Prezident vətəndaşları birliyə səsləyib 

ABŞ Prezidenti Co Bayden çərşənbə günü Ağ evdən canlı yayımla xalqa müraciət edərək, prezidentlik uğrunda yarışdan geri çəkilməsini izah və şərh edib. O, bu addımı xalqın və təmsil etdiyi Demokratlar partiyasının birliyi naminə atdığını vurğulayıb. 

Dövlət başçısı vətəndaşları sivil, demokratik dəyərlər uğrunda səfərbər olmağa, Amerika idealları naminə təşəb­büs və fədakarlıq nümayiş etdirməyə ça­ğırıb. Prezidentin nitqi ölkə daxilində və xaricdə geniş müzakirələrə, çox sayda şərh və mülahizələrə səbəb olub. 

Qeyd etməyə dəyər ki, Baydenin seçki kampaniyasından geri çəkilməsini xalqa izah etməsi ABŞ demokratiyasının ənənələrinə ehtiram əlamətidir və bu sə­bəbdən gözlənilən idi. Yəni, siyasi əxlaq və etika bunu tələb edirdi. Göründüyü kimi, təcrübəli siyasətçi olan Bayden bu ənənəyə sadiqlik nümayiş etdirdi. 

Bir çox analitiklər hesab edirlər ki, Baydenin çıxışı daha çox noyabrın 5-də keçiriləcək prezdent seçkilərində vitse-prezident Kamala Harrisi dəstək­ləmək niyyəti daşıyır. Respublikaçı na­mizəd, milyarder Tramp yenidən dövlət başçısı seçilmək üçün bütün gücünü or­taya qoyub və nəyin bahasına olursa-ol­sun, yarışı udmağa çalışır. 

Trampla müqayisədə Baydenin növ­bəti dəfə seçilmək şansı az idi. Ən azı rəy sorğularının nəticələri bunu deməyə əsas verirdi. Baydenin öz yerinə Harrisi təklif etməsi isə seçkilərdə siyasi konfiqu­rasiyanı dəyişir. Bundan başqa, Harrisin namizədliyi seçkiqabağı kampaniyaya dinamizm gətirib. 

Yeri gəlmişkən, Baydenin televiziya ilə canlı çıxışı cəmi 11 dəqiqə çəkib. Ağ evin hazırkı sahibi özünün və ölkəsinin gələcək taleyi ilə bağlı planlarını açıqla­yarkən bir daha vurğulayıb: “Mən qəra­ra gəldim ki, irəliyə doğru ən yaxşı yol məşəli gələcək nəslə ötürməkdir. Bu, millətimizi birləşdirməyin ən yaxşı yolu­dur”. Bayden sonra bu sözləri vurğulayıb: “Mən bu ofisə hörmət edirəm, lakin ölkə­mi daha çox sevirəm”. 

Amerikalı seçki texnoloqları bildirir­lər ki, Baydenin xalqa müraciəti onun son bazar günü sosial mediada noyab­rın 5-də yenidən prezident seçilməmək qərarına gəldiyini elan etdikdən sonra ictimaiyyət qarşısında ilk çıxışı idi. Bay­den seçicilərin simpatiyasını qazanmaq üçün deyib: “Amerikanın ən yaxşı tərəfi budur ki, bu ölkədə krallar və diktatorlar hökmranlıq etmir. İnsanlar idarə edir. Ta­rix sizin əlinizdədir. Güc sizin əlinizdədir. Amerika ideyası sizin əlinizdədir.” 

81 yaşlı prezident ölkəsinin siyasi olimpində təmsil olunduğu yarım əsrdən çox müddətdə qazandığı siyasi irsini əlamətdar hadisə kimi təsvir edib və sə­lahiyyət müddətinin sonuna qalan 6 ay ərzində vəzifəsində qalacağını bildirib. Xatıqladaq ki, hazırkı dövlət başçısı öz ali vəzifə səlahiyyətlərini gələn il yanvarın 20-də təhvil verməlidir. 

Bayden qarşıdakı 6 ay ərzində “pre­zident kimi öz öhdəliklərini yerinə yetir­məyə diqqət yetirəcəyini” söyləyib: “Bu o deməkdir ki, mən işləyən ailələr üçün xərcləri azaltmağa və iqtisadiyyatımı­zı inkişaf etdirməyə davam edəcəyəm. Səsvermədən tutmuş seçimə kimi şəxsi azadlıqlarımızı və vətəndaş hüquqlarımı­zı müdafiə etməyə davam edəcəyəm”. 

Amerikalılar Baydeni, bütövlükdə, uğurlu və sanballı prezident hesab edir­lər. Siyasi opponentləri isə, əksinə, tama­milə başqa fikirdədirlər. Onlar xüsusilə Baydeni qeyri-leqal miqrantlara qarşı hədsiz liberallıq göstərməkdə, eləcə də “yumşaq xarici siyasət kursu” həyata ke­çirməkdə suçlayırlar. 

Yenidən telemüraciətə qayıdaq. Bay­den fürsətdən istifadə edərək həmvətən­lərini prezident seçkilərində vitse-pre­zident Kamala Harrisi dəstəkləməyə çağırıb: “Cəmi bir neçə aydan sonra amerikalılar ABŞ-nin gələcəyinin kur­sunu seçməli olacaqlar. Mən seçimimi etdim, fikrimi bildirdim. Gözəl vitse-prezi­dentimiz Kamala Harrisə təşəkkür etmək istərdim. İndi seçim sizindir - Amerika xalqı!” O, xanım Harrisi təcrübəli, güclü və bacarıqlı siyasətçi adlandırıb. 

Xatırladaq ki, Bayden 1968-ci ildə Vyetnam müharibəsi ilə bağlı tənqid atə­şinə tutulan Lindon Consonun seçki kam­paniyasından qəfil geri çəkilməsindən sonra yenidən seçilmək istəməyən ilk prezidentdir. Statistika ilə maraqlananlar üçün onu da qeyd edək ki, bununla da Bayden Amerika tarixində Ceyms Polk, Ceyms Byukanan, Ruterford Hays, Kal­vin Kulic və Harri Trumen kimi ikinci dəfə seçilməmək qərarına gələn prezidentlər cərgəsinə qoşulub. 

ABŞ-nin siyasi həyatı hazırda çox gərgindir. İstər demokrat, istərsə də res­publikaçı siyasətçilər əhalinin üzləşdiyi problemləri bir-birinin ayağına yazmağa cəhd edirlər. Bəzən hətta siyasi polemika mədəniyyəti unudulur. Xüsusilə, respub­likaçıların prezidentliyə vahid namizədi Tramp qarşı tərəfə qarşı sərt ritorikaya əl atır. Təsadüfi deyil ki, Tramp Prezidentin nitqini “anlaşılmaz və rüsvayçılıq” adlan­dırıb. 

Sonda bildirək ki, ABŞ-ın 46-cı pre­zidenti olan Bayden, həqiqətən, zəngin siyasi təcrübəyə sahibdir. Onun karyera­sı 1972-ci ildə, hələ 29 yaşında olarkən senator seçilməsi ilə başlayıb. Prezident Barak Obama dönəmində Bayden 8 il vtse-prezident kimi fəaliyyət göstərib. Gələn ilin əvvəlində Bayden Ağ evdə səlahiyyət müddətini 82 yaşında, Ame­rikanın ən yaşlı prezidenti olaraq başa vuracaq.

Məsaim ABDULLAYEV
XQ