Rasim Əliyev – 90

Müasir Azərbaycan memarlıq məktəbinin tanınmış nümayəndəsi Rasim Əliyev Azərbaycandan kənarda da yaxşı tanınıb. Beynəlxalq Memarlıq Akademiyası­nın, Rusiya Memarlıq və İnşaat Akademiyasının, Şərq Ölkələri Memarlıq Aka­demiyasının həqiqi üzvü olub. 88 illik ömrünü doğma yurdumuzun memarlıq simasının gözəlləşdirilməsinə sərf edib. 

Rasim Əliyev 1934-cü il iyulun 16-da Gəncədə görkəmli ziyalı alim, akademik Həsən Əliyevin ailəsində anadan olub, 50-ci illərin ortalarında Azərbaycan Poli­texnik İnstitutunun memarlıq fakültəsində təhsil alıb. Elmlər Akademiyasının Me­marlıq və İncəsənət İnstitutunun aspirantı olub. Azərbaycan Dövlət Layihə İnstitu­tunda əmək fəaliyyətinə başlayıb. Res­publikamızda şəhərsalma və memarlıq sahəsində müxtəlif vəzifələrdə çalışıb. O, uzun illər Bakının baş memarı olub. “İstiq­lal”, “Şərəf” və “Şöhrət” ordenləri ilə təltif olunub.

Xatırlayıram ki, 1999-cu ildə Ulu ön­dər Heydər Əliyev yenidən qurulan Bakı Beynəlxalq Hava Limanında işlərin gedişi ilə maraqlanmaq üçün ora getmişdi. Hələ 18 il əvvəl yeni limanın tikintisi barədə qərar qəbul edildiyini, layihəni o vaxt Ba­kının baş memarı olmuş Rasim Əliyevə tapşırdığını yada saldı (Rasim Əliyev də orada idi və deyilənləri başı ilə təsdiqlə­di). Ümummilli lider sonradan müəyyən səbəblərdən işlərin yarımçıq qaldığını söylədi: “Belə çıxır ki, bunun əsasını da biz qoyduq, tikib başa çatdırmağı da tale bizim üzərimizə qoyubdur”. Sonra yenidənqurmanın qənaətbəxş olduğunu bildirdi. Birdən foyenin döşəməsində­ki plitələrin naxışlarına baxaraq üzünü Rasim Əliyevə tutdu və dedi: “Nəsə xaç işarəsinə bənzəyir, bunları da təcili də­yişdirin”. Memar “Baş üstə, cənab Prezi­dent!” – deyə cavab verdi. Heydər Əliyev yekun olaraq tövsiyə verdi: “İşlərinizi elə qurun ki, verdiyiniz söz yerinə yetsin və mənim bugünkü təəssüratım daha da artsın”. Bir neçə ay sonra dahi rəhbərin göstərişlərinə tam əməl edilməklə Binə Beynəlxalq Aerovağzalının yeni komplek­sinin açılışı oldu. Buna ən çox sevinənlər­dən biri də Rasim Əliyev idi. Artıq 25 ildir ki, Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanı “Azal”ın xidmətlərindən istifadə edənlərin, xarici qonaqların gözünü-kön­lünü oxşayır.

Ünlü sənətkarın memarlıq əsərləri, eləcə də yağlı və sulu boya ilə çəkdi­yi rəsm əsərləri daim diqqət cəlb edib. O, Naxçıvanda Hüseyn Cavidin qəbri üzərində memarlıq-xatirə kompleksinin, Bakının bir neçə metro stansiyalarının, şəhərin əsas parklarının, Azərbaycanın Türkiyədəki Səfirliyinin binasının və di­gər bənzərsiz layihələrin müəllifi və həm­müəllifidir. Paytaxtda mikrorayonların, Əhmədli qəsəbəsinin salınması onun adı ilə bağlıdır. 

Əməkdar memar, Dövlət mükafatı la­ureatı Rasim Əliyevdən özəl kitablar da yadigar qalıb. Atası Həsən Əliyev, ana­sı Zərqələm Əliyeva və əmisi Heydər Əliyevin ruhlarına böyük ehtiramla yaz­dığı “Xatirələr” kitabı bir çox maraqlı məqamlarla zəngindir. Kitabın “Ön söz” müəllifi, Xalq yazıçısı Anar həmin nəşrin böyük bir ömrün salnaməsi olduğunu vur­ğulayıb və bildirib ki, kamil bir Azərbay­can ziyalısı olan Rasim Əliyevin əsərləri onun zəngin sənət həyatını əks etdirir. Akademik Ömər Eldarov, memarlıq dok­toru, professor Gülçöhrə Məmmədova və başqaları daim onun haqqında yüksək fikirlər söyləyiblər. Yeri gəlmişkən, Rasim Əliyevin müəllifi olduğu “Keçmişdən gələ­cəyə” kitabını da sənətsevərlər maraqla oxuyurlar.

Azərbaycan Memarlar İttifaqı idarə heyətinin sədri Elbəy Qasımzadə me­marlıq sənətinin inkişafındakı, Bakının gözəlləşməsindəki xidmətlərini dəyər­ləndirərək deyib ki, Rasim Əliyev onlarla gözəl memarlıq əsərinin, əsl abidə statu­suna layiq olan unikal binaların müəllifidir. “Onun əsərlərinin əksəriyyətində Vətənə olan məhəbbətinin təzahürləri hiss olu­nur. O həm də gözəl rəssamdır. Çəkdiyi portretlərdə insan xarakteri, onun gözəl­liyi ön plandadır. Rasim Əliyevin rəng seçimi, rəssamlıq texnikası, tablolarında əks etdirilən lirika onun öz xarakterindən irəli gəlir”.

Monumental sənət nümunələri dünən­dən sabaha bir körpü olan Əməkdar me­mar Rasim Əliyev 2021-ci ilin bir payız günü dünyasını dəyişib və Birinci Fəxri Xiyabanda dəfn edilib. Amma onun iste­dad və zəkasının məhsulu olan əsərləri, pozulmaz dəst-xətti daim göz önündədir. 

Ə.DOSTƏLİ
XQ