? 

– Ötən əsrin 90-cı illərindən etibarən Azərbaycan teatrı çətin dövrünü yaşayır. Hələ də o eniş zolağından çıxa bilməyib. Bəs Kukla Teatrı hansı durumdadır? 

– Biz o vəziyyətdən çıxmışıq. Doxsanıncı illərdə qastrollara gedəndə bizi xarici festivalla­rın münsiflər heyəti ya seçirdi, ya da seçmirdi. Amma bu gün hansı festivalda iştirak edib-et­məyəcəyimizi özümüz müəyyənləşdiririk. Artıq bizi müsabiqəsiz dəvət edirlər. Hələ əliboş qa­yıtdığımız festival olmayıb, hamısında hansısa mükafatı almışıq. 

– Bəs indi kollektiv hansı problemlərlə üzləşir? 

– Çətinliklər əsər seçimindən başlayır. Sonra rejissorla rəssamın birgə işi, müxtəlif fi­kirli yaradıcı insanların ortaq məxrəcə gəlməsi asan məsələ deyil. Ardınca da düşürük səh­nə məşqinə. Həmin prosesdə də fikir ayrılığı, mübahisələr olur. Bunlar hamısı keçilməli olan çətin prosesdir. Kuklanın bir neçə növü var, hamısı teatrımızda illərdir işlənib hazırlanıb və istifadə olunur. Bircə bu baxımdan problemi­miz yoxdur. 

– Kadr çatışmazlığı ilə rastlaşırsınız?

– Bu, yaralı yerimizdir. Mədəniyyət və İn­cəsənət Universitetində Kukla Teatrı üçün ak­tyor hazırlanmır. Bura gələn aktyoru özümüz öyrədirik. Bu isə müəyyən vaxt aparır. Elə olur ki, aktyor bütün prosesi tam öyrənəndən son­ra buradan gedir. Biz də eyni prosesi başqası ilə yenidən keçməli oluruq. Universitetdə kukla aktyoru ixtisası üzrə fakültə olsaydı, heç olma­sa, məzun əlifbasını öyrənib gələrdi. Eyni çə­tinlik rəssamla da yaşanır. 

– Uzun müddətdir ki, repertuarınızda eyni tamaşaları görürük –“Qırmızıpapaq”, “Cırtdan”, “Pişiyin evi”, “Məlikməmməd” və sair.

– Bunlar klassik əsərlərdir. Hər zaman re­pertuardadır, amma fərqli quruluşlarda oynanı­lır. İndi hazırladığımız tamaşa yeni əsərdir. Re­pertuarımızda dünya klassikləri də var. Yəni, o qədər də kasad deyilik... 

– Paytaxtda balacaların yeganə teat­rı olan Kukla Teatrı 1 İyun Uşaqların Bey­nəlxalq Müdafiəsi Gününə və məktəblilərin yay tətilinə necə hazırlaşıb?

– Həmişəki kimi həmin günlərdə ardıcıl ta­maşalarımız olacaq. Yetər ki, uşaqların teatra, nağıla, kitaba meyilləri artsın. 

Söhbətləşdi:
Ramilə QURBANLI
XQ