Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin baş direktoru Françesko La Kameranın sözlərinə görə, qlobal miqyasda bərpaolunan enerji mən­bələrinin 40 faizinin reallaşdırılmasına nail olunub. 

Lakin buna baxmayaraq hazırda qlobal istiləşmənin 1,5 selsi səviy­yəsindən aşağı saxlanılması üçün transmissiyanın həcminin 3 giqavat­dan 2030-cu ildə 10 giqavatadək artırılması zərurəti ilə üzləşilib. 

Qarşıda duran bu vəzifəni gerçəkləşdirmək üçün genişhəcmli inves­tisiyanın tələb edildiyini bildirən baş direktor bunun üçün, ilk növbədə, sərmayələrin daha ədalətli şəkildə ölkələrə yönəldilməsinin dövlət sek­torunun müdaxiləsindən asılı olduğunu deyib. 

Françesko La Kameran, eyni zamanda, bərpaolunan enerji mənbələ­rinin reallaşdırılması məqsədilə inkişaf etməkdə olan ölkələrə daha çox vəsait yönəltmək üçün kollektiv səylər tələb edildiyini, yeni enerji siste­minin inkişafını sürətləndirmək məqsədilə lazımi fiziki infrastrukturun qurulmasının vacibliyini vurğulayıb. 

Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin baş direktoru daha sonra deyib: “Bir sıra ölkələrin bu sahədəki fəaliyyətinə diqqət yetirən­də fərqli mənzərə nəzərə çarpır. Məsələn, Almaniya hazırda dünyada bərpaolunan enerji mənbələrinin inkişafında və tətbiqində haqlı olaraq lider sayılır. Bu dövlət hərtərəfli düşünülmüş enerji siyasəti və sözü­gedən sektorun inkişafının onilliklər boyu dəstəklənməsi sayəsində bərpaolunan enerjinin təbliğində, nəzəri texnologiyaların iqtisadiyyatda tətbiqində mühüm rol oynayır.

Almaniyada 2030-cu ilə qədər elektrik enerjisi tədarükünün yarıdan çoxunun və bütün enerjinin təqribən üçdəbir hissəsinin məhz bərpaolunan enerji mənbələri hesa­bına təmin edilməsi planlaşdırılır. Ekspert­lərin bu sahədə apardıqları təhlillər göstərir ki, qarşıya qoyulan məqsədə çatmaq üçün Almaniyada böyük potensial var”. 

Qeyd edək ki, 4 il bundan əvvəl Alma­niya hökuməti kömürdən istifadənin azal­dılması, külək, günəş və bioqaz enerjisinin rolunun artırılması barədə qərar imzalayıb. Elə həmin dövrdə bu ölkədə istehsal edilən elektrik enerjisinin 51,2 faizi bərpaolunan mənbələrdən alınıb və bu, böyük göstərici kimi qiymətləndirilib. 

Almaniyada elektrik stansiyalarının bir qisminin hələ də kömürlə işlədiyini vurğulayan ekspertlər bildirirlər ki, bu qa­zıntı yanacağının çıxarılması 2018-ci ilin sonunda dayandırılıb. Həmin vaxtdan daş kömür yalnız idxal edilib. Ölkə bazarına daş kömürün əsas təchizatçısı isə Rusi­ya olub, bütün idxalın təqribən yarısı bu dövlətin payına düşüb. Lakin Ukraynada aparılan müharibə səbəbindən Moskvanın Rusiya qazına görə ödənişin yalnız rubl ilə reallaşdırılması barədə tələbi “yaşıl” ener­jiyə keçidin sürətləndirilməsi məsələsini daha da aktuallaşdırıb.

Ekspertlərin proqnozlarına əsasən, Almaniyanın elektrik energetikasında kö­mürlə işləyən elektrik stansiyaların payı­nın azaldılması ilə əlaqədar çox ehtimal ki, daş kömür alınması getdikcə azalacaq və bu, qonur kömürə tələbatın aşağı düşmə­sinə gətirib çıxaracaq. Beləliklə, Almaniya elektrik energetikasında ən çirkli enerji da­şıyıcısı kimi kömürdən istifadəyə 2038-ci ilə kimi son qoyacaq. 

Bildirilir ki, Almaniyada 2023-cü ilin əvvəlindən etibarən, dizel yanacağı, ben­zin, mazut və təbii qazın yandırılması za­manı əmələ gələn karbon qazının hər tonu­na görə 25 avro ödənilməsi qərara alınıb. Bu isə avtomobil yanacağının və mənzil­lərin qızdırılmasının bahalaşması ilə nəti­cələnib. 

Almaniyada atmosferə karbon qazı tullantılarına görə, ödəniş tədricən artırıla­caq və 2025-ci ilədək karbon qazının hər tonuna ödənişin məbləği 55 avroya çatdı­rılacaq. Bu da, öz növbəsində, elektrik av­tomobillərindən istifadəyə keçid prosesini sürətləndirəcək.

Son illərdə ABŞ-də də “yaşıl” enerji layihəsinin həyata keçirilməsində mühüm nəticələr əldə edilib. Ölkənin energeti­ka informasiya idarəsinin məlumatında 2020-ci ildə ABŞ-də ümumi enerji isteh­lakının, təqribən, 12,6 faizinin və istehsal edilən elektrik enerjisinin, təqribən, 19,8 faizinin bərpaolunan enerji mənbələrinin payına düşdüyü bildirilib. 

2019-cu ildən bəri külək energetikası Birləşmiş Ştatlarda bərpaolunan elektrik enerjisinin ən iri istehsalçısıdır. 2020-ci ildə külək enerjisi sayəsində 338 tera­vat-saat elektrik enerjisi istehsal olunub. Bu, ölkədə elektrik enerjisi istehsalının ümumi həcminin 8,4 faizi və bərpaolunan mənbələrdən elektrik enerjisi istehsalı­nın ümumi həcminin 43,2 faizi deməkdir. 2021-ci ilin oktyabr ayı üçün olan məlu­mata görə, ABŞ-də külək energetikasının sənədlərdə göstərilən gücü 130 meqavata yaxın olub.

ABŞ-də bərpaolunan elektrik enerji­sinin ikinci ən böyük istehsalçısı hidro-energetikadır. Belə ki, 2020-ci ildə elekt­rik enerjisinin ümumi həcminin, təqribən, 7,3 faizi və bərpaolunan elektrik enerjisi istehsalının ümumi həcminin 36,4 faizi bu mənbə hesabına yaranıb. Birləşmiş Ştatlar dünyada hidroelektrik enerjisinin ən iri is­tehsalçıları arasında Çin, Kanada və Brazi­liyadan sonra dördüncü yeri tutur.

Alternativ mənbələrdən “yaşıl” ener­ji alınması ilə bağlı müsbət nəticələr əldə edilməsinin Almaniya və Birləşmiş Ştat­lar nümunəsini Azərbaycan hər zaman dəstəkləyib və bu, ölkəmizdə sözügedən istiqamətdə həyata keçirilən genişmiqyas­lı layihələrlə oz ifadəsini tapıb. Respub­likamızda dünyanın ən irimiqyaslı təd­birlərindən biri hesab olunan COP29-un cari ilin noyabr ayında keçirilməsi qərarı elan ediləndən dərhal sonra “yaşıl ener­ji”nin inkişafı istiqamətində reallaşdırı­lan layihələrin icrası daha da sürətlənib. Energetika Nazirliyi yanında Bərpa Olu­nan Enerji Mənbələri Dövlət Agentliyinin bu barədə məlumatına diqqət yetirsək, qısa müddətdə görülən genişmiqyaslı işlər haqqında aydın təsəvvür yaranar. Məsələn, Naxçıvan Muxtar Respublikasında qısa bir dövr ərzində “Yaşıl enerji zonası”nın yaradılması istiqamətində külək və günəş enerjisi üzrə 1500 MVt-lıq istehsal güc­ləri xarici investisiya hesabına yaradılıb və onun ən azı 1000 MVt-nın Türkiyə və Avropaya ixracı əsas hədəf kimi qarşıya qoyulub. Hazırda muxtar respublikada gücü 500 MVt-a qədər olan günəş elekt­rik stansiyasının tikintisi, eləcə də elektrik enerjisinin Türkiyəyə ixracı üçün ötürücü şəbəkənin qurulması imkanları araşdırılır. 

Ümumiyyətlə, təkcə Naxçıvan deyil, işğaldan azad edilmiş Qarabağ və Şərqi Zəngəzur da “yaşıl” enerji mənbələrinin yüksək potensialı ilə fərqlənir. Belə ki, Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan rayonlarında günəş enerjisi potensialı, Laçın və Kəlbə­cər rayonlarında külək enerjisi potensialı yüksək qiymətləndirilir. BP şirkəti tərəfin­dən Cəbrayıl rayonu ərazisində 240 MVt gücündə “Şəfəq” Günəş Elektrik Stansiya­sı layihəsi həyata keçirilir. Bundan əlavə, “China Gezhouba Group Overseas Invest­ment” və “Nobel Energy” şirkətləri ilə im­zalanan müqavilələr çərçivəsində Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda günəş elektrik stansi­yalarının tikintisi nəzərdə tutulur.