Azərbaycan–Macarıstan əlaqələri getdikcə genişlənir, iqtisadi sahədə yüksək nəticələr əldə edilir. Prezident İlham Əliyevin bu ölkəyə cari ilin yanvar ayında səfəri çərçivəsində imzalanan sənədlər də ikitərəfli əməkdaşlığın davamlı şəkildə möhkəmlənməsini şərtləndirir. 

Dövlətimizin başçısı mar­tın 6-da Macarıstanın iqtisadi inkişaf naziri Marton Nadı qə­bul edərkən bu barədə ətraflı danışıb. Ölkə rəhbəri M.Nadın bu səfərinin əldə olunan razılı­ğa əsasən gələcək əməkdaş­lıq istiqamətlərinin müəyyən­ləşdirilməsi üçün yaxşı imkan yaratdığını bildirib. 

Həmin gün iqtisadiyyat na­ziri Mikayıl Cabbarovla Maca­rıstanın iqtisadi inkişaf naziri arasında keçirilən görüşdə də iki ölkə arasında energetika, sənaye, nəqliyyat, informasi­ya texnologiyaları, kənd təsər­rüfatı, ticarət və s. sahələrdə əlaqələrin gücləndirilməsi üçün əlverişli şərait olduğu və bu potensialın reallaşdırılması məqsədilə zəruri tədbirlər gö­rüldüyü vurğulanıb. 

Bütün bunlar onu göstə­rir ki, iki ölkə arasında siya­si-iqtisadi əlaqələr yüksək səviyyədədir, müxtəlif sahələr üzrə əməkdaşlıq münasibət­ləri strateji tərəfdaşlıq ruhun­da inkişaf edir. Ümumiyyətlə, bu dost dövlət Azərbaycanın Avropa İttifaqında ən etibarlı tərəfdaşlarından biridir.

Bu gün ölkələrimiz arasın­da iqtisadi əlaqələrdə davamlı inkişaf özünü qabarıq büruzə verir. Geniş iqtisadi potensi­ala malik bu dövlətlərin iqti­sadi əməkdaşlığının daha da genişlənməsində imzalanmış strateji tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə, habelə iqtisadi sahəni əhatə edən bir sıra digər sənədlər əhə­miyyətli baza rolunu oynayır. Azərbaycanda 21 Macarıstan investisiyalı şirkətin fəaliyyət göstərməsi, bu ölkənin res­publikamıza 1,1 milyard ABŞ dolları məbləğində, Azərbay­canın isə dost ölkəyə 18,1 milyon ABŞ dolları həcmində investisiya yatırması bunun məntiqi nəticəsidir.

Son illər ərzində iki ölkə arasında ticarət əlaqələri də dinamik şəkildə genişlənib. Belə ki, 2021-ci ildə Azərbay­can ilə Macarıstan arasın­da ümumi ticarət dövriyyəsi 35,16 milyon ABŞ dolları təş­kil edib. Ötən il isə bu göstərici 47,4 milyon ABŞ dolları səviy­yəsinə yüksəlib. Bununla da, hesabat ilində əmtəə dövriy­yəsi 2021-ci illə müqayisədə 34,81 faiz artıb. 

İki ölkə arasında nəqliyyat, tranzit və logistika sahələrində də əməkdaşlıq daim diqqət­də saxlanılıb. Bu məqsədlə 2022-ci ildə Ələt Azad İqtisadi Zonası və Macarıstan İxracın Təşviqi Agentliyi arasında An­laşma Memorandumu imza­lanıb. Eyni zamanda, dəmir yolları vasitəsilə artıq Maca­rıstandan Azərbaycana, həm­çinin əks istiqamətə yüklərin ötürülməsinə başlanılıb. 

Hazırda Macarıstan şirkət­ləri tərəfindən işğaldan azad edilmiş Azərbaycan ərazilərin­də aparılan bərpa-quruculuq işlərinə böyük maraq göstə­rilir, bununla bağlı ölkəmizə müvafiq layihələr təqdim edi­lir. Dost dövlət düşməndən təmizlənmiş torpaqlarımızda minatəmizləmə əməliyyatında da dəstəyini əsirgəmir. Maca­rıstanın bu məqsədlə Azər­baycana 25 min avro ianə et­məsi də bunun bariz ifadəsidir. 

Macarıstan Azərbaycan ilə enerji sahəsində də əməkdaş­lığa böyük əhəmiyyət verir və Avropanın enerji təhlükəsiz­liyinin təminatında ölkəmizin oynadığı mühüm rolu daim təqdir edir. Bu ölkə Cənub Qaz Dəhlizi (CQD) layihəsini dəstəkləyir və ona qoşulma­sının əhəmiyyətini yüksək dəyərləndirir. 

Yeri gəlmişkən, burada bir məqamı da xatırladaq. Döv­lətimizin başçısı İlham Əliyev və Avropa Komissiyasının prezidenti xanım Ursula Fon der Lyayen tərəfindən 2022-ci ilin iyulun 18-də enerji sahə­sində Strateji Tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb. Sənədə əsasən Azərbaycan 2027-ci ilə qədər təbii qazın təchizat həcmini ən azı iki dəfə artırmağı planlaş­dırıb. Bu sənəd, eyni zaman­da, Azərbaycan ilə Avropa İttifaqı arasında bərpaolunan enerji sahəsində əməkdaşlı­ğın inkişaf etdirilməsini qarşı­ya mühüm vəzifə kimi qoyub. Həmçinin ötən il dekabrın 17-də Buxarestdə Azərbaycan, Macarıstan, Rumıniya və Gür­cüstan hökumətləri arasında “yaşıl enerji” sahəsində stra­teji tərəfdaşlığa dair müvafiq saziş imzalanıb. Saziş bu ölkələr arasında “yaşıl ener­ji”nin ötürülməsi məqsədilə Gürcüstan və Qara dənizdən keçəcək sualtı elektrik enerjisi kabelinin çəkilməsi (Qara də­niz sualtı elektrik enerjisi xətti) layihəsinin reallaşdırılmasını nəzərdə tutub. 

Bu layihənin implementasi­yası region və Avropa bazarla­rı arasında elektrik enerjisinin ixracı imkanlarının genişləndi­rilməsi, eləcə də Xəzər dənizi­nin Azərbaycan sektorundakı böyük külək enerjisi potensi­alı sayəsində Avropanın enerji təhlükəsizliyinin diversifikasi­yası baxımından mühüm rol oynayacaq.

Bütün bunlar onu göstərir ki, iqtisadi-geostrateji üstün­lüklərdən səmərəli yararlan­maqla yüksək inkişaf mərhələ­sinə qədəm qoyan və Cənubi Qafqazın lider dövlətinə çev­rilən Azərbaycan Macarıstan ilə münasibətlərin inkişafına xüsusi önəm verir. 

Eldəniz ƏMİROV,
iqtisadçı-ekspert

Macarıstanın Azərbay­cana yatırdığı investisi­yanın respublikamızın bu ölkəyə qoyduğu sərmayə­dən 55 dəfə çox olması (1,1 milyard dollar və 18 milyon dollar), Ələt Azad İqtisadi Zonası ilə Macarıs­tan İxracın Təşviqi Agentliyi arasında Anlaşma Memo­randumunun imzalanma­sı, işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə minatəmiz­ləmə fəaliyyətinə dəstək məqsədilə 25 min avro ianə etməsi və digər çoxsaylı məqamlar tərəflər arasın­da iqtisadi münasibətlərin dinamik inkişafından xəbər verir.

Amma bu ölkələr ara­sında iqtisadi münasibət­lərin birinci göstəricisi olan ticarət dövriyyəsidir ki, bu, real potensialdan çox aşa­ğıdır. Baxmayaraq ki, 2022-ci ildəki dövriyyə 2021-ci illə (35 milyon dollar) müqa­yisədə 35 faizədək artaraq 47,4 milyon dollara çatıb, amma bu mövcud potensi­aldan qat-qat aşağıdır. Po­tensialın ən böyük hissəsi isə enerji təchizatı üzrədir.

Macarıstan ixrac və idxala görə sıralamada ən balanslı mövqeyə malik ölkədir, ixrac üzrə dünyanın 35-ci ən böyük ixracatçısı, idxal üzrə isə 34-cü ən bö­yük idxalatçısıdır. Düzdür, Rusiya–Ukrayna müharibə­si mövcud vəziyyətə mən­fi təsir göstərir, müəyyən ciddi problemlər yaradır. Bu çətinliklərin aradan qal­dırılmasında Azərbaycan önəmli rol oynayır. Çünki Avropaya çatmış TAP qa­zının Yunanıstanın qonşu ölkələrinə daxili konnektor­lar vasitəsilə çatdırılması məsələsində Macarıstan da ciddi istəklidir. 

Hazırda Yunanıstan–Bolqarıstan arasında olan konnektor 3,5 milyard kubmetr qaz ötürə bilsə də, onun 5 milyard kubmetrə­dək artırılması imkanı var. Bu isə digər ölkələrdən keçərək Macarıstanın da qaz təchizatını artırmağı şərtləndirir. 

Macarıstan, həm də ötən ilin sonu Azərbaycanla Rumıniya və Gürcüstanın iştirakı ilə dördtərəfli saziş imzalayıb. Anlaşmaya görə, Azərbaycanda alternativ enerji mənbələri hesabına istehsal olunmuş elektrik enerjisinin Qara dənizin dibi ilə çəkiləcək kabel va­sitəsilə Avropya nəql edilə­cəyi nəzərdə tutulub. Bu layihənin uğurlu təchizatı üçün Azərbaycanda möv­cud resurslar içərisində ən böyük rolu Xəzər dənizinin 157 qiqavatlıq külək enerji­si potensialının oynayacağı proqnozlaşdırılıb.

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”