Prezident İlham Əliyev ADA Universitetinin təşkilatçılığı ilə Şuşada ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Böyük Avrasiya geosiyasətinin formalaşması: keçmişdən bu günə və gələcəyə” mövzusunda dördüncü beynəlxalq konfransda bərpaolunan enerji ilə bağlı bir sıra məqamlara da münasibət bildirib. 

Dövlətimizin başçısı Avropa İttifaqı­nın Azərbaycanı “yaşıl enerji” potensi­alını reallaşdırmaq istiqamətində atdığı addımları dəyərləndirdirərək Avro­pa Komissiyasının sədri xanım Ursula Fon der Lyayenin ötən ilin dekabrında Buxarestdə məlum imzalanma məra­simində iştirak etməsinin bunun bariz ifadəsi olduğunu söyləyib. Ölkə rəhbə­ri daha sonra deyib: “İstər hidro, istər külək enerjisi sahəsində həm Gür­cüstanda, həm də Azərbaycanda, o cümlədən Qarabağda böyük potensial var. Artıq dediyim kimi, biz 25 qiqavat enerjini istehsal etmək məqsədilə bər­paolunan enerji sahəsində məşhur olan bir neçə əsas beynəlxalq şirkətlə müqavilə və anlaşma memorandum­ları imzalamışıq. Onun təxminən 500 meqavatı üçün artıq tikinti işləri gedir. 230 meqavatlıq güclərin açılışını biz bir neçə ay ərzində planlaşdırırıq. 700 meqavatdan artıq günəş və külək ener­jisini biz ola bilsin, maksimum 2025-ci ilə qədər təmin edəcəyik. Qalan güc­lərin yaradılması plandadır. Bir sözlə, gələcəyimizin böyük üfüqləri var və biz hər zaman bir yerdə olmalıyıq”.

Dövlətimizin başçısının diqqətə çatdırdığı bütün bu fikirlər Azərbayca­nın Avropa üçün vacib “yaşıl enerji” təchizatçısına çevrilməsi yolunda atdı­ğı uğurlu addımlardan xəbər verir. Bu məqamda onu da xatırladaq ki, res­publikamızda iqtisadi cəhətdən əlveriş­li və texniki baxımdan istifadəsi müm­kün bərpaolunan enerji mənbələrinin böyük potensialı var. Ölkəmizin quruda 27 giqavatt enerji potensialı (günəş və külək enerjisi), dənizdə isə 157 giqa­vatt enerji potensialı mövcuddur. Bu enerjinin əldə olunması, istehsalı və ix­racı isə böyük layihələr, habelə investi­siyalar tələb edir. 

Azərbaycanın bərpaolunan ener­ji mənbələrindən əldə etdiyi elektrik enerjisinin ixracı və bunun üçün yeni texnologiyaların tətbiqi, eyni zamanda, bu sahədə təcrübə mübadiləsi vacib­dir. Azərbaycanlı mütəxəssislərin vax­taşırı müxtəlif beynəlxalq tədbirlərdə iştirakı, ölkəmizin əldə etdiyi təcrübə bu məqsədin reallaşmasında mühüm rol oynayır. Məhz bunun nəticəsidir ki, Azərbaycan artıq bərpaolunan enerji mənbələri sahəsində bir sıra mühüm investisiya müqavilələri imzalayıb. Ölkəmizdə günəş və külək enerjisi stansiyalarının tikintisinə başlanılıb. 

Xarici investorlarla birlikdə Günəş və külək enerjisinin istehsalı ilə bağlı layihələrdən danışarkən, qeyd edək ki, onlardan biri – 230 MVt gücündə Qara­dağ Günəş Elektrik Stansiyası layihəsi Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Mas­dar” şirkəti ilə birgə həyata keçirilir. Bu şirkət mövcud sahədə Azərbaycan üçün əsas və güvənilən tərəfdaşlardan biridir. İlkin hesablamalara əsasən, stansiya tərəfindən illik 500 milyon kVt/st elektrik enerjisi istehsal olunacağı nəzərdə tutulub

Vəkil HÜSEYNOV,
iqtisadçı-ekspert

Azərbaycanın bərpaolunan ener­ji mənbələrindən əldə etdiyi elektrik enerjisinin ixracı və bunun üçün yeni texnologiyaların tətbiqi, eyni zaman­da, bu sahədə təcrübə mübadiləsi vacibdir. Azərbaycanlı mütəxəssislə­rin vaxtaşırı müxtəlif beynəlxalq təd­birlərdə iştirakı, ölkəmizin əldə etdiyi təcrübə bu məqsədin reallaşmasında mühüm rol oynayır. 

Prezident İlham Əliyevin müxtə­lif enerji mənbələrinin inkişafı üçün həyata keçirdiyi siyasət, uzaqgörən siyasi qərar və qətiyyətli addımla­rın ardıcıllığı, bir-birini tamamlaması nəinki Azərbaycanın eyni zamanda, tərəfdaşlarımızın enerji təhlükəsiz­liyinə töhfə verir və “yaşıl enerji”yə problemsiz keçidə təminat yaradır.

Respublikamızda bərpaolunan enerji potensialının reallaşdırılması istiqamətində icra olunan layihələr xüsusilə diqqət çəkir. Son dövrlərdə “Masdar”, “ACWA Power” və “Fortes­cue Future Industries” şirkətləri ilə 25 QVt həcmində “yaşıl enerji” layihələri üzrə əməkdaşlıq sənədlərini imzalan­ması bunun bariz ifadəsidir. 2040-cı ilədək mərhələli şəkildə istifadəyə verilməsi planlaşdırılan bu istehsal gücləri tələbatımızdan, potensialımız isə yaradılacaq güclərdən dəfələrlə çoxdur. 157 QVt külək enerji poten­sialı olan Xəzər dənizinin ölkəmizə aid sektoru, azad edilmiş ərazilər və Naxçıvan “yaşıl investisiya” üçün ən cəlbedici məkanlardır.

Naxçıvandan söz düşmüşkən, qeyd edək ki, Azərbaycanın ayrılmaz bir hissəsi olan bu coğrafi ərazinin zəngin günəş enerjisi potensialı, “ya­şıl enerji” mərkəzinə çevrilməsi və bu­rada 1500 MVt gücündə xarici investi­siya layihələri ilə bağlı planlar hazırda diqqət mərkəzindədir. Ümumilikdə ölkə, o cümlədən Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, həmçinin Naxçıvan üzrə yaradılacaq “yaşıl enerji”nin əhəmiy­yətli bir hissəsinin Türkiyə və Avropa istiqamətində ixrac edilə biləcəyi im­kanları müzakirə olunur.

Yeri gəlmişkən, yeni elektrik stan­siyalarının istifadəyə verilməsi ilə ha­zırda ölkəmizin ümumi elektrik ener­jisi istehsalı gücü 7953,9 meqavata çatıb. Bununla da ötən illə müqayisə­də 392,4 meqavat və ya 4,9 faiz artım yaranıb.

Hazırda respublikada elektroener­getika sistemində ümumi gücü 6642 meqavat olan 22 istilik elektrik stan­siyası, ümumi gücü 1158,1 meqavat olan 30 su elektrik stansiyası, 37 meqavat gücündə bərk məişət tullan­tıları elektrik stansiyası, 63,3 meqa­vat gücündə 4 külək elektrik stansi­yası, ümumi gücü 46,1 meqavat olan 8 günəş elektrik stansiyası və ümu­mi gücü 7,4 meqavat olan 3 hibrid elektrik stansiyası fəaliyyət göstərir. Su elektrik stansiyaları daxil olmaqla bərpaolunan enerji mənbələri üzrə elektrik stansiyalarının gücü 1311,9 meqavatdır ki, bu da ümumi istehsal gücünün, təxminən, 16,5 faizini təşkil edir. 

Növbəti illərdə elektrik enerjisinin istehsal dinamikası artıq bərpaolunan enerji mənbələrinə əsasən formala­şacaq. Bunun üçün zəngin potensi­al, bərpa olunan enerjinin inkişafını prioritetləşdirən dövlət siyasəti, yeni qanunvericilik bazası və xarici investi­siyaların cəlbi kimi bütün zəruri şərtlər mövcuddur.

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”