Co Bayden administrasiyası gediş ərəfəsində Rusiyanın yanacaq-energetika sektoruna qarşı son illərdə ən sərt sanksiyalar paketini təsdiqləyib. Sanksiya siyahısına ilk dəfə olaraq Rusiyanın ən böyük neft şirkətləri “Qazprom Neft” və “Surqutnefteqaz” da, həmçinin Rusiyanın mövcud LNG layihələri də daxil edilib- “Qazprom”un “Portovaya LNG” və NOVATEK-in “Kryoqaz-Vısotsk”. Bundan əlavə, indi istənilən şəxs Rusiyanın enerji sektoru ilə qarşılıqlı əlaqəyə görə ABŞ sanksiyalarına məruz qala bilər.
ABŞ Maliyyə Nazirliyi yanvarın 10-da Rusiya neft və LNG sənayesinə qarşı son illərdə ən sərt yeni məhdudiyyətlər dərc edib. Bloklama sanksiya siyahısına (SDN siyahısı) "Qazprom neft" və "Surgutneftegaz", onların rəhbərləri Alexander Dyukov və Vladimir Bogdanov, Rosneft layihəsi "Vostok Oyl", 180-dən çox gəmi, əsasən neft donanması, neft treyderləri və neft xidmətləri şirkətləri, habelə yanacaq-enerji təchizatı sahəsində bir sıra məmurlar və top menecerlər daxil edilib.
ABŞ Maliyyə Nazirliyinin bəyanatından belə qənaətə gəlmək olur ki, indi istənilən şəxs Rusiyanın enerji sektoru ilə planlaşdırılan və ya mövcud qarşılıqlı əlaqənin müəyyən edilmiş faktına görə sanksiyalara məruz qala bilər. Rusiya analitiklərinin sözlərinə görə, ABŞ-ın yeni sanksiyalar paketi neft hasilatı sektorunu əlavə etməklə Rusiya iqtisadiyyatının məhdudiyyətlərin tətbiq oluna biləcəyi 16 sektorunun siyahısını genişləndirir. Əvvəllər Rusiya neft hasilatına qarşı sanksiyalar sektor xarakteri daşıyırdı, lakin indi, o qeyd edir ki, “siz sadəcə olaraq neft və qaz hasilatı sektorunda işləyən şirkətə görə ABŞ-ın sanksiyalarına məruz qala bilərsiniz”.
Rusiya KİV yazır ki, “Qazprom Neft” və “Surqutnefteqaz” son aylarda Rusiya neft ixracının 20%-ə qədərini təmin edib. "Surqutneftegaz" ayda təqribən 1,9-2,2 milyon ton, "Qazprom Neft" isə 1,6-1,8 milyon ton yük göndərir. “Qazprom Neft” və “Surqutnefteqaz” ilə bütün əməliyyatlar fevralın 27-dək dayandırılmalıdır.
“Qazprom Neft” və “Surqutnefteqaz”ın bir neçə onlarla strukturu SDN siyahısına daxil edilib. Xüsusilə, bunlar Moskva neft emalı zavodu və Rusiyada ən böyük, "Qazprom Neft"ə məxsus Omsk Neft Emalı Zavodu, "Qazprom Neft Şelf", Rusiya Federasiyasının Arktika şelfində istifadəyə verilmiş yeganə "Prirazlomnı yatağı, "Serbiyanın NIS-i və bir sıra digər şirkətlərdir. OFAC siyahısına həmçinin Rusiya Federasiyasının ən böyüklərindən biri olan Kirişi Neft Emalı Zavodu "Surqutneftegaza", Surqutneftegazabank və neft şirkətinin digər strukturları daxildir.
"Qazprom Neft" Rusiyanın "Kommersant" qəzetinə bildirib ki, şirkət son iki il ərzində ardıcıl olaraq müxtəlif mənfi sanksiyalar ssenarilərinə hazırlaşır. Şirkət qeyd edib ki, aktivlərinin sanksiya siyahısına salınması qərarını əsassız, qeyri-legitim və azad rəqabət prinsiplərinə zidd hesab edir.
Analitiklər və bazar iştirakçıları yeni sanksiyalar paketinin bütün Rusiyanın neft sektoruna çox ciddi təsir edəcəyini gözləyirlər. Xüsusilə neft və neft məhsullarına endirimlərin artması, “təmiz” tankerlərin çatışmazlığı səbəbindən yük tariflərinin artması, habelə ödənişlə bağlı problemlər olacağına inanırlar. "Renaissance Capital"ın resurs sektoru üzrə analitiki Mark Şumilov hesab edir ki, qısa müddətdə ixracda bir qədər azalma mümkündür, lakin zaman keçdikcə axınlar normallaşacaq. O əlavə edir ki, sanksiyalar Rusiya neftinə endirimi bir qədər də artırmalıdır ki, bu da əsasən əməliyyat xərclərinin artması ilə bağlıdır.
Neft-qaz sənayesinə xidmət göstərən podratçılara qarşı irimiqyaslı məqsədyönlü sanksiyalar tətbiq edilib. Sanksiyalar 2022-ci ildə Qərb avadanlıq və texnologiyasının Rusiyaya idxalını məhdudlaşdırdıqdan sonra bu sektor xüsusilə həssas olub. 35 şirkətdən ibarət siyahıya Amerikanın “Baker Hughes” şirkətinin Rusiya Federasiyasındakı aktivlərini köçürən “OFS Technologies”, Arktika və Saxalin şelflərində fəaliyyət göstərən dəniz qazma podratçısı “Qazprom Shelfproekt” və NOVATEK-in iri qazma podratçısı “Investgeoservice” daxildir. Amerikanın yeni sanksiyaları Rusiya neftini daşıyan 180 gəmiyə, dəniz risklərinin sığortası bazarının ən böyük oyunçularına, “İnqosstrax”a və “AlfaStrakhovanie”yə, eləcə də bir sıra neft treyderlərinə də təsir edəcək.
Analitik Sergey Qlandinin sözlərinə, bundan sonra amerikalı şəxslərə “neft hasilatı, qazma, neft-mədən xidmətləri ilə məşğul olmaq, həmçinin Rusiya neft (neft-mədən xidmətləri) şirkətlərində hər hansı vəzifə tutmaq qadağan ediləcək. O izah edir ki, əgər neft-servis şirkətində hələ də Rusiya Federasiyasında işləyən Amerika vətəndaşları varsa, onların bu gün istefa verməsi məsləhətdir.
ABŞ Maliyyə Nazirliyi ilk dəfə olaraq Rusiyada fəaliyyət göstərən iki LNG zavodunu SDN siyahısına daxil edib. Bu, NOVATEK və "Qazprombank"a məxsus olan Cryogas-Vysotsk zavodlarıdır. 2023-cü ilin noyabrında o dövrdə tikintisi davam edən və NOVATEK-in 60%-nə sahib olduğu Arctic LNG-2 layihəsi SDN siyahısına əlavə edilib. Bu, sonradan onun işini dayandırmasına səbəb olub.
Hazırladı:
S.ELAY
XQ
