Çin əhalisinin üçdə biri təhlükəli torpaq çökmə zonasında yaşayır. Əgər tədbirlər görülməsə, nəticələri fəlakətli olacaq. Bu barədə "Virginia Tech" və "East Anglia" Universitetinin alimləri "Science" jurnalında dərc olunan məqalədə məlumat veriblər.

Elm adamları ümumi əhalisi təxminən 700 milyon nəfər olan 82 Çin şəhərinin peyk şəkillərini təhlil ediblər. Nəticələr göstərib ki, nəzərə alınan şəhər ərazilərinin 45%-i torpaq çökmə zonasındadır. 2120-ci ilə qədər dəniz səviyyəsindən aşağıda olan şəhərlərin sahəsi üç dəfə arta bilər. Bu, 55-128 milyon sakinə təsir edəcək və binaları, infrastrukturu təhdid edəcək və sahilyanı şəhərlərdə daşqın riskini artıracaq. İsti nöqtələrə Pekin və Tianjin daxildir. Çinin ən böyük şəhəri Şanxay ötən əsrdə təxminən üç metr batıb.

Tianjin kimi sahil şəhərləri xüsusilə həssasdır, çünki torpağın çökməsi iqlim dəyişikliyinin təsirlərini gücləndirir və dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur. Oxşar vəziyyət 2005-ci ildə Katrina qasırğasının yaratdığı daşqınlar nəticəsində böyük ziyan görmüş Yeni Orleanda da müşahidə edilmişdi.

Alimlər hesab edirlər ki, torpağın çökməsi əsasən yeraltı suların çıxarılması kimi insan fəaliyyəti ilə bağlıdır. Yaponiyanın Osaka və Tokio şəhərlərində bu proses 1970-ci illərdə dayandırılıb və orada şəhərlərin çökməsi dayanıb və ya əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Digər mühüm amillər tunel tikintisi və trafikdən vibrasiyadır. Eyni zamanda, təbii geoloji proseslər insan fəaliyyətindən qat-qat az rol oynayır. Bu, məsələn, Pekində metro və magistral ərazilərdə daha sürətli çökmə ilə göstərilir.

Torpağın çökməsinin bütün dünyada şəhərlərin problemi olduğunu göstərən kifayət qədər məlumat toplanıb. Təhlil müəllifləri tədqiqat cəmiyyətini bu prosesin sürətini ölçməkdən problemin həllini tapmağa çağırırlar.

S.ELAY

XQ